ترامپ۲ همان ترامپ ۱ شد؟
دونالد ترامپ روز سه‌شنبه قلم خود را برای امضای دستورالعملی چرخاند که کلیدواژه اصلی آن یعنی «تحریم» از فرط تکرار در ادبیات دولت ایالات‌متحده، نخ‌نما شده است.
امضای این سند که به پایان رسید فرصت را به قاعده چند جمله فراهم دید تا از تردید خود برای امضای آن بگوید و نمای دیگری از ویژگی‌های خاص خود را در سیاست‌گذاری‌اش نسبت به ایران علنی و آفتابی کند. او گفت، از بازگشت سیاست فشار حداکثری راضی نیست و امیدوار است که بزودی با رئیس‌جمهوری ایران گفتوگو کند. ترامپ ساعتی بعد به استقبال «بنیامین نتانیاهو» که خود را به‌سرعت به واشنگتن رسانده بود، رفت و در یک نشست خبری مشترک روبه‌روی دوربین خبرنگارانی قرار گرفت که فقط یک سؤال مهم داشتند؛ «با ایران چه می‌کنید؟» ترامپ مواضع خود را به این تعابیر ختم کرد: «مردم ایران شگفت‌انگیز هستند و می‌خواهیم با آنها در صلح باشیم، اما آنها نباید سلاح هسته‌ای داشته باشند و اگر ما را متقاعد کنند که ندارند همه‌چیز به آسانی پیش خواهد رفت.» زمان زیادی طول نکشید که تنها خواسته او در تهران از سوی وزیر امور خارجه پاسخ بگیرد؛ سیدعباس عراقچی گفت: «این خواسته مهمی نیست، ما عضو ان‌پی‌تی هستیم و فتوای رهبری تکلیف را بر همه ما روشن کرده است.»
این همه ماجرا نبود؛ برای ایران اما سخن از بازگشت فشار حداکثری شنیدنی نیست. گویا ترامپ همچنان ترجیح می‌دهد اشتیاق نامتناهی‌اش برای شکست قفل مذاکره با ایران را با زایش بحرانی تازه علاج کند؛ راهکاری که حتماً برای ایران با آن سابقه موفقیت در ناکام کردن او، راه قابل قبولی نیست. چه ادامه بازی مقصرنمایی و ایجاد همنوایی گسترده‌تر در اعمال تحریم‌های بیشتر در صورت شکست مذاکره، بازنگشتن ایران به روند مذاکرات را تسهیل و لبخند نتانیاهو را واقعی‌تر می‌کند.
ترامپ با لحنی آرام و ادبیاتی تازه کوشید ولو در ظاهر از نسخه قدیمی خود در قبال ایران فاصله بگیرد؛ از زمانی که اصل را بر تخالف و تقابل می‌گذاشت و به ساخت مرزهای تصنعی بحران و چینش و آرایش جنگی که نمادی از کین‌توزی بود، اقدام می‌کرد.
اما قرار دادن دوباره ایران در جایگاه مانع اصلی مذاکره و ایجاد دوگانه تحریم – توافق با آنچه او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش تجربه کرد و شکست خورد، پیوند مستقیم داشت؛ سیاستی که اشاره دوباره به آن سبب شد تا نتانیاهو آسوده‌خاطر شود که به پشتوانه حمایت‌های دوباره متحدش می‌تواند با ضربه‌ای کارساز به ایران آخرین مقاومت‌ها را در جهان عرب از میان ببرد و کشورهای منطقه را که به اعتقاد او به ناظرانی منفعل تبدیل شده‌اند، از دشمنی با اسرائیل به سمت دشمنی با ایران سوق دهد تا زمین بازی جدید او را تدارک ببینند.
این همه واقعیت نیست
با این همه به نظر می‌رسد مرور اتفاقات پرشمار امروز در صحنه نظامی و دیپلماتیک برای رئیس‌جمهوری بلندپرواز آمریکا ضروری باشد. چه گام‌های ایران مبنی بر عبور، از ممنوعه‌های برجام گرفته تا برچیده شدن ویترین نمایشی صف‌بندی اتحادهای عربی در مقابله با ایران، آشکار کرده که کلیشه‌های کهنه تصمیم‌سازان واشنگتن فرو ریخته است و می‌تواند کار را برای آنچه ترامپ در بطن سیاست فشار حداکثری جست‌و‌جو می‌کند، سخت‌تر و شاید هم ناممکن کند. بویژه آنکه شرایط خاورمیانه در این دوره به واسطه پذیرش رویکرد دولت جدید مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور تحول‌خواه ایران از سوی طیف گسترده‌تری از کشورهای منطقه با استقبال متقابل مواجه شده و کشورهایی چون عربستان سعودی، امارات، مصر، بحرین، اردن و آنهایی که در دور اول ریاست جمهوری «ترامپ» از ایران فاصله گرفته بودند، به سوی ترمیم و حتی گسترش رابطه ترغیب شده‌اند؛ تحولی که اهمیت آن در حفظ، توسعه و به رخ کشیدن عمق نفوذ منطقه‌ای ایران در فرآیندهای دیپلماتیک حل بحران‌های این منطقه پرفراز و فرود رخ می‌نماید.
رئیس‌جمهوری آمریکا اگر آن‌طور که گفته و می‌خواهد به آسودگی جنگ تعرفه‌ای خود را دنبال کند و نگاهش را از خاورمیانه به چین و آسیا بدوزد و امکان مذاکره‌ای نتیجه‌بخش با تهران بیابد، باید از دسیسه‌چینی‌های نتانیاهو در روند تنش‌آفرینی‌های نظامی‌اش فاصله بگیرد. چه در غیر این صورت نمی‌توان چشم‌اندازی جز ناکامی دوباره در تحقق خواسته حل بحران با ایران و سست‌تر شدن زمین زیرپایش پیش‌بینی کرد.
ترامپ با تصریح بر اینکه «من با ایرانی‌ها تماس می‌گیرم، برایم مهم نیست که اول آنها تماس بگیرند یا نه»، این پیام نه‌چندان پنهان را فرستاد که می‌خواهد اژدهای بزرگ بازی سیاست در جهان جدید باشد؛ ولو به عنوان شورشی‌ترین رهبر این بازی. حال باید منتظر ماند و دید.
ترامپ توافق را ترجیح می دهد؟
رئیس جمهوری آمریکا روز گذشته آشکارتر پیام خود در قبال ایران را اعلام کرد که توافق با ایران را ترجیح می‌دهد. دونالد ترامپ با گفتن اینکه مایل است ایران کشوری موفق باشد، نسبت به انجام شدن توافقی قابل راستی‌آزمایی با ایران در زمینه برنامه هسته‌ای آن اعلام آمادگی کرد. ترامپ در پیامی در شبکه اجتماعی «تروث سوشال» درباره ایران نوشت: «مایلم که ایران کشوری فوق‌العاده و موفق باشد، اما کشوری که سلاح اتمی نداشته باشد. رئیس جمهوری آمریکا در ادامه نوشت: گزارش‌ها درباره اینکه آمریکا با همکاری اسرائیل به ایران ضربه ویرانگر خواهد زد تا حد زیادی اغراق‌آمیز است. من بیشتر ترجیح می‌دهم که توافق صلح هسته‌ای قابل راستی‌آزمایی داشته باشیم که به ایران امکان رشد و پیشرفت مسالمت‌آمیز را بدهد.» وی افزود: «ما باید فوراً، روی این موضوع کار کنیم و وقتی نهایی و امضا شد، جشن بزرگی در خاورمیانه برپا کنیم. خدا خاورمیانه را حفظ کند!» ترامپ شامگاه سه‌شنبه و پیش از ملاقات با نخست وزیر اسرائیل طی یک «یادداشت ریاست جمهوری» بازگشت «احیای سیاست فشار حداکثری» علیه ایران را امضا کرد. طبق گزارش رسانه‌ها، ترامپ به‌منظور آنچه جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، به‌صفر رساندن صادرات نفت و مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران خوانده، این یادداشت را امضا کرده است. او گفت که درباره امضای این سند «مردد» بوده، با این حال این یادداشت «بسیار سختگیرانه» است. ترامپ تصریح کرد: «امیدوارم از این (فشار حداکثری) زیاد استفاده نکنیم. باید ببینیم آیا می‌توانیم با ایران به توافق برسیم یا خیر.» رئیس جمهوری آمریکا در ادامه، آمادگی خود برای گفتوگو با «مسعود پزشکیان» همتای ایرانی خود را ابراز کرد. ساکن کاخ سفید همچنین تصریح کرد: «ایران ضعیف نیست. ایران یک کشور بسیار قوی است.» در همین حال وزیر امور خارجه ایران در واکنش به اتفاقات سه‌شنبه شب در آمریکا بیان کرد: «در خصوص صحبت‌هایی که دیشب توسط رئیس جمهوری آمریکا مطرح شد، معتقد هستم که فشار حداکثری یک تجربه شکست خورده است و امتحان مجدد آن نیز به شکست دیگری تبدیل خواهد شد. اگر موضوع اصلی این است که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نرود، این قابل حصول است. خیلی موضوع مشکلی نیست. ایران یک عضو متعهد NPT بوده است.» سید عباس عراقچی که در حاشیه جلسه هیأت دولت صحبت می‌کرد، در ادامه اظهار کرد: مواضع ایران در خصوص سلاح هسته‌ای کاملاً مشخص است. فتوای مقام معظم رهبری نیز وجود دارد که تکلیف را برای همه ما روشن کرده است.
روزنامه ایران
دیدگاه تان را بنویسید