برداشت ناشیانه یا تهدید علیه روابط ایران و روسیه؟!
اخیراً رسانه‌های اصلاح‌طلب از قول جواد ظریف مطلبی را نقل کردند که با توجه به سابقه مخدوش این جریان درخصوص روابط خارجی علی‌الخصوص همکاری راهبردی جمهوری اسلامی ایران با چین و روسیه در برابر تحریم‌های امریکا و غرب، ضروری بود تا برای صحت‌سنجی ادعاهای وزیر سابق خارجه به منابع اصلی رجوع شود.
به گزارش «ایران»، روز گذشته سایت جماران وابسته به حجت‌الاسلام حسن خمینی با انتشار مطلبی از محمدجواد ظریف نوشت: «محمدجواد ظریف وزیر پیشین امور خارجه در هفدهمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران اظهار کرد که پوتین در مصاحبه خود با تاکر کارلسون می‌گوید، سال 2008 ما حاضر بودیم برای مقابله با ایران با امریکا متحد شویم. ما هر کاری کردیم تا با غرب همکاری کنیم اما غرب با ما همکاری نکرد.» این مطلب جماران به سرعت از سوی رسانه‌های زنجیره‌ای اصلاح‌طلب در فضای مجازی بازنشر شد و همین موضوع نشان می‌داد که یک پروژه رسانه‌ای علیه روابط ایران و روسیه بار دیگر از سوی جناح غربگرا در جریان قرار گرفته است؛ چرا که حضور جواد ظریف در هفدهمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران حدود یک هفته پیش رقم خورده و حالا رسانه‌های خاص با یک مطلب خاص اما فاقد اعتبار، تلاش دارند تا هدفی خاص (تخریب روابط) را بار دیگر در دستور کار قرار دهند. این درحالی است که مصاحبه پوتین با تاکر کارلسون بیش از یک ماه پیش به صورت تصویری منتشر شده است و جزو اخبار تازه دنیای سیاست یا مسائل محرمانه و کمتر شنیده شده، محسوب نمی‌شود.
صحت‌سنجی ادعای جواد ظریف
با این حال برای صحت‌سنجی این ادعای وزیر خارجه دولت حسن روحانی ضروری است تا با رجوع به بخش انگلیسی سایت ریاست جمهوری دولت روسیه، متن مصاحبه پوتین با تاکر کارلسون مجری ارشد امریکایی-که بیش از یک ماه پیش منتشر شده است- را مرور کنیم. در بخشی از این مصاحبه که متن آن نیز به زبان انگلیسی در سایت کاخ کرملین منتشر شده، پوتین به روایت رابطه خود با سران سیاسی غرب در دهه ابتدای قرن 21 می‌پردازد و تصریح می‌کند که مذاکرات و توافقات میان او و سیاستمداران امریکا از سوی سازمان جاسوسی CIA دستخوش تغییر قرار می‌گرفت. رئیس‌جمهور روسیه در این مصاحبه با ذکر مثال‌های متعددی روشن می‌کند که سازمان جاسوسی امریکا مستقیماً علیه روسیه اقدام کرده و در مواردی نیز به صورت روشن از گروه‌های تروریستی در قفقاز شمالی حمایت کرده است.
رئیس‌جمهور روسیه ذیل این مبحث به ماجرای ایجاد سامانه دفاع موشکی امریکا در منطقه به بهانه مقابله با ایران اشاره و تأکید می‌کند که روسیه این اقدام امریکا را یک اقدام تهدیدآمیز تلقی کرده و در مذاکراتی با جرج بوش، رئیس‌جمهور وقت امریکا پیشنهاد می‌دهد که این سامانه دفاع موشکی تنها به صورت یک‌جانبه از سوی امریکا ایجاد نشود و روسیه و حتی کشورهای اروپایی نیز در تشکیل آن شریک شده و اهداف مشترک را دنبال کنند. پوتین در این باره می‌گوید: «ما برای مدت طولانی تلاش کردیم تا ایالات متحده را متقاعد کنیم که این کار (ایجاد سامانه دفاع موشکی در منطقه) را انجام ندهد... گفت‌و‌گویی بسیار جدی با رئیس جمهور بوش و تیمش داشتم. من پیشنهاد دادم که امریکا، روسیه و اروپا مشترکاً یک سامانه دفاع موشکی ایجاد کنند و به اعتقاد ما اگر به صورت یک‌جانبه ایجاد شود، امنیت ما را تهدید می‌کند، به‌رغم اینکه امریکا رسماً اعلام کرد که این سامانه در برابر تهدیدات موشکی ایران ایجاد می‌شود.»
سامانه دفاع موشکی؛ ایران، کره‌شمالی یا روسیه؟
ژانویه سال 2007 کاخ سفید اعلام کرد، قصد دارد با استقرار سیستم رهگیری موشک در لهستان و ایجاد تأسیسات راداری در جمهوری چک، با تهدید موشکی کشورهایی نظیر ایران و کره شمالی مقابله کند و همین امر، بحران جدیدی را در روابط روسیه و امریکا ایجاد کرد. پوتین در مصاحبه اخیر خود به همین موضوع تاریخی اشاره و تصریح می‌کند که نیت واقعی دولت امریکا از تعبیه سامانه دفاع موشکی در شرق اروپا، نه ایران بلکه تهدید روسیه بوده است.
رئیس‌جمهور روسیه با طرح پیشنهاد شراکت در این سامانه و دخالت دادن اروپا و پاسخ منفی امریکا به این شراکت، اهداف پشت پرده امریکایی‌ها را از طراحی این سامانه دفاع موشکی روشن می‌کند؛ پوتین ایجاد سامانه دفاعی از سوی امریکا را که حتی به صورت رسمی(به ظاهر) اعلام شده بود که تنها برای مقابله با ایران (و نه روسیه) استقرار خواهد یافت، یک تهدید جدی برای کشور خودش دانسته و برای مدت طولانی تلاش داشته تا با ادعای مشارکت دادن کشور خود و اروپا، نیت امریکا را از این طراحی برملا سازد. وی در انتهای این بخش از سخنانش تصریح می‌کند که «من پیشنهاد همکاری روسیه با ایالات متحده و اروپا را دادم. گفتند، خیلی جالب است. آنها از من پرسیدند: جدی می‌گویی؟ گفتم: حتماً» و در ادامه مصاحبه از پاسخ منفی سرویس امریکا به این پیشنهاد شراکت خبر می‌دهد تا نیت شوم امریکا علیه کشورش را به مصاحبه‌کننده اثبات کند.
برداشت ناشیانه از یک مصاحبه مهم
امریکا در سال 2007 هدف اصلی نصب سیستم دفاع موشکی در اروپا را مقابله با ایران خوانده بود، در حالی که روسیه بارها مخالفت خود را با چنین اقدامی ابراز کرده و این سیستم را خطری برای امنیت روسیه می‌دانست. نگاهی به اخبار مربوطه در خصوص استقرار سامانه دفاع موشکی به عنوان یکی از بزرگترین چالش‌های روسیه و امریکا طی دهه اولی قرن بیست و یکم، نشان می‌دهد که روایت پوتین در مصاحبه با تاکر کارلسون روایتی ضدامریکایی است و اساساً برداشت جواد ظریف از این بخش مصاحبه رئیس‌جمهور روسیه مبنی بر «اراده همکاری روس‌ها با امریکایی‌ها علیه ایران»، یک برداشت سطحی، ناشیانه و خام است. در آذرماه سال 1392 و در اثنای مذاکرات جواد ظریف با طرفین 1+5، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز بار دیگر تأکید کرده بود که حل موضوع هسته‌ای ایران باعث می‌شود دیگر نیازی به نصب سیستم دفاع موشکی در اروپا به این بهانه نباشد؛ لاوروف پیشتر نیز در زمانی‌که ویلیام برنز معاون وزیر خارجه دولت امریکا بود، در پاسخ به او که گفته بود استقرار این سامانه مربوط به مقابله با خطرات احتمالی تسلیحات هسته‌ای ایران است، تأکید کرده بود که استقرار این سامانه ارتباطی با برنامه اتمی ایران ندارد و اساساً بهانه‌جویی امریکا علیه ایران دراین‌باره از سوی روس‌ها بارها رد شده بود.
جریان غربگرا و انتقام ناکامی
نکته جالب‌تر آنجاست که وزیر سابق خارجه که سابقه ای قابل تأمل در فهم مطالب انگلیسی نیز داشته (ماجرای «تعلیق» و «لغو» در متن برجام)، سخنانی که پوتین یک ماه پیش آن را مطرح کرده و اساساً به بازخوانی چالش های روسیه و امریکا می پردازد، آن را معطوف به ایران می‌داند و بدتر آنکه، آن را به رفتار ضدایرانی دولت روسیه در آن سال‌ها تعبیر می‌کند؛ حال آنکه اگر قرار بود علیه ایران اقدام کند، چه ضرورتی داشته که خود را در سامانه موشکی امریکا شریک کرده یا بخواهد مانع از اقدام یک‌جانبه ایالات متحده علیه ایران در منطقه شود؟
پاسخ به این سؤالات نه صرفاً در فهم روابط بین‌الملل و تاریخ آن بلکه در نیت جریان غربگرای ایرانی روشن می‌شود؛ جریانی که می‌کوشد تا ناکامی خود در پروژه برجام را با خبرسازی و انتقام از توسعه همکاری‌ها و رشد شاخص‌های تجاری میان ایران و شرکای مستقل جهانی بگیرد.
روزنامه ایران
دیدگاه تان را بنویسید