اهمیت آتش بس سراسری در سوریه و پاشنه آشیل آن

روزنامه خراسان: شرایط میدانی و شوک شکست سهمگین تروریست‌ها در حلب و آثار روانی و امنیتی آن برای مرحله پس از حلب، بخش قابل توجهی از تروریست‌ها و حامیان آن هارا مجبور کرد تا این بار با پذیرش آتش بس آن هم بدون پیش‌شرط، آماده‌ مذاکره سیاسی در آستانه قزاقستان باشند.

این آتش بس را می توان درصورت پایدار بودن، آغاز روند جدیدی در سوریه دانست که طی آن بخش زیادی از معارضان مسلح وارد فرآیند سیاسی و مذاکرات خواهند شد.اماواقعیت این است که در عالم واقع، هر آتش بس به شرایط و مستلزماتی نیاز دارد که در صورت نبود هر یک از آنها آتش بس بی نتیجه خواهد شد ،مانند دو آتش‌بس قبلی سوریه که در ماه‌های فروردین و شهریور گذشته بعد از مذاکرات آمریکا و روسیه برقرارشد اما بعد از چند هفته به شکست انجامید. آتش بس سراسری جدید در سوریه نیز نکات ابهام بر انگیز زیادی دارد که درصورت برطرف نشدن آن ها، خروجی آن شروع دوباره درگیری ها با شدت بیشتر است. باید گفت که مقدمات این آتش بس، وجود طرف های متعهد است. بر اساس اعلام صورت گرفته، تنها 6گروه تروریستی از مجموع ۲۴ گروهک تروریستی فعال در سوریه حاضر به پذیرفتن آتش بس شده اند، اما این چند گروه در خوشبینانه ترین حالت، ۴۰درصد توان رزمی گروه های تروریستی و مسلح را به خود اختصاص داده اند وآن طور که رسانه ها گفته اند شمار عناصر آنان حدود 60 هزار فرد مسلح است. جدای از گروهک های زیر مجموعه داعش،جبهه النصره و ده ها گروه متحد آن مانند حزب ترکستانی، جیش مهاجرین و الانصار که عموما چچنی و خارجی هستند، جبهه الانصارالدین که باز هم همه قفقازی هستند، به همراه گروهک تندرو و جنگجویی مانند جندالاقصی که اکنون بخشی از جبهه النصره است، در این آتش بس حضور ندارند.نکته مهم دیگر این است که براساس مفاد توافق آتش بس جدید،ترکیه باید به تعهدات مرتبط با «جداسازی تروریست‌ها» و «ضرورت مبارزه با تروریسم»،‌ چه با داعش و چه با النصره و گروه‌های هم‌پیمان آن پایبند باشد.

این یعنی اگر مبارزه با داعش را در شمال حلب برای کسب یک کارت سرزمینی در اولویت قرار داده ولی نمی‌تواند نسبت به قطع مسیرهای پشتیبانی از النصره و بیشتر هم‌پیمانان آن در استان ادلب بی‌تفاوت باشد، اما ابراز محبت اردوغان نسبت به تروریست ها و همراهی با آنها در همه جبهه ها نشان داده که وی در نهایت نمی تواند این گروهک های مسلح و نیروهای مفت و مجانی را از دست بدهد و به آنها نیاز دارد.بنابراین در آتش بس جدید هم شاهد نبود ضمانت کافی هستیم. در شمال سوریه هم به هیچ عنوان نمی توان خطوط دفاعی تروریست ها را از هم جدا کرد، این نگرانی از آنجایی تشدید می شود که دیروز خبررسید 10 گروه تروریستی در شمال سوریه با هم متحد شده‌اند و پرچم این گروه جدید نیز همان پرچم گروه موسوم به «ارتش آزاد» خواهد بود. همچنین درمناطق تحت تسلط تروریست ها معمولا ترکیبی از این گروه ها وجود دارد و طبق تجربیات گذشته این گروه ها در پوشش جبهه النصره زیر توافق آتش بس می زدند و به مواضع ارتش حمله می کردند.

تمام گروه هایی نیز که در لیست آتش بس قرار داشتند، در اتاق عملیات جیش الفتح با هم همکاری نزدیک داشته و این روزها بسیار بیشتر از گذشته به همکاری نظامی ایمان دارند.برای مثال جیش الاسلام که اجرای آتش بس را امضاکرده است، در حوزه تفکری و رفتاری هیچ تفاوتی با النصره ندارد و تنها در نام با هم متفاوت بوده و در هر دو گروه جریانات نزدیک به القاعده بسیار قدرتمندتر از جریانات معتدل و به اصطلاح میانه رو است. با توجه به این موارد چه کسی می خواهد تضمین کند که النصره و دیگر گروهک های تکفیری همراه برای در امان نماندن از حملات احتمالی هوایی و زمینی به دامان آن شش گروهک دیگر پناه نبرد؟بنابراین باید بگویم که دمشق به هیچ عنوان به آنکارا و ریاض اعتماد ندارد. همانگونه که ولید المعلم وزیر خارجه سوریه در کنفرانس خبری گفت که از طرف دمشق، مسکو ملزم به اجرای آتش بس است. این یعنی این که ارتش سوریه اگر جایی با حمله یا شلیکی مواجه شد پاسخ می دهد و دستش برای حمله به مواضع النصره و دیگر گروهک ها باز است. نکته آخر این که توافق آتش بس در سوریه بدون مذاکره با آمریکا حاصل شده است و این نشانگر این است که دولت‌های دخیل در کارزار سوریه برای آمریکا نقش میدانی چندان موثری قائل نیستند،از این روبایستی توجه داشت که آمریکایی‌ها تمام تلاش خود را برای به شکست کشاندن آتش بس به کار خواهند گرفت. اقدام اخیر واشنگتن برای افزایش سرعت مسلح ساختن تروریست‌ها در سوریه به سلاح‌های پیشرفته را می‌توان در همین چارچوب تفسیر کرد.