غروب رسمی «بندهای غروب»

شورای امنیت سازمان ملل با انتشار بیانیه‌ای محدودیت‌های قطعنامه ۲۲۳۱ را پایان‌یافته اعلام کرد و همزمان روسیه تأکید کرد که دیگر نیازی به رعایت محدودیت‌های سازمان ملل در زمینه فناوری موشکی برای ایران ندارد. 26 مهرماه همه محدودیت‌های بین‌المللی که پیرامون فعالیت‌ها و نقل و انتقالات مرتبط با موشک‌های بالستیک جمهوری اسلامی ایران وضع شده بود، خاتمه پیدا کرد و جمهوری اسلامی در بیانیه‌ای یادآور شد که در این زمینه دیگر با هیچ محدودیتی در چهارچوب شورای امنیت روبه‌رو نیست.

این مهم را دبیرخانه شورای امنیت سازمان ملل با انتشار یادداشتی که روز گذشته منتشر کرد، به طور رسمی اعلام و تصریح کرد که تحریم‌های ایران به طور رسمی پایان پذیرفته است. شورای امنیت در این بیانیه پایان رسمی مقررات بندهای 3، 4 و 6 ضمیمه ب قطعنامه 2231 موسوم به بندهای غروب و شامل آزمایش‌های موشکی، محدودیت صادرات و واردات اقلام موشکی به ایران و همچنین تحریم‌های مربوط به توقیف اموال و ارائه خدمات مالی به افراد و نهادهای ایرانی تحت تحریم شورای امنیت را به اطلاع کشورها رسانده است.

بر اساس مفاد ضمیمه ب قطعنامه 2231، این محدودیت‌ها تا 8 سال پس از اجرای برجام (18 اکتبر 2023) ادامه داشت که در نهایت 18 اکتبر و به صورت خودکار پایان یافت. «رزماری دیکارلو»، معاون سیاسی دبیرکل سازمان ملل نیز در نامه‌ای جداگانه خطاب به نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران پایان مقررات مذکور و خروج افراد و نهادهای ایرانی از فهرست شورای امنیت را تأیید کرده است.

پیش‌تر محدودیت مربوط به تسلیحات متعارف و سبک بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت در اکتبر سال 2020 پایان یافته بود. با لغو محدودیت‌های باقی‌مانده در روز 18 اکتبر 2023، همه تحریم‌های مرتبط با افراد و نهادهای ایرانی در سازمان ملل پایان یافته است.

تأکید مسکو بر لزوم اجرای مفاد توافق

با فرا رسیدن موعد پایان تحریم‌های موشکی جمهوری اسلامی، روسیه اعلام کرد که از روز ۲۶ مهرماه دیگر نیازی به رعایت محدودیت‌های شورای امنیت سازمان ملل در خصوص ارائه فناوری موشکی به جمهوری اسلامی نمی‌بیند. وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای با اعلام اینکه از ۱۸ اکتبر انسداد دارایی‌های برخی از اشخاص حقیقی و حقوقی جمهوری اسلامی ایران بنا بر قطعنامه 2231 شورای امنیت خاتمه یافته است، تأکید کرد: «ایالات متحده امریکا و کشورهای اروپایی موظف هستند مجموعه کاملی از اقدامات عملی در راستای لغو نهایی تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی علیه ایران انجام دهند.» وزارت خارجه روسیه همچنین با اشاره به اینکه تصمیمات شورای امنیت باید با رعایت دقیق مفاد آنها و شاخص‌های مورد توافق اجرا شود، تأکید کرده است: «تلاش‌های کشورهای غربی برای بازنگری یا تجدیدنظر در مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد غیرقانونی، مخرب و در جهت تضعیف تعادل منافعی است که به دقت تنظیم شده‌اند.

منظور از کارشکنی غربی‌ها، تنها عدم پایبندی مداوم ایالات متحده امریکا به این قطعنامه نیست بلکه تصمیم اتحادیه اروپا در تاریخ ۱۷ اکتبر (۲۵ مهرماه) مبنی بر حفظ محدودیت‌های ضد ایرانی برخلاف تعهدات خود و قدم گذاشتن در مسیر لغزنده خودسری که توسط واشنگتن هموار شده، نیز اقدامی برخلاف این قطعنامه به شمار می‌آید».

این بیانیه می‌افزاید: «ما بشدت رویه غیرمنصفانه کشورهای غربی را محکوم می‌کنیم. شورای امنیت پس از مذاکرات طولانی و با رعایت دقیق منشور سازمان ملل متحد، در مورد یک کشور خاص تصمیم‌گیری می‌کند و سپس ایالات متحده و اقمارش تحریم‌های یکجانبه‌ای را بدون تصویب شورای امنیت به آن اضافه می‌کنند.»

وزارت خارجه روسیه با تأکید بر اینکه کشورهای اروپایی باید فوراً سیاست وضع محدودیت‌های یکجانبه خود علیه تهران را کنار بگذارند، افزود: «هر گزینه دیگری چشم‌انداز برجام را زیر سؤال برده و منجر به تشدید تنش‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران می‌شود.»

عهدشکنی غرب

اعتراض روسیه به رویکرد غرب نسبت به ممانعت از پذیرش پایان تحریم‌های موشکی ایران در حالی صورت گرفته است که چنانکه انتظار می‌رفت، کشورهای اروپایی با تفاسیر ساختگی خود بر اساس مرتبط‌سازی مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و پهپادهای نظامی به کار گرفته شده از سوی مسکو در جنگ اوکراین از اجرای تعهدات برجامی خود یعنی پیروی از لغو تحریم‌های موشکی اخیر خودداری کرده‌اند.  چنانکه «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، چند روز پیش اعلام کرد سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان قصد ندارند تحریم‌های تسلیحاتی علیه جمهوری اسلامی ایران را لغو کنند. شورای اروپا با انتشار بیانیه‌ای مدعی شده بنابر ادله قانونی که دارد این تحریم‌ها دست‌کم در محدوده اختیارات اتحادیه اروپا پابرجا خواهد ماند.

در واکنش به این موضعگیری، وزارت امور خارجه این تصمیم را یکجانبه، غیرقانونی و از لحاظ سیاسی غیرقابل توجیه دانسته و آن را مغایر ادعاها و رویکرد اتحادیه و سه کشور اروپایی مبنی بر تعهد به اجرای کامل برجام خوانده است.

ممانعت غرب از لغو این تحریم‌ها در حالی است که وزارت امور خارجه کشورمان با استناد به مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد تصریح کرده است‌، پایان این محدودیت‌ها، نیازمند تصویب قطعنامه، صدور بیانیه یا هیچ اقدام دیگری در سطح شورای امنیت نبوده و به صورت خودکار صورت گرفته است.

امریکا در واکنش به پایان تحریم‌های موشکی ایران از موضعگیری اروپایی‌ها هم فراتر رفت و ضمن حمایت خود از تصمیم این کشورها مبنی بر «ادامه تحریم‌های موشکی، هسته‌ای و تسلیحاتی»، تحریم‌های جدیدی را علیه ۱۱ شخص، 8 نهاد و یک شناور واقع در ایران، چین، هنگ‌کنگ و ونزوئلا در رابطه با برنامه پهپادی و موشک‌های بالستیک ایران اعمال کرد. دفتر کنترل دارایی‌های وزارت خزانه‌داری امریکا در بیانیه‌ خود مدعی شده که این اشخاص از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران یا توابع آنها در تولید و تکثیر پهپاد و موشک حمایت کرده‌اند.

«مائو نینگ»، سخنگوی وزارت خارجه چین به این اقدام واشنگتن علیه ایران واکنش نشان داد و گفت: «چین همواره با تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی که از سوی امریکا اعمال می‌شود، مخالفت کرده است.» او افزود: «ما قویاً از حقوق مشروع شرکت‌ها و شهروندان چینی حمایت می‌کنیم.»

مواضع ادعایی غرب مبنی بر عدم پذیرش لغو محدودیت‌های موشکی ایران در حالی است که وزارت دفاع جمهوری اسلامی اعلام کرده، مصمم به پیگیری تقویت قابلیت‌های موشکی و تسلیحاتی براساس الزامات دکترین امنیت ملی کشور است.

روزنامه ایران