بوی توطئه در زنگه‌زور

پس از اقدامات نظامی جمهوری آذربایجان در قره‌باغ که در نهایت به مهاجرت دسته‌جمعی ارامنه از این منطقه منجر شد، مقامات باکو به دنبال تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام خود هستند. گواه این مسئله دورهمی اردوغان و علی‌اف برای اولین بار در منطقه خودمختار نخجوان بود که هرچند در ظاهر با هدف توسعه روابط دوجانبه انجام می‌شود، اما در بطن خود حاوی پیامی برای احداث کریدور جنجالی زنگه‌زور است.

به گزارش «جوان»، درحالی که ارمنستان این روز‌ها با موج گسترده کوچ ارامنه ساکن قره‌باغ به کشورشان دست و پنجه نرم می‌کند، در سوی دیگر رهبران جمهوری آذربایجان در پی تحکیم پایه‌های روابط خود با کشور‌های متحدشان هستند. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه روز دوشنبه، وارد منطقه خودمختار نخجوان شد و با الهام‌علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان دیدار و گفتگو کرد. به گزارش خبرگزاری آناتولی، این سفر کاری که به دعوت الهام‌علی‌اف صورت گرفته، طبق اعلام دفتر ریاست جمهوری ترکیه به مدت یک روز به طول خواهد انجامید.

در بیانیه اداره ارتباطات ریاست جمهوری ترکیه آمده است که در دیدار اردوغان و علی‌اف روابط دوجانبه و مسائل جاری منطقه‌ای و جهانی به ویژه آخرین تحولات قره‌باغ مورد بررسی قرار گرفت. پیش‌بینی می‌شود رؤسای جمهور دو کشور طی این سفر طرح خط لوله گاز از ایغدیر به نخجوان و افتتاح مجتمع نظامی نخجوان را کلید بزنند. ایجاد خط لوله گاز طبیعی ایغدیر- نخجوان نشان‌دهنده یک نقطه عطف مهم است، زیرا این زیرساخت ممکن است گاز را از خط لوله گاز ترانس آناتولی در ترکیه به نخجوان برساند و براساس گزارش رسانه‌ها قرار است جایگزین گاز فعلی از ایران شود.

به گزارش بی‌بی‌سی، به گفته منابع ترکی و محلی، در این نشست نه تنها به عملیات نظامی اخیر باکو، بلکه موضوع کریدور زنگه‌زور که ترکیه و آذربایجان آن را برای اتصال نخجوان به خاک آذربایجان اساسی می‌دانند، پرداخته خواهد شد.

این کریدور جنجالی با جدیت از سوی رهبران باکو دنبال می‌شود و پس از آزادسازی قره‌باغ و مهاجرت دادن ارمنی‌ها از این منطقه، اشتهای آذربایجان برای تحقق خواسته‌های بلندپروازانه در منطقه هم افزایش یافته است. ترکیه هم که حامی اصلی آذربایجان است از همه برنامه‌های علی‌اف در قفقاز حمایت می‌کند.

به گفته برخی کارشناسان، این نگرانی معتبر وجود دارد که آذربایجان و ترکیه، در راستای منافع استراتژیک مشترک خود، ممکن است فعالانه به دنبال ایجاد شرایط مداخله نظامی احتمالی در استان سیونیک ارمنستان با هدف نهایی تأمین امنیت کریدور زنگه‌زور باشند.

کریدور زنگه‌زور مفهومی محوری در حوزه حمل‌ونقل منطقه‌ای را نشان می‌دهد و به آذربایجان مسیری بلامانع را به منطقه نخجوان خود ارائه می‌دهد و از ایست‌های بازرسی ارمنستان در حین عبور از استان سیونیک ارمنستان در نزدیکی مرز ایران- ارمنستان عبور می‌کند. این کریدور بخش مهمی از یک شبکه حمل و نقل استراتژیک را تشکیل می‌دهد که از باکو تا استان قارص ترکیه را در بر می‌گیرد و از ارمنستان عبور می‌کند. فراتر از پیامد‌های ژئوپلیتیکی، زنگه‌زور نقشی مرکزی در تقویت ارتباط منطقه‌ای و اوراسیا ایفا می‌کند و تأثیر گسترده‌ای بر چشم‌انداز ژئوپلیتیک قفقاز دارد.

شبکه بلومبرگ دیروز گزارش داد که ترکیه به دنبال استفاده از درگیری برای گرفتن امتیاز بیشتر از ارمنستان و به دست آوردن کنترل آذربایجان بر نواری از زمین در امتداد مرز ارمنستان با ایران است. کریدور زنگه‌زور که برای همیشه مرز ایران و ارمنستان را قطع خواهد کرد با واکنش کشور‌های منطقه مواجه شده است. علی‌اف هفته گذشته پس از پایان عملیات ۲۴ ساعته به قره‌باغ ارمنی‌نشین، به صراحت گفت که پس از آزادسازی قره‌باغ، کریدور زنگه‌زور را در آینده بررسی خواهند کرد. مقامات جمهوری آذربایجان با موفقیت‌هایی که در قره‌باغ به دست آوردند اکنون مدعی هستند که توان این را دارند که زنگه‌زور را هم احداث کنند و به همین دلیل دیدار فعلی اردوغان و علی‌اف در نخجوان هم پس از عملیات اخیر در قره‌باغ ارمنی‌نشین، معنادار است. اردوغان پیش‌تر گفته بود که تنها مانع احداث زنگه‌زور، ایران است که باکو باید اختلافاتش را با این کشور حل کند.

ماهیگیری غرب از آب گل‌آلود قره‌باغ

همزمان با تشدید تنش‌ها در قره‌باغ، و بروز اختلافات بین ارمنستان و روسیه، غربی‌ها هم از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند. رسانه‌های ارمنستانی از قبیل وبگاه «نیوز‌ای‌اِم» روز دوشنبه خبر دادند که سامانتا پاور رئیس «آژانس توسعه بین‌المللی» امریکا برای اعلام حمایت واشنگتن از ایروان، وارد ارمنستان شد. طبق گزارش‌ها، سفارت امریکا در ارمنستان اعلام کرد که سفر سامانتا پاور برای تأکید دوباره امریکا بر «حمایت از حاکمیت، استقلال، تمامیت ارضی و دموکراسی ارمنستان و رسیدگی به نیاز‌های بشردوستانه ناشی از خشونت اخیر در قره‌باغ» این سفر را انجام داده است. «یوری کیم» دستیار وزیر خارجه امریکا در امور اروپا و اوراسیا به همراه سامانتا پاور در سفر به ارمنستان حضور دارد. سفارت واشنگتن در ایروان در توضیح این سفر افزود: «ایالات متحده همچنان به حمایت از ارمنستان ادامه می‌دهد تا این کشور به صلحی با عزت و بادوام در منطقه دست یابد. ایالات متحده به شدت نگران گزارش‌های مربوط به شرایط بشردوستانه در قره‌باغ است و خواستار دسترسی بدون مانع سازمان‌های بشردوستانه بین‌المللی و مراودات تجاری است». حضور مقامات ارشد کاخ سفید در ایروان درحالی است که در هفته‌های اخیر روابط ارمنستان و روسیه هم تیره شده است و امریکایی‌ها سعی دارند از این فرصت برای رسیدن به مقاصد شوم خود در قفقاز بهره برداری کنند.

حضور مقامات واشنگنتن در ایروان، بلافاصله پس از آن انجام شد که نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان روز یک‌شنبه در اظهاراتی که واکنش سخنگوی کاخ کرملین را به دنبال داشت، از مواضع روسیه انتقاد کرد و خواستار تغییر مواضع کشورش در قبال روسیه شد و همکاری نظامی- سیاسی با مسکو را برای حفظ منافع ایروان، ناکافی خواند. پاشینیان پیش‌تر هم گفته بود که اتکار صرف نظامی به مسکو در سه دهه گذشته اشتباه محض بود.

از سوی دیگر، فرانسه هم که سودای رهبری اروپا را دارد، دنبال گسترش نفوذ خود در قفقاز است. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه روز دوشنبه در سخنانی گفت: «از آنجا که مسئله تمامیت ارضی ارمنستان در معرض خطر است، فرانسه از نزدیک در حال رصد اوضاع است. پاریس به حمایت از مردم ارمنستان ادامه می‌دهد و به تأمین کمک‌های بشردوستانه و سیاسی از ایروان می‌پردازد.»

منبع: روزنامه جوان