بحرین، مصر و اردن در صف بهبودی روابط با تهران

کارشناس تحولات غرب آسیا با مثبت خواندن گفت‌وگوهای وزیر امور خارجه ایران با مقامات عربستان معتقد است بهبودی روابط تهران- ریاض تاثیر زیادی بر سایر کشورهای عربی به جای خواهد گذاشت و بحرین، مصر و اردن در صف بهبودی مناسبات با تهران قرار دارند.

«صباح زنگنه» در ارتباط با سفر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به عربستان و گفت‌وگوهایش با مقامات بلندپایه این کشور گفت: مذاکراتی که در ریاض شروع شد و بعد در جده ادامه پیدا کرد، گفت‌وگوهای مثبتی بود که می‌تواند به عنوان پایه‌گذار فصل جدید در روابط ایران و عربستان محسوب شود البته ابتداء تاثیر آن را بایستی در روابط دوجانبه مشاهده و لمس کنیم، سپس تاثیراتش را بر منطقه و فضای مثبتی که می‌تواند در منطقه ایجاد کند تا در سایه آن،  بقیه کشورها از این فضا بهره مند شوند و شرایط در منطقه با کاهش تنش و افزایش روحیه همکاری با رویکرد توسعه منطقه بهبود یابد.

زنگنه افزود: شما می‌دانید تأمین توسعه به همراه امنیت است. این دو موضوع مکمل یکدیگرند و بدون توسعه، امنیتی نخواهد بود و بدون امنیت، توسعه‌ای حاصل نخواهد شد.

این کارشناس حوزه عربستان و خلیج فارس درباره دستاوردهای عملی سفر وزیر امور خارجه ایران به ریاض گفت: با توجه به شباهت‌هایی که در اقتصاد ایران و عربستان وجود دارد و امکاناتی که می‌تواند به تکمیل اقتصاد یکدیگر کمک کند، مسیر بسیار گسترده‌ای را نشان می‎دهد. تمام موافقت‌نامه‌هایی که قبلا میان دو کشور امضاء و مبادله شده، این‌ها بایستی اجرایی شوند. این موافقتنامه‌ها اقتصادی تجاری بازرگانی گردشگری بهداشتی درمانی و .... هستند. این موافقنامه‌ها باید به اجرا گذاشته شوند. ایران و عربستان بایستی در بازار انرژی جهانی با یکدیگر همکاری کنند و در راستای تامین منافع دو ملت گام‌های مثبتی بردارند.

با توجه به اینکه پتروشمی دومین جایگاه را در اقتصاد ایران و عربستان دارد، دو کشور بایستی تدابیری اتخاذ کنند که به جای رقابت در بازارهای منطقه‌ای و جهانی با یکدیگر همکاری و از همدیگر حمایت کنند.

وی درباره چشم انداز مناسبات ایران با کشورهای عربی در سایه بهبود روابط تهران ریاض گفت: ایران تقریبا با نیمی از کشورهای عربی روابط خوب و مثبتی دارد. خب، نیم باقی مانده منتظر بودند که ببینند برخورد با عربستان چگونه خواهد بود و ریاض چگونه از این روابط در بهبود و اصلاح روش‌هایش در سایر کشورها استفاده خواهد کرد؛ لذا کشورهایی مثل مصر و اردن منتظر بودند تا ببیند عربستان چه کار می‌کند. آیا آن تنش‌های زیادی که بین عربستان و ایران وجود داشت، برطرف می‌شوند؟ اگر این تنش‌ها  برطرف شوند، آن‌ها هم به سمت جلو قدم خواهند برداشت.

زنگنه ادامه داد: دراینجا می‌توان گفت که  موضوع‌های زیادی بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای مزبور وجود دارد که می‌تواند به بحث گذاشت و با استفاده از فضای جدید همه این مسائل متعلق باقی مانده حل و فصل شود یا این کشورها برداشت‌هایی که ناشی از تاثیرات خارج از محیط منطقه‌ای است، کنار بگذارند و به سمت برقراری روابط با تهران و در مرحله بعد در زمینه توسعه آن گام بردارند.  

این کارشناس تحولات غرب آسیا در پاسخ به این سئوال که «کدام کشور عربی بعد از عربستان در صف بهبودی روابط با ایران قرار دارد؟» اظهار داشت: بحرین، مصر و اردن در این صف قرار دارند البته درباره مناسبات مغرب با تهران باید گفت که این کشور به بهانه‌ای سفارت خود را در ایران تعطیل کرد ولی در شرایط کنونی عربستان روابط اقتصادی و دیپلماتیک خود را با تهران از سرگرفته است. با توجه به اینکه ریاض نقش مهمی در جهان عرب دارد، به نظر می‌رسد، مغرب به رایزنی با تهران اقدام خواهد کرد و به احتمال قوی روابطش را به ایران از سرخواهد گرفت.در مجموع، بهبودی روابط تهران و ریاض تاثیر زیادی بر احیای مناسبات ایران با سایر کشورهای عربی به جای خواهد گذاشت.

زنگنه در پاسخ به سئوال دیگر مبنی بر اینکه «با توجه به وجود پایگاه پنجم نیروی دریایی آمریکا در بحرین و روابط امارات با رژیم صهیونیستی، بحث امنیت درون زا در سفر اخیر وزیر امور خارجه ایران به عربستان مطرح شد و مورد استقبال مقامات این کشور قرار گرفت. خب، این امنیت درون زا چگونه خواهد بود و کشورهای حوزه خلیج فارس چطور می‌توانند بدان دست پیدا کنند؟ » گفت: آمریکا در بیشتر کشورهای منطقه از جمله همسایگان ایران پایگاه نظامی دارد. این پایگاه‌ها به عنوان ابزاری برای اعمال سیاست‌های مطلوب واشنگتن به شمار می‌روند.»

کارشناس مسائل منطقه افزود: «بدیهی است این پایگاه‌ها مطلوب جمهوری اسلامی ایران نیست و حضور نظامیان بیگانه در منطقه به معنای افزایش هزینه کشورهای منطقه است. این موضوع به سود خود کشورهای میزبان نظامیان بیگانه نیست؛ چراکه میزبانی از این نیروها هزینه‌های مالی - حیثیتی و سیاسی به دنبال خواهد داشت.»

وی ادامه داد: «در اینجا باید گفت اگر کمترین نیت اقدامی علیه جمهوری اسلامی ایران مشاهده بشود، بدیهی است که تهران عکس‌العمل نشان خواهد داد. کشورهای همسایه طی چهار دهه گذشته باید این موضوع را درک کرده باشند که به نیروهای بیگانه اجازه ندهند، آسیبی به جمهوری اسلامی ایران برسانند. این نکته هم اکنون برای تمام کشورها روشن است و آنها نباید اجازه دهند اقدامی علیه ایران صورت بگیرد. به هرحال، اگر کشورهای مزبور بتوانند با نیروهای بیگانه به مذاکره بنشینند و از آنها بخواهند منطقه را ترک کنند، طبعا کمک بزرگی به خودشان و ملت‌های منطقه خواهند کرد.

وی با مطرح کردن این سئوال که چه تهدیدی وجود دارد که کشورهای منطقه به سراغ نظامیان بیگانه رفتند؟ گفت: آن تهدید وجود ندارد. وقتی که تروریسم باشد همه کشورها با یکدیگر همکاری می‌کنند تا تروریسم را از بین برود، همانطوری که در سوریه و عراق شاهد آن بودیم. چنانچه نگرانی‌ها نظامی و  امنیتی وجود دارد می‌توان با امضای توافقنامه‌ها و معاهدهای امنیتی نظامی و سیاسی فراگیر این نگرانی‌ها را برطرف کرد.

 زنگنه خاطر نشان کرد: اکنون کشورها منطقه باید در سیاست‌های خود بازنگری کنند؛ چراکه شرایط در غرب آسیا و جهان به سمت تغییرات زیاد و بنیادین حرکت می‌کند. بهتر است کشورهای مزبور با یکدیگر همکاری داشته باشند و در راستای ایجاد پایه‌ها امنیت در منطقه گام بردارند.

این کارشناس غرب درباره تاثیرات بهبودی روابط ایران و عربستان در بحران‌ها و پرونده‌های منطقه‌ای گفت: هرکدام از این بحران‌ها منشا متفاوتی با یکدیگر دارند لذا بایستی تک تک بحران‌ها و پرونده‌های منطقه‌ای مورد بررسی قرار بگیرند و تلاش شود، علل و عوامل شروع آنها شناسایی شوند تا بتوان با بحرا‌ن‌های مزبور  مبارزه کرد البته جای دارد ایران و عربستان نفوذ سالم یکدیگر را در غرب آسیا به رسمیت بشناسند و در راستای حل و فصل بحران‌های منطقه‌ای گام بردارند./تسنیم