آیا بحران نفتی دهه هفتاد دوباره تکرار خواهد شد؟

نا ‌آرامی‌های اخیر در کشورهای عربی خاورمیانه صرفا به عرصه سیاست محدود نشده و حوزه اقتصاد را نیز بشدت تحت تاثیرقرار داده است. این امر آن چنان بود که قیمت نفت درهفته‌های اخیر رشد صعودی قابل توجهی را داشته است و این احتمال وجود دارد که هر لحظه قیمت آن افزایش یابد. پس از حوادث تونس و گسترش آن به دیگر کشورهای عربی، دغدغه بازارهای جهانی روز به روز در حال افزایش می‌باشد.

به گزارش سرویس بین الملل «فردا»؛ با کشیده شدن آتش این حوادث به لیبی، قیمت نفت روند صعودی خود را تسریع کرد. دلیل این امر نیز این بود که لیبی - یکی از مهم‌ترین صادرات کنندگان نفت در افریقا- صادراتی نزدیک به یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز داشت. این میزان صادرات تقریبا ۱. ۲ % از صادرات جهانی نفت را در بر می‌گرفت. حال با شدت یافتن این نا‌آرامی‌ها و احتمال گسترش آن به دیگر کشورهای عربی دارای ذخایر نفت و گاز، این دغدغه‌ها صد چندان شده است.

با نگاهی به نقشه جغرافیایی و میزان تولید این کشور‌ها، نگرانی‌ها بیشتر آشکار می‌شوند.

منبع: اشپیگل

در تصویر بالا کشورهای نفت خیز شمال افریقا و خاورمیانه مشخص شده‌اند که تصور می‌رود، ادامه این نا‌آرامی‌ها به این کشور‌ها نیز گسترش یابد که البته برخی کشور‌ها به مانند بحرین و یمن در میان این کشور‌ها حضور ندارند. اگر چه بر اساس پیش بینی‌ها استخراج نفت یمن در سال ۲۰۱۷ به پایان می‌رسد، اما در مقایسه بحرین از ذخایر نفت بیشتری برخوردار است. این کشور‌ها بر روی هم نزدیک به ۳۰% از صادرات نفت جهان را تامین می‌کنند.

جدای از لیبی و الجزایر، صادرات نفت امارات متحده عربی نیز چشمگیر می‌باشد. این کشور روزانه نزدیک به دو میلیون و هشتصد هزار بشکه نفت صادر می‌کند که در حدود ۳. ۳% از صادرات جهانی را شامل می‌شود.

در مقام مقایسه با دیگر کشور‌ها، عربستان با توجه به اینکه نزدیک به ۱۲% از صادرات نفت جهان را در دست دارد، از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است. این کشوربه طور متوسط روزانه ۹ میلیون بشکه صادرات نفت دارد. کوچک‌ترین تغییری در این کشور قیمت نفت را دچار چنان نوسانی خواهد کرد که تنها می‌تواند با بحران نفتی دهه ۷۰ میلادی (جنگ اعراب و اسرائیل رخ داد) مورد قیاس قرار گیرد. اما از نظر ابعاد مطمئنا بزرگ‌تر از آن خواهد بود. بحرانی که در آن نفت از بشکه‌ای ۳ دلار به ۱۲ دلار رسید و قیمت نفت به یکباره ۴ برابر افزایش یافت. این رشد ناگهانی قیمت بشدت بر روی اقتصاد جهان تاثیر گذار بود. اگر «روز خشم» سعودی‌ها آن طور که اعلام شده در ماه مارس برگزار شود و بحران را در این کشور ایجاد کند، هیچ کار‌شناسی نمی‌تواند تبعات اقتصادی ناشی از این حادثه را پیش بینی کند.

از سوی دیگر بایستی توجه داشت که تنگه باب المندب، کانال سوئز (برعه سوئز) و تنگه هرمز جزء استراتژیک‌ترین مناطق دنیا می‌باشند. این سه نقطه جزء ۱۴ نقطه استراتژیک جهان می‌باشند و هرگونه تغییر و تحولی در این نقاط خط بطلانی بر معادلات سیاسی و اقتصادی خواهد کشید. این سه نقطه محل ترانزیت کالا و مواد خام هستند و درمنطقه خاورمیانه قرار دارند. مثال تاریخی چنین شرایطی را بایستی در دهه ۷۰میلادی جست. هنگامی که بسته شدن کانال سوئز چنان تغییراتی را در قیمت نفت ایجاد کرد.

حال به همه این موارد ذکر شده در بالا دزدان دریایی سومالی واقع در شاخ افریقا را نیز بایستی افزود. دزدانی که در چند سال اخیر که فضای این کشور‌ها آرام بود کشتی‌های بسیاری را غارت کرده‌اند و می‌توان در تصور آورد که با افزایش ناآرامی‌ها و آشفتگی در این منطقه چه اقداماتی را انجام خواهند داد.

در سایه چنین تحلیل‌هایی است که نگرانی مقامات سعودی و امریکاییان آشکار می‌شود و مقامات سعودی تصمیم می‌گیرند، ملک عبدالله را به کشور باز گردانند. ملک عبداللهی که برای استراحت به خانه برادر خود در مراکش رفته بود و تحولات منطقه را از آنجا رصد می‌کرد. در سایه همین تحلیل است که خرید فیس بوک از سوی مقامات آل سعود مطرح می‌شود و رقم ۱۵۰ میلیارد دلار را پیشنهاد می‌دهند. درحالی که مایکروسافت در سال جاری فقط ۱ میلیارد دلار به این سایت کمک کرده بود. امریکا نیز که بزرگ‌ترین مصرف کننده نفت در جهان می‌باشد، نگران این وضعیت است. اگر چه تنها ۲۰% از نفت خود را از منطقه خاورمیانه تامین می‌کند.

دراین شرایط باید منتظر بود و دید که آیا مردم عربستان در تاریخ موعود به خیابان‌ها خواهند آمد یا خیر؟