پنج مؤلفه برای بازتولید امید اجتماعی

گروه سیاست سایت فردا: وقتی امید از جامعه‌ای گرفته شود، عملا تحرک مثبت برای حرکت رو به جلو به شدت سخت می‌شود. جامعه‌ای می‌تواند زاینده، سازنده، خلاق و پویا باشد که امید داشته باشد. بازتولید امید در جامعه تا اندازه‌ای بر عهده خود مردم است و مردم نباید امیدشان را از دست دهند اما شرایط موجود نیز در کاهش یا افزایش امید مردم مؤثر است و طبیعی است مسئولان در خوب یا بد بودن شرایط، مسئولیت مستقیم دارند. برای بهتر شدن شرایط موجود و در ادامه‌اش تولید امید در جامعه چند مؤلفه مهم در ادامه بررسی می‌شود.

1. رعایت اصل قانون‌گرایی

یکی از معیارها برای افزایش امید اجتماعی اصل رعایت قانون توسط همه مسئولان است. اگر جامعه احساس کند همه مسئولان هم قانون را بدون کم یا زیاد اجرا می‌کنند و البته خود و مردم را در مواجهه با قانون برابر می‌دانند، نسبت آینده می‌تواند امیدوار باشد زیرا سند میان خود و مسئولان را قانون می‌داند و مطمئن می‌شود که امری فرامتنی در شیوه حکمرانی وجود ندارد.

2. بهبود شرایط اقتصادی

در سال‌های اخیر فشار کم‌سابقه در حوزه اقتصادی بر مردم وارد شده است. در شرایطی که مردم تمام دغدغه‌شان به سفره‌شان معطوف می‌شود، امید خود را نسبت به آینده از دست می‌دهند. هر زمان که وضعیت اقتصادی بهبود یابد امید سیاسی هم افزایش می‌یابد. در این بخش دولت مسئولیت ویژه‌ای دارد تا با رفع مشکلات اقتصادی مردم را امیدوار و با انگیزه کند.

3. گسترش آزادی‌های مشروع

همان‌طور که ناهنجاری و قانون‌شکنی نکوهیده است، منع استفاده مردم از آزادی‌های قانونی و مشروع هم پسندیده نیست؛ چنانکه اخیرا مهدی فضائلی، عضو دفتر رهبر انقلاب با انتشار توئیتی نوشت: «گسترش آزادی‌های مشروع یکی از مطالبات مهم رهبر انقلاب از قوه قضائیه است. احصا، تبیین و تحقق این آزادی‌ها به ویژه در عرصه‌های اجتماعی، شرایط متفاوتی را در جامعه رقم خواهد زد. دولت و مجلس نیز در این خصوص وظیفه‌ای خطیر بر عهده دارند». در این راستا لازم است نهادهای مدنی و احزاب بتوانند در چارچوب قانون به فعالیت اجتماعی و سیاسی بپردازند. حتما بهره‌مندی مردم از آزادی‌های قانونی و مشروع می‌تواند در افزایش امید اجتماعی مؤثر باشد.

4. جلوگیری از افراط‌گرایی

یکی از پدیده‌های مذموم در عالم اجتماع و سیاست رادیکالیسم است. هرچه رادیکال‌های یک‌سویه‌نگر قدرت بیشتری بگیرند جامعه امیدش را نسبت به اصلاح نقایص از دست می‌دهد؛ نیروهایی که می‌کوشند فقط خود در عرصه باقی باشند و همه سلایق سیاسی و اجتماعی به جز خودشان در انزوا قرار گیرند. افراط‌گرایی به ویژه در عالم سیاست بر جامعه تأثیر منفی می‌گذارد زیرا محدودکننده هر نوع کنش‌گری مردمی در عرصه‌های مختلف است.

5. تبیین اهمیت انتخابات در آینده کشور

یکی از بزنگاه‌هایی که میزان امید اجتماعی در آن قابل سنجش است، انتخابات است. پر واضح است که اگر مشارکت در انتخابات حداکثری باشد، نتیجه حاصله نزدیک‌ترین حالت به نظر اکثریت مردم است و طبیعی است که مردم در شرایطی به آینده امیدوار خواهند بود که نمایندگان خود را تصمیم‌سازان کشور ببینند. بنابراین علاوه بر آنکه خود مردم باید برای ساختن آینده‌ای بهتر به صورت حداکثری در انتخابات شرکت کنند، بر همه مسئولان، تحلیلگران و رسانه‌ها لازم است تا ضرورت مشارکت حداکثری را برای مردم تبیین و آنها را امیدوار کنند که اگر در انتخابات به صورت همه‌جانبه شرکت کنید، شرایط بهتر خواهد شد.