دست از خود تحقیری برداریم

گروه سیاست سایت فردا: امیررضا واعظ آشتیانی، فعال و تحلیلگر سیاسی، در یادداشتی برای سایت «فردا» نوشت:

چند روزی است به بهانه اظهار نظر یکی از فعالان سیاسی مدام میان ایران و دیگر کشورها مقایسه می‌شود که چنین روشی اساسا نادرست به نظر می‌رسد زیرا مقایسه کشورها با یکدیگر باید با لحاظ فاکتورهای مختلف از جمله منابع طبیعی و انسانی باشد. برخی کشورها فاقد هرگونه منابع هستند یا کشورهایی وجود دارند که اصلا به دریا درسترسی ندارند و محصور میان خشکی‌اند یا در آنها کوه و رودخانه و دیگر منابع طبیعی دیده نمی‌شود.

موضوع بسیار مهم دیگر فرهنگ هر کشور است که متفاوت است زیرا مردم هر کشوری در بستر تاریخی-مذهبی خاصی پرورش یافته‌اند و ویژگی‌های متفاوتی نسبت به سایر ملت‌ها دارند که حتی همین تفاوت‌ها در شیوه حکمرانی آنها هم مشاهده می‌شد. بنابراین اینکه مردم ایران با سایر مردم کشورهای دنیا مقایسه شوند، با ضریب خطای بسیار بالاست و در تحلیل مردم‌شناسانه باید ویژگی‌های متعددی لحاظ شود.

مشکلات کنونی ایران بیش از آنکه به مردم ایران مرتبط باشد ریشه در شیوه مدیریت کشور است. باید بپذیریم که شیوه حکمرانی در ایران به صورت جزیره‌ای است. در این شیوه جزیره‌ای حتما بهره‌وری پایین می‌آید. اگر بناست ایران با چین، ژاپن، کره یا آلمان مقایسه شود باید بگوییم که آنها توانسته‌اند از نظر اقتصادی مدیریت بسامانی داشته باشند و البته کشوری مانند چین و ژاپن آیین خود را با شیوه اداره کشور هم‌راستا کرده‌اند.

حالا پرسش آن است مدیریت در ایران تا چه حد با دین و مذهب رسمی یعنی اسلام و تشیع سازکار بوده است؟ چه قدر خواسته‌ایم از مفاهیم دینی در اداره کشور بهره ببریم؟ شیوه حکمرانی در نظرات امامان معصوم(ع) ما بسیار بیان شده است اما برخی مدیران شیوه ذهنی خود را پیش می‌برند نه آموزه‌های حکمرانی اسلامی را. واقعیت این است هر زمانی که مدیریت کشور در راستای اهداف راستین انقلاب اسلامی و دین اسلام و مذهب تشیع حرکت کرده است، به توفیق رسیده‌ایم و هر زمان که از این مبانی دور شده‌ایم، با مشکل مواجه شده‌ایم. با این اوصاف باید از هرگونه حکمرانی جزیره‌ای و سلیقه‌ای پرهیز شود.

ایران کشوری است با ظرفیت‌های فراوان طبیعی و انسانی و هرچه بتوانیم از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم، به سمت بهترشدن اوضاع پیش خواهیم رفت. اگر مسئولان چشم‌انداز بیست‌ساله و برنامه‌های پنج‌ساله را رعایت کنند و اگر اراده بر سامان‌دهی اوضاع داشته باشند، حتما در مسیر پیشرفت و توسعه گام برخواهیم داشت. البته اکنون هم ایران کشوری در حال توسعه است و می‌بینیم شاخص‌های خوبی هم داریم به ویژه در حوزه دانش‌بنیان‌ها. نباید برخی افراد دنیا را بزک‌شده معرفی کنند و نباید چنین تصور کنیم که کشورهای غرب و شرق مدینه فاضله‌اند و این تنها ایران است که مشکل دارد. حتما کشورهای توسعه‌یافته گام‌های خوبی در حوزه برنامه‌ریزی و مدیرت برداشته‌اند اما این دلیل نمی‌شود که تصور کنیم آنها کشورهایی بی‌نقص‌اند.

ایران کشوری است با تحصیل‌کردگان فراوان. چه کسی می‌تواند بگوید مردم ایران اهل کار و تلاش و تحصیل نیستند؟ البته باید بپذیریم که در هر کشوری قرار نیست همه دارای تحصیلات آکادمیک باشند؛ کمااینکه در غرب هم چنین نیست و هر کشوری هم نیاز به پزشک متخصص و وکیل و مهندس دارد و هم نیاز به کارگر و راننده و... زیرا همه این مشاغل است که کشور را به پیش می‌برد.

نکته پایانی هم در حیطه پرهیز از هر گونه خودتحقیری است. مردم ایران در طول تاریخ توانسته‌اند به بهترین جایگاه‌ها دست یابند و اگر سیستم مدیریتی مناسبی در کشور وجود داشته باشد، حتما به جایگاه‌های جدیدی هم دست می‌یابند؛ بنابراین لازم است همه دست از خودتحقیری برداریم و رو به جلو حرکت کنیم.