مکرون چگونه یاد برجام افتاد؟!

گروه بین‌الملل سایت فردا - حنیف غفاری نوشت: امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه مدعی شده است که بهترین گزینه ممکن در روند مذاکرات با ایران ، احیای برجام  و بازگشت طرفین به این توافق می باشد. این اظهارات از سوی رئیس جمهور کشوری محسوب می شود که در طول دوران ریاست جمهوری خود، دهها موضع متناقض را در قبال توافق هسته ای سال 2015 اتخاذ کرده و حتی در مواردی نیز در مسیر نابودی عملیاتی آن گام برداشته است! یکی از مواردی که مکرون هیچ گاه قدرت توجیه و انکار آن را پیدا نخواهد کرد، مربوط به مواضع فرانسوی ها در خصوص تغییر مفاد و ماهیت برجام در دوران ریاست جمهوری ترامپ می باشد. 

پس از شکست دموکراتها در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 میلادی و حضور ترامپ درمسند قدرت، رئیس جمهور وقت آمریکا از برجام به عنوان توافقی "بد"و"غیر قابل دفاع" وحتی فاجعه ای برای سیاست خارجی آمریکا یاد کرد و بر اساس تسویه سیاسی خود با دموکراتها، بارها بر لزوم تغییر رویکرد واشنگتن در قبال آن تاکید کرد. در سال 2017 میلادی، ایده "تغییر توافق هسته ای "از سوی ترامپ مطرح شد. برخی از شروط ترامپ در این خصوص عبارت بود از :

-باید اجازه دسترسی مطلق آژآنس بین المللی انرژی اتمی در همه زمانها به همه مکانهای مدنظر این نهاد از سوی جمهوری اسلامی ایران داده شود. 

- باید موضوع توان موشکی ایران، خصوصا ممنوعیت آزمایش موشکهای بالستیک قاره پیما از سوی ایران در متن برجام ( در قالب اصلاحیه) گنجانده شود. 

- محدودیتهای مربوط به فعالیتهای هسته ای  ایران که طبق سند برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد منقضی می شود، تبدیل به محدودیتهای دائمی و ابدی گردد.

-محدودیتهای ایران در قبال دغدغه های منطقه ای آمریکا و متحدانش( بازیگران اروپایی) در غرب آسیا و شمال آفریقا، در سند اصلی برجام یا در قالب یک الحاقیه ، به این توافق ضمیمه شود. 

امانوئل مکرون که در انتخابات ریاست جمهوری سال 2017 میلادی به پیروزی رسیده و در صدد اثبات بازی مستقیم خود در زمین کاخ سفید بود، به نخستین سیاستمدار اروپایی حامی تغییر در توافق هسته ای تبدیل شد. وی صراحتا مدعی شد که می توان در خصوص استمرار محدودیتهای هسته ای علیه ایران ( پس از سال 2025 میلادی) و همچنین گنجاندن موضوعات موشکی و منطقه ای در برجام با تهران وارد مذاکره شد.. به عبارت بهتر، خواسته ها و مطالبات ترامپ درخصوص برجام، با ادبیاتی دیپلماتیک از سوی رئیس جمهور فرانسه مطرح شد! در این میان، سه دولت اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس نیز بدون توجه نسبت به امضای خود پای سند اصلی برجام، از "تغییر توافق" حمایت کردند. اما جمهوری اسلامی ایران در مقابل تاکید کرد که یک کلمه از توافق نباید کم یا زیاد شود. در نهایت، دونالد ترامپ در سال 2018 میلادی، رسما از توافق هسته ای با ایران خارج شد و ضمن وضع تحریمهای ثانویه قبلی آمریکا، تحریمهای جدید را نیز با شدت و گستردگی بیشتری علیه کشورمان وضع کرد. این اقدام، در ذیل "استراتژی فشار حداکثری آمریکا به ایران"با هدف تغییرنظام جمهوری اسلامی صورت گرفت. 

کشورهای اروپایی ضمن ابراز تاسف ظاهری از خروج آمریکا از سند توافق هسته ای، در  بیانیه ای 11 ماده ای ( موسوم به بیانیه بروکسل) تعهد دادند که منافع اقتصادی ایران را در توافق هسته ای تامین کنند. آنها پس از مدتی قابل توجه، به ترسیم ساختاری به نام "اس پی وی"دست زدند که ادعا داشتند در چارچوب آن می توان برخی معاملات کلان را با ایران صورت داد .پس ازمدتی کوتاه، آنها مدعی شدند می خواهند به "اس پی وی"جنبه عملیاتی تری دهند و ساختاری به نام "اینتسکس"را طراحی کردند. ساختاری که "نامرئی"و"غیر عملیاتی"بوده و حتی ساده ترین مبادلات اقتصادی و اعتباری نیز در قالب آن نتوانست بین طرفین صورت گیرد. به عبارت بهتر، اروپاییان به جای بهره مند ساختن ایران از منافع برجام، صرفا خواستار باقی ماندن ایران ازتوافق به بهانه عزم خود برای خلق ساختارهای تجاری جدید ( جهت جبران خسارت خروج واشنگتن از برجام ) می پرداختند. سرانجام پس از یکسال صبر راهبردی، گامهای عملیاتی جمهوری اسلامی ایران ( وفق سند برجام ) در مواجهه با بدعهدی مطلق طرفهای مقابل برداشته شد. این گامها،از " افزایش سطح ذخایر اورانیوم غنی شده" و "دامنه تحقیق و توسعه "آغاز شد  و تا غنی سازی 60 درصدی در نطنزو فردو ادامه پیدا کرد.در چنین شرایطی حمایت مکرون از برجام، آن هم در برهه کنونی، جای بسی سوال دارد. ضمن آنکه فرانسوی ها در جریان سلسله مذاکرات دو سال اخیر نیز در کسوت یک بازیگر بازدارنده ( نه کاتالیزور و تسریع کننده مذاکرات ) ایفای نقش کرده اند.