مرکز پژوهش های مجلس عوامل مؤثر بر مصرف کالاهای فرهنگی را بررسی کرد

فصلنامه مجلس و راهبرد در یک مقاله پژوهشی به مطالعه عوامل مؤثر بر مصرف کالاهای فرهنگی در بازه زمانی سال ۱۳۸۶ تا ۱۴۰۰ پرداخت.

مقاله پژوهشی با عنوان «مطالعه عوامل مؤثر بر مصرف کالاهای فرهنگی (مورد مطالعه: بازه زمانی ۱۳۸۶ الی ۱۴۰۰)» نوشته طاها عشایری و طاهره جهان‌پرور، منتشر شده در شماره ۱۱۲ فصلنامه مجلس و راهبرد، با اشاره به اینکه مصرف کالاهای فرهنگی مهم‌ترین امر در مطالعات فرهنگی است، بیان داشته که یکی از مهم‌ترین مسائل در اقتصاد معاصر، مطالعات در سطوح مصرف است. این مطالعات ظرفیت توسعه‌ای اقتصاد ملی و سطح زندگی در کشورهای مختلف را نشان می‌دهند. مصرف کالای فرهنگی یک فعالیت فشرده است؛ به‌طور مثال به ‌منظور بازدید از موزه‌ها و گالری‌های هنری، شرکت در کنسرت، تماشای فیلم و تئاتر و یا حتی خواندن کتاب‌، افراد باید مدت ‌زمان قابل‌توجهی را منحصراً به آن فعالیت اختصاص دهند؛ بنابراین افراد ممکن است نه ‌تنها با محدودیت‌های درآمدی مواجه شوند، بلکه ممکن است محدودیت‌های زمانی نیز مصرف آنها را محدود کند.

در این مقاله آمده است که کالای فرهنگی همانند دیگر کالاها به ‌عنوان یک دارایی محسوب می‌شود. این دارایی همانند یک کالای اقتصادی می‌تواند دارای شکل و وزن (مادی) باشد که آن را هم محسوس کرده و هم می‌تواند از وجه نمادین برخوردار باشد که آن را نامحسوس می‌کند؛ بنابراین کالاهای فرهنگی با ارزش‌های مادی (اقتصادی) و معنوی (فرهنگی) سنجیده می‌شوند.

از سوی دیگر مصرف به‌ عنوان پدیده‌ای رایج در همه طبقات اجتماعی وجود دارد. مصرف به اشکال و کارکردهای مختلف برای هویت‌سازی و هویت‌یابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. الگوی مصرف هر جامعه در گذشته تابع سطح درآمد و ویژگی‌های اقتصادی - اجتماعی طبقات و گروه‌های اجتماعی آن بوده است. افراد معمولاً متناسب با نیازهای خود به مصرف انواع کالاها می‌پردازند.

یافته‌های تحقیق حاضر نشان می‌دهد بهبود پایگاه اقتصادی - اجتماعی، نقش مهمی در افزایش مصرف کالاهای فرهنگی دارد. با افزایش میان درآمد، مصرف فرهنگی افراد نیز بیشتر می‌شود. سطح تحصیلات نیز ضمن افزایش آگاهی فرهنگی به افزایش کالاهای فرهنگی کمک می‌کند. طبقات بالا و متوسط جامعه به نسبت طبقه‌های پایین جامعه، تمایل زیادی به مصرف کالاهای فرهنگی دارند و این امر با افزایش سن بیشتر می‌شود.

در بخشی از نتایج این تحقیق اشاره شده هرچه سطح شبکه‌های اجتماعی و عضویت و تعامل در آن بیشتر شود، اعم از رسانه‌های داخلی و خارجی، تمایل افراد به مصرف کالاهای فرهنگی بیشتر می‌شود. در این میان با افزایش میزان سواد رسانه‌ای و انرژی افراد، میزان مصرف فرهنگی کالاها انرژی افزایش می‌یابد.

طبق یافته‌های این مقاله، در سال‌های اخیر در مصرف کالاهای فرهنگی چرخش بسیاری به چشم می‌خورد، در گذشته شاخص‌های سرمایه فرهنگی مبتنی‌بر ثروت تأثیرگذار بر مصرف فرهنگی کالا بود، اما با رشد و توسعه متوازن در حوزه آگاهی اجتماعی و فراگیری فناوری‌های مدرن، شاخص کاربردی مصرف در شاخص‌های سرمایه‌ای تأثیر ندارد. مصرف معطوف به رفع نیازها نیست، بلکه معطوف به لذت و تنوع‌طلبی است./خانه ملت