زنان دولتمرد؛ دولت‌ها چقدر به حضور زنان بها دادند؟
سهم زنان در دولت‌های مختلف شاید بخشی از نگاه دولتمردان به مقوله جایگاه اجتماعی زنان را نشان می‌داده است. اگر در دولت‌های ابتدای انقلاب زنان نقش پررنگی در مناسبات سیاسی نداشتند اما با گذر زمان، حضور سیاسی و مدیریتی زنان بیش از گذشته شده و حالا دیگر تعجبی ندارد که یک زن شهردار، فرماندار و یا حتی وزیر شود.
سرویس اجتماعی فردا - شاهرخ صالحی کرهرودی : حضور زنان در پست‌های سیاسی و مدیریتی در دوران پس از جنگ همیشه رو به رشد بوده است، البته این روند تا زمان روی کار آمدن دولت اول احمدی‌نژاد روند ثابتی داشت و زنان از سطح نماینده مجلس یا معاون وزیر بالاتر نمی‌آمدند و شاید تنها استثنای آن سال‌ها حضور ابتکار به عنوان معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست و زهرا شجاعی به عنوان مشاور رییس جمهور و رییس مرکز امور مشارکت زنان در دولت اصلاحات بود اما زنان بالاتر از این پستی نداشتند اما با روی کار آمدن دولت نهم، پای زنان به سطح وزارت هم باز شد و برای اولین بار یک زن برای تصدی وزارتخانه آموزش و پرورش از سوی احمدی‌نژاد به مجلس معرفی شد. مخالفت‌ها با کشاورز به حدی بود که وی حتی نتوانست به مرحله رای اعتماد هم برسد. اما چهار سال بعد و در دولت دوم احمدی‌نژاد، مرضیه وحید دستجردی که سابقه نمایندگی مردم تهران در مجلس چهارم و پنجم را در کارنامه‌اش داشت به عنوان وزیر بهداشت توانست از مجلس رای اعتماد بگیرد.
حضور مرضیه وحید دستجردی به عنوان اولین وزیر زن در جمهوری اسلامی، کار را به مباحث اعتقادی و سیاسی هم کشاند تا جاییکه فقها اعلام کردند اگرچه ولایت زنان بر مردان جایز نیست اما این مساله تنها در خصوص وزارتخانه‌های حاکمیتی مهم است و حضور زنان در راس وزارتخانه‌هایی مثل بهداشت یا آموزش و پرورش بلااشکال است.
زنان در دولت نهم
اگر در دولت اصلاحات، تنها معصومه ابتکار و زهرا شجاعی به عنوان نماینده جامعه زنان حضور داشتند، اما در دولت نهم حضور زنان با معرفی کشاورز به عنوان وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش رنگ و بوی دیگری به خود گرفت. کشاورز وزیر نشد، اما فاطمه جوادی جایگزین معصومه ابتکار در سازمان محیط زیست شد تا همچنان پای یک زن در ریاست سازمان محیط زیست در میان باشد. نسرین سلطانخواه هم رییس مرکز جدید امور زنان و خانواده رییس جمهوری شد. البته بعد از مدتی سلطانخواه در شورای شهر تهران انتخاب شد و جایش را به زهرا طبیب زاده نوری داد تا تعداد زنان کابینه در دولت نهم هرگز از 2 فراتر نرود.
زنان در دولت دهم
با روی کار آمدن دولت دهم، فضای سیاسی مساعدتری هم برای حضور زنان در پست مدیریتی وجود داشت. برای همین احمدی‌نژاد این بار یک زن را به عنوان وزیر پیشنهاد بهداشت معرفی کرد و با تغییر فضا، مرضیه وحید دستجردی با رای اعتماد مجلس هشتم، اولین وزیر زن جمهوری اسلامی لقب گرفت. مریم مجتهدزاده هم که در ابتدای دولت سمت مشاور رییس جمهور را داشت، در پایان دولت به عنوان معاون رییس جمهور و رییس مرکز امور زنان و خانواده منصوب شد. نسرین سلطانخواه هم با پایان دوره فعالیتش در شورای شهر دوباره به ریاست جمهوری بازگشت و این بار معاون علمی و فناوری رییس جمهور شد. اگرچه رییس سازمان محیط زیست دیگر یک زن نبود و محمدزاده رییس شده بود، اما با جدا شدن معاونت حقوقی رییس جمهور از معاونت پارلمانی، این بار فاطمه بداغی هم معاون حقوقی رییس جمهور شد تا حضور زنان در دولت به عدد چهار برسد.
البته حضور زنان تنها در سطح هیات دولت نبود، بلکه علاوه بر این همه وزارتخانه‌ها، استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و به طور کلی همه دستگاه‌های اجرایی مکلف شده بودند تا یک زن را به عنوان مشاور امور زنان و خانواده در کنار خود داشته باشند.
در میان وزارتخانه‌ها هم وزارت آموزش و پرورش با داشتن دو معاون زن، یعنی فاطمه قربان به عنوان معاون آموزش ابتدایی و فرشته حشمتیان به عنوان رییس سازمان مشارکت‌های مردمی و مدارس غیردولتی، بیشترین پست مدیریتی را به زنان اختصاص داده بود.
البته حضور مینو کیانی در سمت معاون ارزی بانک مرکزی در دولت دهم هم از نکات قابل توجه بود که یک زن معاون رییس کل بانک مرکزی شده بود.
البته پای یک زن دیگر هم در دولت دهم در میان بود، آزاده اردکانی که معلم زبان مشایی و بقایی بود، با ترفیعاتی که گرفت اول معاون موزه ملی شد و بعدها هم رییس موزه ملی شد تا این موزه مهم، حضور یک زن را در صدر مدیریت خود احساس کند.
در دولت دهم، نوبت به فرمانداری و استانداری زنان نرسید.
زنان در دولت یازدهم
با روی کار آمدن دولت یازدهم و وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی، انتظار زنان برای حضور در دولت بیش از پیش شد. این بار بسیار انتظار داشتند اگر سهم زنان از وزارت در دولت دهم تنها یک وزیر بود، با تغییر فضای سیاسی، سهم زنان هم از وزارتخانه‌های دولت بیشتر شود اما چنین امری محقق نشد و هیچ وزیر زنی از سوی روحانی به مجلس پیشنهاد نشد.
البته روحانی در ابتدای حضور در دولت درباره حضور نداشتن زنان در پست وزارت گفته بود: «زنان نباید به تنها یک پست وزارت در دولت اکتفا کنند» و تلویحا قول داده بود که از زنان در مشاغل دیگر بیشتر استفاده کند.
سهم زنان در سطح هیات وزیران دولت یازدهم، از چهار به سه کاهش یافت و معصومه ابتکار که در دولت خاتمی رییس سازمان محیط زیست بود، دوباره رییس سازمان محیط زیست شد. الهام امین زاده هم که در انتخابات مجلس نهم در لیست جبهه اصولگرایان متحد حضور داشت و رای نیاورده بود، به عنوان معاون حقوقی رییس جمهور جایگزین فاطمه بداغی در این پست شد. جایگاه مشاور رییس جمهور در امور زنان هم که در پایان دولت دهم به معاونت ارتقا پیدا کرده بود، هم به شهیندخت مولاوردی رسید تا هیات دولت سه زن را نه در جایگاه وزیر، که در جایگاه معاون رییس جمهور داشته باشد. نیره پیروز بخت هم به عنوان رییس سازمان ملی استاندارد توانست جزو زنانی باشد که در دولت یازدهم به سمت بالایی می‌رسد.
در دولت یازدهم با جمع شدن سمت مشاور امور بانوان از دستگاه‌های اجرایی، حضور زنان در کنار مقامات ارشد دستگاه‌ها کمتر از گذشته شد و تنها به حضور فهیمه فرهمندپور به عنوان مدیرکل امور بانوان و خانواده در وزارت کشور و مدیران کلی در استانداری‌ها در این بخش بسنده شد.
علاوه بر اینها انتخاب فاطمه افخم به عنوان سخنگوی وزارت امور خارجه هم از نکات جالب توجه بود تا برای اولین بار یک زن سخنگوی رسمی دستگاه دیپلماسی کشور باشد.
اگرچه در دولت یازدهم انتخاب سخنگوی زن برای دستگاه دیپلماسی جالب توجه بود اما دولتمردان حاضر نشدند به هیچ زنی اعتماد کنند و سکان وزارت را به او بدهند. کما اینکه در خصوص جوانان هم این اعتماد کمتر شد و برخلاف دولت قبل، عمده مدیران دولت یازدهم افراد مسنی هستند که حتی سال‌ها پیش بازنشسته شدند. حالا باید دید در دو سال آینده دولت، آیا به زنان اعتماد بیشتری خواهد شد یا سطح مدیران زن در همین میزان می‌ماند؟
دیدگاه تان را بنویسید