دیپلماسی پارلمانی، یاور دیپلماسی رسمی

روزنامه ایران؛علیرضا رحیمی*: سفرهای متعدد رؤسا و هیأت‌های پارلمانی کشورهای مختلف جهان به ایران در حالی صورت می‌گیرد که دیپلماسی پارلمانی دوجانبه و چندجانبه نقش مهمی در تنظیم روابط کشورها دارد.

آنچه برای همه کشورها اهمیت به سزایی دارد، تنظیم سطح روابط‌‌شان در عرصه بین‌المللی با بهره‌گیری از ابعاد مختلف دیپلماسی برای تأمین منافع ملی کشورشان است که دیپلماسی پارلمانی یکی از وجوه مهم آن به حساب می‌آید. در حقیقت پارلمان‌ها به عنوان نهادهای حاکمیتی و مردمی در کنار مسئولان دولتی و دیپلماتیک در روابط و سیاست خارجی ایفای نقش می‌کنند. یکی از ظرفیت‌های مهم در این نوع دیپلماسی، استفاده از گروه‌های دوستی پارلمانی است و کشورهای پیشرو در زمینه دیپلماسی رسمی معمولاً از این ظرفیت به بهترین شکل استفاده می‌کنند. این در حالی است که مجمع بین‌المللی پارلمانی هم به عنوان یک نهاد بین‌المللی نقش مهمی در همگرایی اندیشه‌های مختلف در سازمان‌های مختلف و تنظیم روابط بین کشورها دارد و اخیراً اعضای پارلمان ایران هم در آن مجمع انتخاب شده‌اند.

بنابراین گروه‌های دوستی و پارلمانی می‌توانند به عنوان نقش مکمل، روابط دو کشور را تنظیم کنند و در جهت تأمین مصالح عمومی اثربخشی بیشتری داشته باشند. دیپلماسی پارلمانی با کشورهای مهم دنیا بویژه برای پیگیری موضوعات مهم سیاست خارجی کشور در دوره جدید مجلس بخوبی در دستور کار قرار گرفته است. به عنوان مثال یکی از محورهای اصلی گفت‌و‌گوی رئیس مجلس ملی فرانسه که اخیراً به تهران سفر کرد، به موضوع برجام و یافتن راهکارهایی برای حل مشکلات اجرای آن اختصاص یافت حال آنکه اگر کشورهای گروه 1+5 بخواهند روند اجرای توافق هسته‌ای را به طور یکجانبه و فارغ از واقعیت‌های موجود در ایران تحلیل کنند، محتمل است که به انحراف رفته و تصمیم واقع بینانه‌ای نگیرند ولی وقتی رئیس و یک گروه از پارلمان یکی از کشورهای طرف مذاکره به ایران سفر و با عالی‌ترین مسئولان ایرانی گفت‌و‌گو می‌کند قاعدتاً به فهم واقع بینانه تری از موضوع رسیده که تأثیر به سزایی در تصمیمات بین‌المللی و دوجانبه خواهد داشت.

همچنان که در برجام شاهد بودیم، نگاه کشورهای مهم دنیا بخصوص کشورهای 1+5 بعد از مسافرت مقامات مختلف دیپلماتیک و پارلمانی آنها به ایران و ملاقاتشان با مسئولان و نمایندگان کشورمان تغییر کرده و تأثیر مثبتی در روند اجرای توافق برجای می‌گذاشت. بنابراین در بسیاری موارد که دیپلماسی رسمی ممکن است به تنهایی اثربخش نباشد دیپلماسی پارلمانی می‌تواند به عنوان مکمل و عامل تسهیل دیپلماسی رسمی عمل کند. در شرایط کنونی که رویکرد دیپلماسی رسمی دولت یازدهم موفق به ایجاد تحول در بهبود رابطه با بسیاری از کشورهای مهم اروپایی شده است جای تنظیم رابطه میان پارلمان ایران و پارلمان اروپا خالی است. در این باره باید نگاه جامع تری شکل گیرد و چارچوب رابطه با پارلمان این اتحادیه به عنوان یکی از مراجع مهم و قانونگذار اروپا تنظیم شود که این امر خود زمینه ساز تقویت پیوندهای اقتصادی و تجاری با کشورهای مهم این حوزه خواهد بود.