خیال لغو

«سفر قریب‌الوقوع رهبر معظم انقلاب به قم»؛ این تیتر نخستین خبری بود كه به نقل از حجت‌الاسلام‌ سید محمد سعیدی، امام‌جمعه‌ی قم در رسانه‌ها منتشر گردید و آغازگر خبرها و گزارش‌های رسانه‌های داخلی و خارجی در مورد سفر رهبر معظم انقلاب به قم گردید. رسانه‌های بیگانه خیلی سریع‌تر از داخلی‌ها كه عمدتاً فقط اخبار شور و شوق قمی‌ها از شنیدن این خبر را منتشر كردند، به تكاپو افتادند تا در ادامه‌ی نبرد رسانه‌ای خود، با اهداف این سفر پراهمیت مقابله كنند یا لااقل در حد توان رسانه‌ای خود در داخل و خارج از كشور، این سفر را تحت‌الشعاع قرار بدهند. در این نوشته به بازخوانی برخی سناریوهای رسانه‌های بیگانه در سه روز آغازین سفر رهبر معظم انقلاب به قم می‌پردازیم؛ سناریوهایی كه به خیال واهی لغو سفر ایشان به پایگاه اصلی معارف اهل بیت علیهم‌السلام دامن می‌زد. لغو سفر نخستین اقدام رسانه‌های بیگانه در تقابل با خبر «سفر قریب‌الوقوع رهبر معظم انقلاب به قم» شایعه‌سازی در خصوص لغو این سفر بود. این رسانه‌ها خبری را در سطوح مختلف منتشر كردند مبنی بر این‌كه به دلیل مخالفت علما و مراجع قم، سفر رهبر معظم انقلاب به قم لغو شده است. رسانه‌های اینترنتی متعددی كوشیدند تا با خبرسازی‌های خاص و تكراری‌، این سفر را تحت‌الشعاع قرار دهند و چنانچه در خیال خود می‌پرداختند، لغو این سفر را از حد شایعه به خبر واقعی تبدیل كنند. البته ‌این شایعه آن چنان سست به‌ نظر می‌رسید كه حتی از سوی پایگاه‌های خبری مشهورتر جریان ضد انقلاب بازنشر نشد و تنها به صورت بسیار محدود منتشر گشت. فصل مشترك این پرده از سناریو، تعیین تكلیف برای علما و مراجع بزرگ در ادامه‌ی خط اختلاف‌افكنی‌‌ها در یك‌سال گذشته و القای ابهامات و شبهات غیر واقعی به جامعه بود تا این‌گونه وانمود شود كه گویا میان رهبری انقلاب و روحانیون و مراجع عظام قم اختلاف‌های جدی و عمیقی وجود دارد. فصل مشترك این پرده از سناریو، تعیین تكلیف برای علما و مراجع بزرگ در ادامه‌ی خط اختلاف‌افكنی‌‌ها در یك‌سال گذشته و القای ابهامات و شبهات غیر واقعی به جامعه بود تا این‌گونه وانمود شود كه گویا میان رهبری انقلاب و روحانیون و مراجع عظام قم اختلاف‌های جدی و عمیقی وجود دارد. بهت و سكوت هدفمند سفر رهبر معظم انقلاب با همه‌ی جو‌سازی‌ها سرانجام در میان استقبال بی‌نظیر و تاریخی مردم قم انجام شد. در بدو ورود رهبر انقلاب به قم، رسانه‌های متعدد خارجی از حضور ایشان در قم صرفاً به بیان خبری كوتاه بسنده كردند. این رسانه‌ها در سكوتی هدفمند در خصوص استقبال گسترده‌ی مردم از سفر رهبر انقلاب اسلامی، تصاویر حضور ایشان به قم را نیز منتشر نكردند یا این‌كه تنها به پخش تصاویری ساختگی از حاشیه‌های آن پرداختند. رسانه‌های خبری بیگانه در پوشش سفر رهبر انقلاب به قم، به انتشار گزیده‌ای از سخنان ایشان در دیدار با مردم بسنده كردند. گزارشگر تلویزیون بی‌بی‌سی در گزارش مربوط به روز حضور رهبر معظم انقلاب در قم، نتوانست اشتیاق وصف‌ناپذیر علما و مردم این شهر را كتمان كند و در یك جمله اذعان كرد كه:‌ «پیداست آیت‌‌الله خامنه‌ای در قم دوستان زیادی دارد.» البته این گزارشگر در ادامه و برای جبران این ناشكیبی خود، به تكرار مسأله‌ی انتخابات سال گذشته و مخالفت‌های احتمالی برخی از علما پرداخت. برجسته‌سازی میكروب‌های سیاسی رسانه‌های بیگانه در پخش سخنان رهبر انقلاب در اجتماع باشكوه مردمی تنها به آن بخش از سخنان ایشان بسنده كردند كه ایشان حضور 40 میلیونی ملت در انتخابات سال گذشته‌ی ریاست‌جمهوری را رفراندومی ملی در ابراز وفاداری و اعتماد به نظام اسلامی خواندند. آنها از سوی دیگر این بخش از خبر را كه در آن حضرت آیت‌الله خامنه‌ای پایداری و هوشیاری مردم در مقابل فتنه‌ی 88 را موجب واكسینه ‌شدن كشور و مردم در مقابل میكروب‌های سیاسی و اجتماعی خوانده بودند، به عنوان بخش برجسته‌ی خبر منتشر كردند. این رسانه‌ها در پوشش این خبر با استفاده از تكنیك برجسته‌سازی و تأكید بر نكته‌ای مبهم برای طرح تفسیرهای مناقشه‌آمیز، بر كلیدواژه‌ی «میكروب‌های سیاسی» تأكید كردند و كوشیدند تا به مخاطبان خود این‌گونه القاء كنند كه رهبر انقلاب همه‌ی منتقدان و معترضان انتخابات را میكروب‌های سیاسی خوانده‌اند، در حالی ‌كه ادامه‌ی سخنان رهبر انقلاب كه هیچگاه از سوی این رسانه‌ها منتشر نشد، این تصور غلط را از بین می‌برد. این رسانه‌ها همچنین هوشمندانه از مفاد مهم سخنان رهبری همچون تشریح تاكتیك‌های استكباری در ترویج «اسلام منهای روحانیت» و «اسلام منهای سیاست» گذشتند و آنها را نیز همچون حضور پرشور مردم نادیده گرفتند. در ادامه‌ی این حركت نیز با بهره‌گیری از تجارب ایام انتخابات، اقدام به نامه‌سازی كردند و با انتشار نامه‌ای با امضای مجهول «جمعی از بستگان گروهی از زندانیان سیاسی ایران» در خصوص به‌كار بردن واژه‌ی میكروب‌های سیاسی اعلام نارضایتی كردند. انعكاس ناگزیر در این روز نیویورك‌تایمز بخش مربوط به وحدت در رهنمودهای رهبر انقلاب را مورد توجه قرار داد و نوشت: «آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با علما خواستار وظیفه‌شناسی، وفاداری و ثابت‌قدمی جامعه شد.» كریستین‌ساینس‌مانیتور نیز به اظهارات رهبری درباره‌ی دو ركن جمهوریت و اسلامیت نظام پرداخت و آن را مورد توجه قرار داد. اگرچه این رسانه‌ها نتوانستند این رویداد را سانسور كنند، اما در انتشار آنها ضمن بازی با اصطلاحات و كلمات، سعی كردند خنثی‌سازی كنند و مراجع عظام را «تعدادی از روحانیان ارشد قم» بنامند. فردای آن روز، روزنامه‌ی اسرائیلی جروزالم‌پست بدون كوچك‌ترین اشاره‌ای به شوق و شور بی‌نظیر مردم و روحانیون در مراسم استقبال از رهبری، شكاف میان روحانیون قم را مسأله‌ای جدی تلقی كرد و نوشت: «رهبر ایران در نظر دارد به شكاف‌های موجود میان روحانیت پایان دهد.» رسانه‌های عربی همچون العربیه و الجزیره نیز در هم‌سویی با شبكه‌های غربی و در صدر آن‌ها بی‌بی‌سی، منفعلانه عمل كردند و در بخش‌های مختلف خبری خود اشاره‌ای به موج عظیم استقبال مردم قم از رهبر انقلاب نكردند. برخی دیگر از رسانه‌های عرب‌زبان منطقه نیز شكست تحریم‌های ایران را به عنوان بخش مهم سخنرانی رهبری در نخستین روز سفر ایشان به قم منتشر كردند. البته تلاش رسانه‌های بیگانه تا حدود زیادی بی‌نتیجه ماند؛ چنانچه بسیاری از روزنامه‌های وزین جهان عرب هر كدام در بخش‌های متعددی به این استقبال گسترده‌ی مردمی اشاره كردند. روزنامه‌ی الحیات چاپ لندن این بخش از رهنمودهای رهبر انقلاب را مورد توجه قرار داد كه روز سه‌شنبه در جمع مردم قم بر تقویت قوای نظام ایران پس از حوادث انتخابات اشاره كرده بودند. خبرنگار الحیات با اشاره به این‌كه این نخستین دیدار رهبر انقلاب از قم در ده سال گذشته است، از حضور گسترده‌ی مراجع دینی، علما و شخصیت‌های حوزه‌ی علمیه‌ی قم در استقبال از ایشان خبر داد. علاوه‌ بر روزنامه‌های لبنانی، روزنامه‌ی القبس كویت و خبرگزاری كونای این كشور نیز سخنان روز سه‌شنبه آیت‌الله خامنه‌‌ای در اجتماع عظیم مردم شهر قم را در صدر اخبار خود آوردند و تأكید كردند كه تحریم‌های اعمال شده علیه ایران موجب استحكام بیشتر پیوند بین نظام اسلامی و مردم شده است. این روزنامه بخش‌های بسیاری از سخنان رهبری و از جمله شكست توطئه‌ی دولت‌های استكباری برای تشدید تحریم‌ها و حمایت از قوه مجریه را منتشر كرد. روزنامه‌ی سعودی المدینه چاپ عربستان، روزنامه‌ی الجریده‌ی كویت، پایگاه خبری ایلاف و همچنین پایگاه خبری الانتقاد نِت، سخنان رهبری را با این تیتر منتشر كردند كه: آیت‌الله خامنه‌ای تأثیر تحریم‌ها را كم دانست و گفت كه ملت ایران از نخستین سال‌های انقلاب تحریم بوده است و راه مقابله با آن را می‌داند. تحریم‌های اخیر هم كه با تشدید فشار بر روی مردم و جدا كردن آن‌ها از نظام اسلامی طراحی شده، نتوانسته اثر قابل توجهی بر زندگی آن‌ها بگذارد. مسأله‌سازی «آیا مراجع تقلید به دیدار آیت‌الله خامنه‌ای خواهند رفت؟» این سؤال درواقع مسأله‌ای بود كه رسانه‌های مخالف نظام آن را پس از تكرار برخی مقدمات كه به نظر آن‌ها حاكی از وجود اختلاف عمیق میان نظام جمهوری اسلامی و مراجع تقلید بود، مطرح ساختند و این‌گونه وانمود كردند كه مراجع تقلید با وجود این اختلافات، با رهبر انقلاب دیدار نخواهند داشت و این موجب شكست هدف‌های آیت‌الله خامنه‌ای در این سفر خواهد بود. مراجع عظام تقلید یا روحانیون ارشد برای همین، رسانه‌ها و خبرگزاری‌های بیگانه اخبار مربوط به دیدارهای شب اول و دوم مراجع عظام تقلید با رهبر معظم انقلاب را منتشر نكردند و همچنان به طرح مسأله‌ی موهوم اختلاف پرداختند. با این حال برخی رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه به دلیل انتشار مكرر گزارش‌های تصویری این دیدارها در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، اگرچه نتوانستند این رویداد را سانسور كنند، اما در انتشار آنها ضمن بازی با اصطلاحات و كلمات، سعی كردند خنثی‌سازی كنند و مراجع عظام را «تعدادی از روحانیان ارشد قم» بنامند. تغییر جهت با انتشار خبرها و گزارش‌های مصور دیدار گرم مراجع عظام و علمای بزرگ حوزه با رهبر انقلاب در محل حضور ایشان و همچنین خبرهای حاكی از شور و شوق مردم در دیدارهای عمومی، رسانه‌های بیگانه در رویكرد مقابله‌ی تبلیغاتی‌شان، این سفر را یك نوع قدرت‌نمایی وانمود كردند كه نظام جمهوری اسلامی آن را در برابر مراجع قم صورت داده است. این رویكرد رسانه‌های بیگانه البته در دیدار رهبر انقلاب با اجتماع عظیم و پرشور علما، فضلا، اساتید، مدیران مدارس و طلاب حوزه‌ی علمیه‌ی قم از بین رفت، زیرا ایشان در آن بیانات -‌كه مهم‌ترین سخنرانی در این سفر رهبر معظم انقلاب به قم محسوب می‌شود- حوزه‌های علمیه را به خروج از انفعال و حضور جدی در پاسخ‌گویی به نیازهای نظام جمهوری اسلامی دعوت كردند. این بخش از بیانات ایشان، اساساً كوچك‌ترین تصور این‌چنینی را در ذهن مخاطبان از بین می‌برد. این دیدار و سخنرانی اگرچه محورهای مهم و ویژه‌ای همچون تبیین ابعاد تحول و مدیریت تحول در حوزه‌ها و ارتباط متقابل حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی را در بر داشت، اما رسانه‌های بیگانه در انتشار آن صرفاً به بخشی از گفته‌های رهبر انقلاب اكتفا كردند؛ گفته‌هایی كه به برخی افراد اشاره داشت كه برای رعایت پسند و عرف عمدتاً مادی دنیایی و حتی برای خوش‌آمد استكبار، فتوا صادر می‌كنند: «كسی فتوا داده است كه تلاش صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به‌خاطر این‌كه مورد سوءظن قدرت‌های بزرگ است، مشروع نیست، اما ما می‌گوییم استكبار غلط كرده است كه به ملت ایران سوءظن دارد.» رسانه‌های بیگانه در اقدامی مشترك تلاش كردند تا مخاطبی برای این بخش از سخنان رهبر انقلاب پیدا كنند و با بهره‌گیری از آن، جبهه‌ای سیاسی و احیاناً فقهی را ایجاد كنند. در این میان رادیو وابسته به سازمان سیا (رادیوفردا) نیز در گزارشی مبسوط به دفاع از فتوای مورد اشاره پرداخت و فتوای عدم مشروعیت تلاش صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به‌ خاطر سوءظن قدرت‌های بزرگ را ناشی از نگاه تیزبین صادركننده‌ی آن دانست. حال و در ادمه‌ی سفر رهبر معظم انقلاب باید منتظر بمانیم تا ببینیم كه سناریوی جدید مخالفان نظام اسلامی چیست؟ منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب