اروپا به دنبال زایش دیپلماسی از دل تنش با ایران

بحث‌ها درباره ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران، یک بار دیگر بالاگرفته، به خصوص که تنش بی‌سابقه تهران با تل‌آویو، یک بار دیگر خطر رویارویی در خاورمیانه را به رخ می‌کشد. کمیسیونر سیاست خارجی اروپا در تازه‌ترین موضع خود، هرچند گفت که «درباره گسترش تحریم‌های موجود علیه ایران اتفاق نظر وجود دارد» ولی این را هم روشن کرد که تحریم‌ها به تنهایی، پاسخ کارآمدی به اقدامات ایران نیست و «باید جایی (هم) برای دیپلماسی در نظر گرفت.» با این حال، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا گفته که «با ایران مذاکرات مستقیمی درباره برجام (توافق هسته‌ای) نداریم، نه در نیویورک و نه در هیچ کجای دیگر.»

تنها چند روز بعد از فروکش نسبی تنش بی‌سابقه بین ایران و رژیم صهیونیستی، روزنامه بریتانیایی «آی ۲۴» در مطلبی به قلم دیوید پارسلی از قول منابعی در وزارت خارجه نوشت که کاخ سفید در حال بررسی توافق هسته‌ای جدید با ایران در ازای لغو برخی تحریم‌های اقتصادی است تا از یک جنگ تمام‌عیار در منطقه جلوگیری کند. یک دیدگاه در داخل دولت امریکا این است که رئیس‌جمهور فرصتی را برای آغاز مذاکرات دیپلماتیک برای احیای مجدد توافق هسته‌ای ایران می‌بیند. هرچند این رویکرد برخلاف اخبار رسمی درباره تحریم‌های جدید علیه ایران است که وزارت خزانه‌داری امریکا، پنج‌شنبه قبل، علیه صنایع و شرکت‌های ساخت پهپاد و تأمین فولاد خوزستان اعمال کرد، ولی چندان هم بی‌راه نیست، به خصوص که «فارن پالیسی» در مقاله‌ای انتقادی نوشته بایدن در ماه‌های سرنوشت‌ساز انتخاباتی پیش‌رو در امریکا نباید در دام تحریک نمایندگان افراطی برای تحریم نفتی ایران، ونزوئلا و روسیه بیفتد. موضع دو روز قبل جوزف بورل، کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا در جلسه پارلمان اروپا، شواهدی جدی در این باره پیش رو می‌گذارد. بورل در جمع نمایندان پارلمان اروپا، ایران را به گسترش تنش‌ها در منطقه متهم کرد، آن را «نشان‌دهنده وخیم‌تر شدن شرایطی بسیار متشنج در منطقه» دانست و گفت: «حمله ایران علیه اسرائیل در ۱۳ آوریل بی‌سابقه بود. هیچ‌گاه، پیش‌تر اتفاق نیفتاده بود. اولین باری است که ایران به طور مستقیم از خاک خود اسرائیل را با صد‌ها پهپاد و موشک هدف قرار می‌دهد.» بورل مانند مقام‌های امریکایی گفت: «ما، همگی حمله ایران را محکوم کرده و تعهدمان نسبت به امنیت اسرائیل را اعلام کردیم.» و این را هم روشن ساخت که «درباره گسترش تحریم‌های موجود علیه ایران اتفاق نظر وجود دارد.» با همه اینها، او این را گفت کرد که «باید بدانیم که تحریم‌ها به تنهایی یک سیاست نیستند» و «به خودی خود، ایران را باز نمی‌دارد». او به همین جهت تأکید کرد که همزمان با تحریم‌ها «باید جایی [هم]برای دیپلماسی در نظر گرفت. اقدام دیپلماتیک باید از اهمیت برابری برخوردار باشد.» پیش از صحبت‌های بورل، روزنامه کویتی الجریده نوشته بود که ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان دور، مذاکرات مستقیم میان ایران و امریکا درباره برجام نیز آغاز شود. خبر‌ها و بحث‌ها درباره اهمیت شروع مسیر دیپلماسی با ایران، به خصوص از این جهت حائز اهمیت است که برخی منابع، احتمالاتی را درباره تغییر در دکترین هسته‌ای اعلامی ایران در فضای تشدید تنش‌ها پیش می‌کشند. شورای آتلانتیک در تحلیلی به قلم «فیلیپس پیسون اوبراین» با اشاره به تنش بی‌سابقه ایران با رژیم صهیونیستی احتمال تغییر جهت برنامه هسته‌ای ایران را پیش کشیده است: «بایدن به طور ناخواسته کشور‌های آسیب‌پذیر را تشویق کرده است که به دنبال سپر نهایی (سلاح هسته‌ای) باشند.» تحت چنین شرایطی «ودانت پاتل»، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا در یک نشست خبری با سؤال درباره ادعای روزنامه کویتی الجریده روبه‌رو شد که ایران نامه‌ای از امریکا درباره ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای پس از رسیدن به تفاهم‌های امنیتی دریافت کرده است. او بدون رد تبادل نامه بین طرفین گفت: «نظری درباره روش‌های ارتباط برقرار کردن‌مان با ایران نمی‌دهم، جز اینکه با ایران مذاکرات مستقیمی درباره برجام (توافق هسته‌ای) نداریم، نه در نیویورک و نه در هیچ کجای دیگر.» هرچند این موضع سخنگوی امریکایی، تکذیب خبر الجریده است ولی نفی مسیر دیپلماسی نیست، چیزی که نزدیک شدن جو بایدن به فضای انتخاباتی، آن را محتمل کرده است. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در نشست خبری روز دوشنبه گذشته خود گفت: «جمهوری اسلامی ایران همواره از ظرفیت‌های دیپلماتیک برای بی‌اثر کردن و رفع تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان استفاده کرده و از چارچوب‌های دیپلماتیک که تأمین‌کننده منافع ملی ایران است کناره‌گیری نکرده است.»

منبع: روزنامه جوان