جفای روسی

پس از امضای رئیس جمهور چین پای بیانیه‌های جنجالی با عربستان و شورای همکاری خلیج فارس در سفر خود به ریاض در دی ماه گذشته، حال روسیه نیز در نشست مشترک دیروز وزیران خارجه شورا با سرگئی لاوروف در مسکو همان کار را   تکرار کرد. در بیانیه مشترک این نشست پس از استقبال از توافق ایران و عربستان و اهمیت تنش‌زدایی در منطقه و گفت و گو برای حل منازعات، با امضای وزیر خارجه روسیه، موضع امارات در خصوص جزایر سه گانه درج شده است و بیانیه، خواستار «حل و فصل مسالمت آمیز» این موضوع از طریق مذاکرات دو جانبه یا دیوان بین‌المللی دادگستری شده است. پس از آن نیز بیانیه وزیران خارجه شش کشور عربی و روسیه بر اهمیت حفظ امنیت دریایی و گذرگاه‌های دریایی در منطقه، مقابله با تهدیدات علیه خطوط کشتیرانی، تجارت بین‌الملل و تاسیسات نفتی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس تاکید می‌کند. در این بند هر چند از کشور یا طرف خاصی نام برده نشده اما به قول معروف این جا «الکنایة أبلغ من التصریح» است.(کنایه از تصریح رساتر است) همزمان ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه مطالب مندرج در بیانیه مشترک کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و روسیه در خصوص جزایر سه گانه ایرانی را مردود دانست و اظهار کرد: این جزایر تعلق ابدی به ایران داشته و صدور این گونه بیانیه‌ها با روابط دوستانه ایران و همسایگان مغایرت دارد.سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر استمرار سیاست حسن همسایگی و احترام متقابل، توسعه و ثبات منطقه را مسئولیت جمعی کشورهای منطقه می‌داند.کانال نگاه دیگر نوشت :جالب این جاست که روسیه در حالی در مسائل اختلافی منطقه‌ای جانب طرف مقابل ایران را می‌گیرد که در همین بیانیه بندی یا پیامی ولو تلویحی در تایید موضع مسکو در جنگ اوکراین یا انتقاد از سیاست‌های آمریکا و اروپا نیامده است. همین خود منعکس کننده این واقعیت است که روسیه در این بحبوبه بحران، صرف برگزاری چنین نشستی را آن هم با متحدان عرب آمریکا غنیمت و منفعت می‌داند. البته ناگفته هم نماند که در این یک سال اخیر شاهد رایزنی‌های بیشتر روسیه با شورای همکاری خلیج فارس و قسمی از همکاری نفتی میان روسیه و عربستان در اوپک پلاس برای کاهش عرضه نفت بوده‌ایم که از کاهش قیمت‌ها جلوگیری کرده است و تا حدودی هم آمریکا و اروپا از این همکاری متضرر شده‌اند. اما عربستان به عنوان بزرگ‌ترین صادر کننده نفت جهان بیشترین بهره را از کاهش نیافتن قیمت نفت برد. در عین حال نیز، در بیانیه پایانی نشست، روسیه از نقش میانجیگری اعضای شورای همکاری در جنگ اوکراین برای فراهم کردن شرایط به منظور رسیدن به راه حلی سیاسی استقبال کرده است. این نشست مشترک عربی- روسی حدود یک ماه بعد از نشست مشترک مشابهی با وزیر خارجه آمریکا در ریاض و دو ماه بعد از دعوت عربستان از زلنسکی برای مشارکت در نشست سران عرب برگزار شد. همین دو نشست و نشست‌های قبلی با چین و میزبانی از زلنسکی برایندی از رویکرد این شش کشور عربی برای موازنه و تعادل در سیاست خارجی به موازات کم‌رنگ شدن تمرکز آمریکا بر خاورمیانه در نتیجه الزامات تقابل با چین و روسیه است. همین رویکردی که متحدان سنتی آمریکا در منطقه در پیش گرفته‌اند، در کنار عوامل تاثیرگذار دیگری همچون جایگاه آن ها در تامین انرژی دنیا و اقتصاد جهانی و برخورداری از منابع کلان سرمایه‌گذاری، این کشورها را در موقعیتی قرار داده است که روسیه و چین برای دوستی با آن‌ها ولو به قیمت رنجاندن ایران، با آمریکا در تیول‌های سنتی‌اش در منطقه رقابت و به تبع آن نیز این چنین در برخی مسائل اختلافی منطقه‌ای از موضع این کشورها حمایت کنند.  در ۱۹ آذر ۱۴۰۱ نیز در جریان اجلاس چین با رهبران کشورهای عرب خلیج فارس، موضعی مشابه از سوی چین اتخاذ شده بود. در بند ۱۲ بیانیه مشترک چین و سران کشورهای عرب جنوب خلیج فارس آمده بود: «رهبران از تلاش‌های مسالمت‌آمیز شامل ابتکارها، پیشنهادهای امارات برای رسیدن به راهکار صلح آمیز برای مسئله سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از راه مذاکرات ۲جانبه بر مبنای قوانین بین‌المللی حمایت می‌کنند.» اما روسیه پا را از این هم فراتر گذاشته و از کشاندن پرونده به دیوان بین المللی دادگستری نیز سخن به میان آورده است.

خراسان