تفاهم سه بخشی تهران و آژانس بر مبنای بیانیه 1401

تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای احیای بیانیه مشترک اسفندماه 1401 توافق کردند. این سخن مشترک محمد اسلامی و «رافائل گروسی»، مدیر کل بین‌المللی انرژی اتمی در نشست خبری روز گذشته در حاشیه کنفرانس بین‌المللی هسته‌ای اصفهان بود که از تفاهم جدید دو طرف در مسیر همکاری متقابل خبر می‌داد؛ بیانیه‌ای که مدیر کل آژانس چند روز پیش از سفر به تهران اجرای آن را مورد تردید قرار داده بود اما در پی مذاکرات فشرده‌ای که او در جریان سفر به ایران از سر گذراند، همچنان آن را معتبر خواند و اعلام کرد که دو طرف بر مبنای این بیانیه گام می‌دارند و متناسب با روند جاری، دستور کار جدیدی را بر آن خواهند افزود.

جزئیات تفاهم جدید

مطابق با تفاهم جدید، مناسبات ایران و آژانس بر مبنای بیانیه مشترک در سه بخش دنبال خواهد شد که تعیین تکلیف پرونده‌های بازگشایی شده از جمله حل و فصل اختلافات درباره دو مکان ادعایی، بررسی انتظارات متقابل در چهارچوب مقررات «ان پی تی» و برداشتن موانع سیاسی در مسیر همکاری را شامل خواهد شد. در همین راستا مدیر کل آژانس پیشنهاداتی را به تهران ارائه کرده است که از سوی تیم‌های کارشناسی ایران و آژانس به بحث و بررسی گذاشته شده است.

بیانیه مشترک ایران و آژانس اواخر زمستان 1401 پس از سفر «گروسی» به ایران منتشر شد که نقشه راهی را برای حل و فصل موضوعات اختلافی ذیل اختیارات نظارتی آژانس در چهارچوب مقررات پادمان هسته‌ای ترسیم می‌کرد. اما کمتر از سه ماه بعد از آن، اجرای این چهارچوب همکاری متأثر از تلاش‌هایی که در نشست شورای حکام زیر سایه رویکرد کشورهای غربی عضو این شورا با همراهی محافل اسرائیلی جریان داشت، با دست‌انداز روبه رو شد که از عواقب آن تحت تاثیر قرار گرفتن آژانس در این زمین بازی بود؛ محافلی که با پمپاژ اخبار ساختگی و ادعاهای واهی بر آتش اختلاف درباره مسائل مورد بحث می‌افزودند و آژانس را به محملی برای ایجاد فشارهای جدید و متأثرکردن نشست شورای حکام برای تصویب قطعنامه جدید تبدیل کردند. این مهم در سخنان روز گذشته رئیس سازمان انرژی اتمی نیز مورد توجه قرار گرفت و او امپراطوری رسانه‌ای رژیم صهیونیستی را سردمدار جریان تخریب علیه ایران خواند.

پیشنهادات «گروسی»

در این بین،‌ مدیر کل آژانس در نشست خبری مشترک با رئیس سازمان انرژی اتمی، توافق اسفندماه سال 1401 را سند مهمی خواند که برای ترسیم مسیر همکاری آینده ترسیم شده است. او این سند را مبنای همکاری برای حل مسائل باقی مانده بر اساس استانداردهای پادمانی آژانس دانست و اعلام کرد در نتیجه مذاکرات جدید، طرفین توافق کردند گام‌های جدیدی بردارند که کاستی‌های سند جاری را برطرف می‌کند. «گروسی» با اعلام اینکه توافق کردیم این سند مشترک بدون تغییر ادامه پیدا کند و مفاد آن معتبر است، خبر داد که پیشنهادی شامل گام‌های عملیاتی را به ایران ارائه داده که تیم‌های کارشناسی در هر دو طرف در حال تعریف این مراحل عملیاتی هستند. مدیر کل اما در پاسخ به پرسشی پیرامون نقش پیدا وپنهان تل آویو در پرونده‌سازی علیه ایران در آژانس، ادعا کرد که این سازمان اهمیتی به بازیگران خارجی نمی‌دهد و در این میان تنها ایران را مخاطب همکاری خود برای چالش‌های جاری می‌داند.مدیر کل آژانس همچنین در بخشی از سخنان خود در نخستین کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای در اصفهان با اشاره به مذاکرات خود در تهران و اصفهان تأکید کرد: باید گام‌های عملیاتی را تدوین کنیم که کمک کند به هم نزدیک شویم و اجازه دهیم حضور ما در ایران و کنفرانس هسته‌ای شروع جدیدی از همکاری ما باشد.

همکاری بر اساس مقررات NPT

رئیس سازمان انرژی اتمی نیز حضور «گروسی» در ایران را در امتداد تعاملات جاری در چهارچوب «ان پی تی» و موافقتنامه جامع پادمان خواند و با مثبت ارزیابی کردن پیشرفت بیانیه مارس به عنوان مبنای روند جدید همکاری خبر داد که تداوم تعاملات ایران و آژانس بر مبنای این بیانیه مشترک در سه بخش دنبال خواهد شد؛ در بخش نخست، باید موضوعاتی که پیشتر در قالب پرونده مطالعات ادعایی (پی‌ام دی) بسته شده بود اما در نتیجه سیاسی کاری بازیگران اثرگذار بازگشایی شد، تعیین تکلیف شود. به گفته اسلامی اختلافات مطروحه درباره چهار مکان ادعایی در این زمینه مطرح شد که از میان آنها موضوع ناترازی مواد در دو مکان بسته شده و طرفین باید بر حل دو مکان باقی مانده تمرکز کنند. 4 مکان ادعایی سایت‌های «جابربن حیان کرج»، «مریوان»، ورامین (تورقوزآباد) و «شیان» را شامل می‌شد که از این موضوعات، پرونده اختلاف بر سر سایت «جابربن حیان کرج» و سایت«مریوان» بسته شده و تنها موضوع مرتبط با کشف ذرات اورانیوم غنی‌شده در «تورقوزآباد»، «شیان» و «ورامین» همچنان محل بحث و تبادل نظر است. اسلامی بخش دوم توافق با آژانس را مرتبط با انتظارات متقابل و کاستی‌های جاری در روند همکاری دانست و تصریح کرد که این مهم در چهارچوب «ان پی تی» و مقررات پادمان دنبال خواهد شد و برای پیشبرد وضعیت موجود، اقدامات متقابل لازم صورت می‌گیرد. رئیس سازمان انرژی اتمی بخش سوم تفاهمات جدید را متوجه مسئولیت مدیر کل آژانس برای برداشتن موانع سیاسی دانست و تأکید کرد که نقش مدیرکل به موجب وظایف قانونی برای برداشتن موانع و حل مسائل عمدتاً سیاسی حائز اهمیت است. به گفته او توافق شد تا معاونان دو طرف در آغاز فرایند جدید همکاری، برای تهیه پیش نویس این سه بخش، مذاکرات را دنبال کنند.

توصیه به آژانس

اسلامی همچنین قانون اقدام راهبردی را ملاک عمل ایران دانست و با یادآوری اینکه مدیر کل نسبت به این ملاحظه وقوف دارد، چهارچوب جاری برای همکاری ایران و آژانس را «ان پی تی»، موافقتنامه پادمان جامع و قانون اقدام راهبردی ایران خواند و یادآور شد که شخص آقای گروسی هم جایگاه سیاسی ویژه دارد و یکی از توافقات جاری طرفین در سه بخش مورد اشاره همین تعاملات سیاسی است که می‌تواند اثرات متقابل داشته باشد. رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین منشأ پایه‌گذاری اقدامات خصمانه علیه ایران را رژیم صهیونیستی دانست و به آژانس توصیه کرد این منشأ نباید در تعامل دو طرف تأثیرگذار باشد.

مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی : باید با ایران همکاری کنیم

«رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس در نشست خبری روز گذشته در پاسخ به سؤال «ایران» مبنی بر اینکه بنا بر پانزده گزارش آژانس، ایران به برجام پایبند بوده است اما امریکا به طور یک جانبه از آن خارج شد و بنابراین در این شرایط چطورآژانس از ایران انتظار دارد که به همه تعهداتش در قالب برجام پایبند باشد؟ چنین پاسخ داد: «ما داریم کار می‌کنیم که این مشکل را حل کنیم. باید با ایران همکاری کنیم که به مسیر قبلی برگردیم و شرایط را برای بازگشت به اجرای سند برجام تسهیل کنیم. ما ضامن اجرای برجام در حوزه فنی هستیم. می‌دانیم چه اقداماتی باید انجام شود و در حال هماهنگی جهت انجام آن اقدامات هستیم.»