تحلیل «المانیتور» از سفر رئیسی به قاره آفریقا

وب‌سایت «المانیتور» هم‌زمان با آغاز سفر سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان به قاره آفریقا، در گزارشی با عنوان «دیدارهای مهم رئیسی، ایران به دنبال جایِ پایی در آفریقا» نوشت که امروز چهارشنبه رئیس جمهور ایران در چارچوب ایجاد روابط «متنوع» و «متوازن» در سیاست خارجی، امروز در راس یک هیئت بزرگی سفر سه روزه خود به سه کشور آفریقایی را آغاز کرد.

رئیس‌جمهور ایران امروز برای امضای توافق‌های دوجانبه، وارد کنیا شد و پس از آن به اوگانادا و زیمباوه خواهد رفت.

به نوشته المانیتور، سفر رئیسی به آفریقا، نخستین سفر رئیس‌جمهور ایران به این قاره طی بیش از یک دهه است. حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیشین در دو دوره ریاست‌جمهوری‌اش حتی به یک کشور آفریقایی سفر نکرد و به همین دلیل همیشه هدف اعتراض منتقدانش به دلیل «دوری» او از قاره آفریقا و تمرکز «بیش از حد»ش بر ایجاد روابط با دشمان غربی بود.

المانیتور با استناد به داده‌ها و آمارهای «اتاق مشترک ایران و شرق آفریقا» افزود همان‌گونه که رسانه‌های داخلی ایران تأکید کردند روابط ایران با کشورهای آفریقایی در دوران ریاست‌جمهوری روحانی «تقریبا یخ‌زده» بود، اما دولت رئیسی موفق شد حجم تجارت با آفریقا را دوبرابر کند، اما این حجم از تجارت همچنان فاصله زیادی با سرمایه‌گذاری دیگر کشورها در آفریقا دارد.

نویسنده گزارش المانیتور با اشاره به اینکه مجموع حجم تجارت سالانه ایران با کل قاره آفریقا ۱.۲ میلیارد دلار است که تنها یک درصد از کل تجارت خارجی کشورهای آفریقایی را تشکیل می دهد نوشت: در کنیا، رئیسی قرار است مجموعه‌ای از توافقات را به امید گسترش تجارت فعلی با کنیا، به ارزش ۵۳ میلیون دلار امضاء کند. این توافقات عمدتاً به محصولات جانبی خام، پتروشیمی و ماشین آلات محدود می شود. ایران هم‌اکنون در حال سرمایه‌گذاری گسترده بین دو کشور است تا مسیر را برای تجارت شرکت های خصوصی خود تسهیل کند.

وی در ادامه افزود: هیأت ایرانی در این سفر چند روزه به ویژه بر همکاری در زمینه هایی مانند اکتشاف معادن، کشاورزی فرازمینی و فناوری دانش بنیان تاکید خواهد کرد. به گفته فعالان حامی دولت، این حوزه‌ها «فرش قرمز» سرمایه‌گذاری ایران هستند که اکنون پس از سال‌ها نادیده گرفتن «ظرفیت‌های» خالی، باید از این فرصت استفاده کنند.

مقامات ایرانی همچنین افق دورتری برای ایجاد نفوذ اقتصادی در آفریقا در نظر دارند و ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران این قاره را سرزمین «فرصت ها» خواند.

رسانه‌های ایرانی درباره اینکه چگونه ایران در قاره آفریقا از رقابت با چین، روسیه و رقبای منطقه‌ای مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و ترکیه غفلت کرده، بسیار نوشتند، اما ظاهرا تاکنون دیپلماسی انفعال مهمترین مانع و علت ناامیدی فعالان اقتصادی ایران بوده است. ایران در حال حاضر تنها در ۲۱ کشور از ۵۴ کشور آفریقایی سفارت دارد.

المانیتور در پایان گزارش خود می‌نویسد که سفر رئیس جمهور ایران به آفریقا در چارچوب الگوی کلان‌تر سیاست خارجی پرجنب‌وجوش او انجام می‌شود، الگویی که تمرکز اصلی آن بر کاهش اثرات تحریم‌های فلج‌کننده آمریکا و غرب ایران قرار دارد؛ در ۲۳ ماه گذشته، رئیسی برای ایجاد ائتلاف‌های جدید از چین تا آمریکای لاتین، به ده‌ها کشور سفر کرده است. دولت رئیسی همچنین عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای را نهایی کرد و هم‌اکنون با پیگیری دیپلماسی درگیر طرح دیگری، یعنی پیوستن به گروه «بریکس» است که متشکل از اقتصادهای بزرگی مانند برزیل، روسیه، هند، چین و کره جنوبی است.