پشت پرده اعلام عید فطر در عربستان

تابناک: طی سالهای گذشته وجود اختلاف های جدی در استهلال ماه های رمضان و شوال موجب شده تا در میان مردم این مسئله به طور جدی مطرح شود که پشت پرده تفاوت های یک روزه میان ایران و عربستان بر سر اعلام آغاز ماه مبارک رمضان و عید سعید فطر چیست، آیا این تفاوت ها به اختلاف معیار بر می گردد، یا که نه مسئله دیگری مطرح است؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که اگر چه اختلاف معیار در ایران و عربستان برای محاسبه تعیین اول و آخر ماه مبارک رمضان وجود دارد اما همه چیز به اختلاف معیار‌ها ختم نمی‌شود. در سال‌های اخیر شاهد اتفاقات عجیب و شوكه‌كننده‌ای در اعلام آغاز ماه‌های مهم قمری از سوی كشور‌های اسلامی‌ به ویژه عربستان سعودی بوده‌ایم كه مراسم حج، زمان عید قربان و عید فطر را كاملا تحت تأثیر خود قرار داده است. گاهی این اتفاقات نادر سبب پیدایش اختلاف دو روزه، در تقویم ایران و عربستان شده است. بنابر این گزارش، در آستانه حلول ذیحجة‌الحرام ۱۴۲۵/۱۳۸۴ در حالی كه غروب روز دوشنبه دهم نوامبر ۲۰۰۵ ماه در مكه سه دقیقه قبل از خورشید غروب می‌كرد و بنابراین طبق تقویم رسمی‌ عربستان سعودی فردای آن روز آخرین روز ذیقعده اعلام شده بود، ناگهان شورای عالی قضایی عربستان سعودی ـ که مهم‌ترین مرجع اسلامی و تصمیم گیری در این زمینه در کشورهای سنی مذهب است ـ با تغییر موضع قبلی خود اعلام كرد؛ با توجه به این كه هلال ذیحجه در غروب روز دوشنبه توسط چند شخص مورد اعتماد رویت شده است، سه‌شنبه آغار ماه ذیحجه خواهد بود! این در حالی است كه با استفاده از محاسبات ساده نجومی ‌این گزارش نامعتبر به راحتی رد می ‌شد، زیرا در گزارش این افراد آمده بود كه هلال را پس از ادای نماز مغرب و حدود بیست دقیقه پس از غروب خورشید به راحتی دیده‌اند، ولی محاسبات نجومی ‌به روشنی نشان می‌هد كه در آن زمان ماه زیر افق بوده و لذا رویت آن محال بوده است. بلافاصله پس از اعلام این تغییر عجیب در تقویم رسمی ‌عربستان و به دنبال آن تغییر در مراسم حج، كارشناسان، منجمان و صاحب نظران كشور‌های عربی و اسلامی‌ مراتب اعتراض شدید و تعجب خود را از این اقدام عربستان اعلام داشتند و این خبر در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای پیدا كرد. در همین باره، «مهندس محمد شوكت عوده» نایب رئیس كمیته هلال و تقویم اتحاد عربی علوم فضا و نجوم، ضمن محكوم كردن این اقدام عربستان، از مسئولین كشور‌های اسلامی‌ خواست ماه ذیحجه را با تكیه بر گزارش‌ های صحیح رویت هلال آغاز كنند و به چنین ادعاهای جاهلانه‌ای اعتنا نكنند. از دیگر اقدامات عجیب عربستان سعودی فراخواندن مسلمانان این كشور برای استهلال ماه رمضان ۱۴۲۷/۱۳۸۶ در غروب روز ۲۸ شعبان بود! در حالی كه محاسبات نجومی ‌یك بار دیگر وجود ماه را در آسمان پس از غروب خورشید رد می‌كرد. آیكوپ (المشروع الاسلامی‌ لرصد الاهلة ـ پروژه اسلامی‌رویت هلال) در این باره می‌گوید: «این مایه شرمساری است كه عربستان سعودی از مردم بخواهد به دنبال هلال بگردند، در حالی كه ماه در آسمان وجود ندارد و قبل از خورشید غروب كرده است.»! علاوه بر این تصمیم مشابهی در آستانه حلول ذیحجه ۱۴۲۸/۱۳۸۷ گرفته شد و باز هم شاهد تغییر ناگهانی زمان مراسم حج و عید قربان بودیم. به دنبال چنین اتفاق شگفت انگیزی در آغاز ذیحجه ۱۴۲۸، در پایان این ماه شاهد یكی از شاهكار‌های تاریخی در تقویم برخی كشور‌های عربی از جمله عربستان سعودی بودیم؛ ظهور یك ماه ۳۱ روزه در تقویم كشور‌های عربی! در حالی که طول دقیق یک ماه کامل قمری ۲۹ روز و ۱۲ ساعت و ۵۶ دقیقه است. به دلیل اشتباه در اعلام آغاز ذیحجه از سوی برخی از كشورهای عربی، این كشورها مجبور شدند در اعلامیه‌ های رسمی‌جداگانه‌ای پنجشنبه دهم نوامبر را روز اول محرم ـ كه در این كشورها تعطیلی رسمی ‌روز آغاز سال قمری است ـ اعلام كنند. بنابراین مشاهده می کنیم درحالی که در بسیاری از کشورهای اهل سنت بر رویت هلال ماه با چشم غیر مسلح تاکید دارند عربستان از قوانین متفاوتی در این خصوص پیروی می کند که می توان مهمترین علت تفاوت یک و یا دو روزه اولین روز ماه رمضان و شوال بین ایران و عربستان عنوان کرد. این کشور با تدوین تقویمی سراسری با نام «ام القرا» روزها و ماه های سال را متفاوت از دیگر کشورها تدوین می کند به طوری که با استناد به شواهد خود و بر اساس شهرت به عدالت روزهای اول هر ماه را در تقویم خود می گنجاند. اما در این میان به اعتراف بسیاری از رصدنگاران جهان اسلام، از جمله «محمد سلطان‌الكتابی» رصدگر معروف مصری و رصدگران خبره ایرانی كه صاحب مهمترین ركورد‌های جهانی رویت هلال هستند، تحولی در دنیای رویت هلال به پا كرده‌اند. به خصوص در سال‌های اخیر با انجام پروژه‌های موفق رویت هلال در روز در حال پرده برداشتن از راز و رمز‌های رویت هلال و نزدیك شدن به مرزهای رویت هلال با ابزار‌های قدرتمند هستند.