اصلاحطلبان و اعتدال‌گرایان در اکثریت
«صبح نو» فهرست کابینه پیشنهادی پزشکیان به مجلس را از نظر گرایش‌های سیاسی بررسی کرده است
«شلیک به پای خود» این کنایه‌ای بود که محمدجواد آذری جهرمی، قائم‌مقام ستاد مسعود پزشکیان در پاسخ به واکنش تند اصلاحطلبان به کابینه 19 نفره رئیس‌جمهور به مجلس به کار برده است و به‌زعم خود تلاش کرده اصلاحطلبان را متوجه این مسأله مهم کند که اگر مردم از دولت روی برگردانند، در واقع به سمت اصلاحطلبان نیز دیگر سرریز نخواهند شد.
تکرار دی‌ماه 96 تا 1400!
تجربه‌ای که یک‌بار از دی‌ماه 96 تا 1400 آزموده شد و اصلاحطلبان در انتخابات‌های 98، 1400 و 1402 دیدند که سرمایه اجتماعی آنها دیگر اقبالی به آنان صورت نداد و به گفته کارشناسان سیاسی در انتخابات اخیر (چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری) اکثریت بدنه اجتماعی آنان خاموش ماند و به گفته مجید ابهری، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی دیگر اصلاحطلبان چندان وزن سیاسی در میان مردم و رجال سیاسی ندارند و اصلاحات بدنه اجتماعی خود را از دست داده است.
تخریب یا خودزنی سیاسی؟
انتقادات زودهنگام به کابینه مسعود پزشکیان از سوی رادیکال‌های جریان اصلاحات بار دیگر ترس را در بین برخی از عقلای این جریان پدید آورده که این خودزنی سیاسی می‌تواند پایگاه اجتماعی آنها را لاغرتر از وضعیتی که اکنون آنان به سر می‌برند، کند.
یادآوری یک فکت انتخاباتی، پزشکیان: برای دعوا کردن نیامده‌ام
انتقاد رادیکال‌های رفرمیست تعجب‌برانگیز است. به نظر می‌رسد آنان فراموش کرده‌اند که دکتر پزشکیان در ایام انتخابات و مناظره‌های انتخاباتی (هم در مناظره بین پنج نامزد و هم مناظره با سعید جلیلی) مدام تأکید داشت که عقب‌افتادگی‌های کشور به دلیل بگومگوهای بی‌حاصل سیاسی است و به اعتقاد کارشناسان سیاسی، او با معرفی کابینه فعلی در جهت اولین وعده خود گام برداشت و آن این بود که: «او برای دعوا کردن نیامده است.»
محمدعلی ابطحی که روزگاری در دولت اصلاحات رئیس دفتر محمد خاتمی بود نیز در مطلبی که در صفحه شخصی خود در یکی از شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده همین وعده رئیس‌جمهور در ایام انتخابات را یادآوری کرده و نوشته است: «پزشکیان قرار نبود دعوا کند که مردم هم خسته از دعوا شده‌اند. من به همین دلیل بدون توجه به خصوصیات وزرا معتقدم باید از کابینه پزشکیان دفاع کرد.»
ابطحی البته زیاده‌خواهی اصلاحطلبان رادیکال را با این متن یادآوری کرده و نوشته است: «پزشکیان بعد از معرفی اعضای دولت، مظلوم قرار گرفته. کابینه‌ای با اکثریت وزرای اصلاح‌طلب پر سابقه، تعدادی جوان، معاونت زنان مقبول و یادمان هست که در قانون اساسی قدرت تقسیم شده است.»
تلاش افراطیون اصلاح‌طلب برای سرخوردگی پایگاه رأی رئیس‌جمهور
اسحاق جهانگیری نیز در توضیحی، خطر سرخوردگی سرمایه اجتماعی را با توجه به حمله سنگین افراطیون اصلاح‌طلب به رئیس‌جمهور یادآوری کرده است: «شرایط گذشته را به یاد آوریم و نگران آینده هم باشیم. به تجربه آموخته‌ام که اگر حامیان رئیس‌جمهور او را تنها بگذارند، همه ضرر می‌کنند. البته رابطه میان رئیس‌جمهور و حامیان و پایگاه رأیش نیز دوطرفه و تعاملی است. مقدورات و معذورات را می‌توان و باید با گفت‌وگو و از طریق ارتباط با بدنه اجتماعی در حد امکان بیان کرد. به حفظ نیروهای توانا و مؤثر برای کشور کوشید. به‌رغم همه این‌ها و با وجود نقدهای بجا و نابجا نباید پزشکیان را تنها گذاشت.»
ترکیب سیاسی کابینه پیشنهادی پزشکیان
اشاره محمدعلی ابطحی به این نکته مهم از کابینه مسعود پزشکیان بود که بسیاری از افراد حاضر در کابینه را اصلاحطلبان و اعتدال‌گرایان تشکیل می‌دهند؛ اما واکنش‌ها نشان داده که اصلاحطلبان تندرو راضی به این مقدار نیستند و تلاش دارند همچون گذشته (دولت‌های هفتم و هشتم و مجلس ششم) تمامیت‌خواهی خود را استقرار دهند.
سهم اصلاحطلبان، اعتدال‌گریان و اصول‌گرایان از کابینه
بررسی‌ها نشان می‌دهد برخلاف هوچی‌گری که اخیرا رسانه‌ها و برخی از شخصیت‌های رادیکال جریانات اصلاحات راه انداخته‌اند، کفه پاستور و کابینه به نفع اصلاحطلبان سنگین‌تر از دیگر جریانات سیاسی است.
محمدرضا عارف معاون اول دولت چهاردهم، محمدجواد ظریف معاون راهبردی دولت، زهرا بهروز آذر معاون زنان رئیس‌جمهور، محمدجعفر قائم‌پناه معاون اجرایی رئیس‌جمهور، محمدرضا ظفرقندی وزیر پیشنهادی بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، عبدالناصر همتی وزیر پیشنهادی اقتصاد و دارایی و احمد میدری وزیر پیشنهادی کار، تعاون و رفاه اجتماعی، اصلاح‌طلبانی هستند که یا معاونت‌های رئیس‌جمهور را در اختیار دارند و یا به‌عنوان وزرای پیشنهادی به مجلس معرفی شده‌اند.
محسن حاجی میرزایی رئیس دفتر رئیس‌جمهور، شهرام دبیری معاون پارلمانی رئیس‌جمهور، محمد اسلامی معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی، حسین افشین معاون علمی رئیس‌جمهور، سعید اوحدی معاون رئیس‌جمهور در بنیاد شهید، حمید پورمحمدی رئیس سازمان برنامه و بودجه، سیدعباس صالحی وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی، رضا صالحی امیری وزیر پیشنهادی میراث فرهنگی و گردشگری، محسن پاک‌نژاد وزیر پیشنهادی نفت، حسین سیمایی صراف وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری، محمد اتابک وزیر صنعت، معدن و تجارت، فرزانه صادق مالواجرد وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی، سید عباس عراقچی وزیر پیشنهادی امور خارجه، ستار هاشمی وزیر پیشنهادی ارتباطات، غلامرضا نوری قزلجه وزیر پیشنهادی جهاد کشاورزی و احمد دنیامالی وزیر پیشنهادی ورزش نیز در طیف اعتدال‌گرایی دسته‌بندی می‌شوند.
بنابراین فقط 6 نفر از اعضای کابینه همچون حجت‌الاسلام اسماعیل خطیب، عباس علی‌آبادی، امیرحسین رحیمی، علیرضا کاظمی، اسکندر مؤمنی و احمد دنیامالی، وزرای پیشنهادی هستند که نگاه سایر جریانات سیاسی را در دولت نمایندگی می‌کنند.
بر این اساس سهم اصلاحطلبان از دولت چهاردهم تاکنون 7 نفر، اعتدال‌گرایان 13 نفر و سایر جریانات سیاسی 5 نفر است که با توجه به گفتمان فکری دکتر پزشکیان، این ترکیب نیز دور از انتظار نبود.
60 درصد کابینه از کمیته‌های تخصصی شورای راهبردی دولت چهاردهم
جیغ بنفش رفرمیست‌های رادیکال در حالی از کابینه معرفی شده به مجلس دوازدهم بلند شده است که محمدجواد ظریف در متن استعفاگونه خود که اخیرا در شبکه اجتماعی اینستاگرام منتشر کرد، آورده بود: «از ۱۹ وزیری که امروز معرفی شدند، سه نفر نامزد نخست، ۶ نفر نامزد دوم یا سوم و یک نفر نامزد پنجم کمیته‌ها و یا شورای راهبری بودند. بارها گفته بودم که انتخاب اعضای دولت حق رئیس‌جمهور است و شورای راهبری و کمیته‌ها نهاد مشورتی هستند. از ایشان سپاسگزارم که این افتخار را به بنده دادند که در این تجربه جدید و ابتکار شجاعانه، مشارکتی داشته باشم.» بررسی‌های صبح نو نیز نشان می‌دهد 60 درصد از 19 وزیری که به مجلس معرفی شده‌اند از گزینه‌های کارگروه‌های تخصصی شورای راهبری و راهبردی بودند.
نقش عارفانه در ترکیب کابینه
برخی از اخبار نیز حکایت از نقش محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور که به توصیه رئیس دولت اصلاحات در این مسئولیت قرار گرفته، در ترکیب کابینه دارد. عارف البته در واکنش به چینش کابینه معرفی شده به مجلس گفته است: «راهبرد انتخاب مدیران و وزرا در این دولت توجه به تفکر سیاسی نیست و باید مدیران دولت چهاردهم به دنبال تحقق آرمان‌ها و ارزش‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و مطالبات مردم و وعده‌های داده شده توسط رئیس‌جمهور و در رأس همه آنها حل مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم باشند.» عارف با بیان اینکه تعهد به آرمان‌های انقلاب و نظام، خدمت به مردم، به کارگیری افراد دردمند و متعهد از مهم‌ترین معیارهای به کارگیری و انتخاب افراد در جایگاه‌های مدیریتی در دولت چهاردهم است، بر به کارگیری نیروهای متخصص، متعهد و جوان در مسیر رسیدن به این اهداف تأکید کرد.
رد ترجیح‌بندی اشتباه کابینه مقدور در برابر کابینه مطلوب
بنابراین با حضور 20 نفری چهره‌های اصلاح‌طلب و اعتدالی در مقابل حضور 6 نفری نمایندگان جریانات مختلف تا این مرحله از تشکیل دولت چهاردهم به نظر می‌رسد که این ترجیح‌بندی حسین مرعشی مبنی بر اینکه «کابینه مقدور در برابر کابینه مطلوب» خیلی درست نباشد.
حسین مرعشی گفته بود: «کابینه‌ای که شورای راهبری و ما آن را تصور کرده بودیم، کابینه مطلوب بود و کابینه‌ای که امروز آقای پزشکیان معرفی کرد یک کابینه مقدور است. حتما بین کابینه مطلوب و کابینه مقدور فرق است. آنچه که اتفاق افتاد، مقدورات و اعمال محدودیت‌هایی بود که برای آقای پزشکیان وجود داشت. در مجموع ترکیب عمومی کابینه را می‌پسندم؛ اما در برخی از وزارتخانه‌ها نواقصی وجود دارد که کار دولت را سخت می‌کند.»
وی تأکید کرده است: «کابینه‌ای که شورای راهبری به رئیس‌جمهوری معرفی کرد، حدود ۵۰ درصد با کابینه‌ای که امروز معرفی شد متفاوت بود. همچنین آقای پزشکیان پیشاپیش گرایش‌های مجلس را برای بخشی از کابینه مورد توجه قرار دادند.»
روزنامه اعتماد اما در پاسخ به حسین مرعشی نوشته است: «در این میان حضور چهره‌هایی از هر سه جریان اصلاح‌طلب، اصول‌گرا و جریان میانه، نشان داد که ایده تشکیل دولت وفاق ملی، واقعیتی فراتر از یک وعده صرف است و پزشکیان اصرار دارد این ایده را به سبک خاص خود عملیاتی کند. رونمایی از کابینه چهاردهم اما مانند هر انتخاب دیگری بلافاصله با دامنه وسیعی از دیدگاه‌های متفاوت و بعضا متضاد روبه‌رو شد.»
این روزنامه تأکید کرده است: «برخی از فعالان سیاسی اما معتقدند کابینه را نباید بر اساس اسامی، بلکه می‌بایست بر اساس عملکردها بررسی کرد. این دست از تحلیلگران به حضور چهره‌هایی چون عبدالله نوری و سید عطاءالله مهاجرانی در دولت نخست اصلاحات اشاره کرده و عنوان می‌کنند همین افراد که امروز از آنها ذیل عنوان دستاوردهای مهم دولت اصلاحات یاد می‌شود در زمان معرفی کابینه سید محمد خاتمی با مخالفت‌های جدی مواجه بودند؛ اما در ادامه مشخص شد که از ظرفیت‌های قابل‌توجهی برخوردار هستند. بنابراین برای ارزیابی عملکرد کابینه چهاردهم هم باید فرصت بیشتری در اختیار دولت پزشکیان قرار داده شود و بعد در خصوص وزن کابینه دست به ارزیابی و تحلیل زد.»
حرف آخر با مجلس
درعین‌حال علی‌رغم همه این واکنش‌ها، همه نگاه‌ها به مجلس شورای اسلامی است که چگونه در رأی اعتماد به وزرا معیارهای ذکر شده رهبر انقلاب درباره وزرا را پیاده‌سازی می‌کند. مجتبی یوسفی، عضو هیأت رئیسه مجلس گفت: «وزرای پیشنهادی دولت به مجلس معرفی شده‌اند . مجلس نیز قطعا همکاری لازم را با دولت خواهد داشت تا کابینه تشکیل شود.»
وی افزود: «با توجه به شرایطی که امروز کشور دارد، کلیه وزارتخانه‌ها نیازمند وزرایی بوده که با برنامه به میدان آمده و برای حل مشکلات کشور گام بردارند. حل مشکلات مردم به ویژه در حوزه اقتصادی نیازمند وزرایی کارآمد و متخصص همراه با برنامه است.»
صبح نو
دیدگاه تان را بنویسید