ایرنا/ عضویت ایران در شانگهای | پای برجام در میان است؟

عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای و بدست آوردن نهمین کرسی دائم این نهاد از مهمترین اتفاقات در عرصه سیاست خارجی دولت سیزدهم بوده است.

روز گذشته و پس از اولین سخنرانی آیت الله رئیسی در مقام عضو رسمی این سازمان در اجلاس سران کشورهای عضو شانگهای، موجی از تجلیل‌ها و تحلیل‌ها از موفقیت دیپلماتیک دولت سیزدهم توسط نخبگان و کارشناسان در رسانه‌ها منتشر شد.

به عنوان نمونه هماهنگ کننده ملی ایران در سازمان همکاری شانگهای این رخداد را دستاورد بزرگ و تاریخی برای دولت سیزدهم معرفی کرد و محمد کشاورز زاده سفیر سابق ایران در چین که از سال ۱۳۹۷ تا چند هفته قبل این مسئولیت را برعهده داشت در گفت‌وگویی دیگر با ایرنا خواستار ثبت این روز در تقویم جمهوری اسلامی ایران شد.

کشاورز زاده در این گفت‌وگو به ادعاها در خصوص ممانعت تحریم‌ها و FATF در روند عضویت کشورمان نیز واکنش نشان داد و در خصوص چرایی عدم عضویت ایران در سال‌های پیش از این گفت: «مشکل اصلی ما در عدم عضویت در این سازمان طی سال‌های گذشته عدم اجماع اعضای این سازمان در قبول عضویت ایران بود و بحث‌های دیگر از جمله FATF و تحریم و امثال این‌ها مشکلی در عضویت ایران در شانگهای ایجاد نکرده بود.»

پای برجام در میان است؟

حامیان دولت سابق تلاش دارند تا با کمرنگ نشان دادن نقش دیپلماسی همسایگی و اولویت بخشی به توسعه تعاملات با کشورهای آسیایی در دولت سیزدهم، پیوستن ایران به شانگهای را مرتبط با برجام و قطعنامه مربوط به آن نشان دهند.

آنها معتقدند بدون برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ امکان ورود ایران به سازمان همکاری شانگهای به عنوان عضو رسمی وجود نداشته است.

در همین خصوص یک تحلیلگر نزدیک به وزارت خارجه دولت‌های یازدهم و دوازدهم در واکنش به مصاحبه کشاورززاده با ایرنا در فضای مجازی نوشت: «در سال ۲۰۱۰ سازمان شانگهای معیار تازه‌ای را برای عضویت در سازمان اضافه کرد که بر اساس آن، پذیرش اعضای تحت تحریم شورای امنیت ملل متحد را منع می‌کرد. بدون قطعنامه ۲۲۳۱ عملا امکان عضویت ایران وجود نداشت.»

این ادعا با واکنش سفیر سابق ایران در چین مواجه شد. کشاورز زاده نوشت: «اجماع موضوع اصلی بوده و موضوعات دیگر از جمله تحریم در واقع پوششی برای مخالفت برخی اعضا بود کما اینکه یکی دیگر از معیارها عدم قبول عضویت دو کشور در حال جنگ است ولی پاکستان و هند که قرداد صلح امضا نکرده و فقط ترک مخاصمه کرده اند عضو شدند.»

شواهد دیگر نیز تایید می‌کند که مساله تحریم شورای امنیت آنگونه که برخی ادعا می‌کنند مانع جدی نبوده است.

اگر قطعنامه‌های شورای امنیت از نظر اعضای سازمان همکاری شانگهای و در میدان عمل مانع عضویت رسمی ایران شناحته می‌شد، پس از قطعنامه ۲۲۳۱ که در سال ۲۰۱۵ صادر شد و قطعنامه‌های پیشین به نوعی به حالت تعلیق درآمد باید ایران به عضویت این سازمان نائل می‌آمد؛ اما دولت وقت ایران در سال ۲۰۱۶ درخواست عضویت رسمی را به سازمان داده و توسط شانگهای رد شده بود.

حتی می‌توان گفت در صورتی که مساله تحریم‌های شورای امنیت برای اعضای شانگهای از اهمیت ویژه برخوردار بوده است، سران شانگهای باید همچنان در عضویت ایران دست به عصا و با احتیاط برخورد می‌کردند تا سرانجام قطعنامه‌ها و بازی احتمالی غرب با مکانیزم ماشه در دو سال آینده تعیین تکلیف شود.

ادعاها در خصوص ارتباط قطعنامه ۲۲۳۱ با عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای در حالی مطرح می‌شود که پیش از این نیز مساله FATF به عنوان مانع اصلی برای این عضویت معرفی می‌شد.

سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی در این خصوص می‌گوید در سال پایانی دولت دوازدهم وزیر امور خارجه وقت، محمدجوادظریف در نامه‌ای به مسولان نظام، FATF را مانع عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای معرفی کرده بود.

شواهد و مطالب فوق نشان می‌دهد تحلیل‌ها برای برقراری ارتباط بین عضویت ایران در شانگهای با قطعنامه ۲۲۳۱ و کارنامه دولت سابق برای دستاوردتراشی از برجام و با عینک سیاسی پیگیری می‌شود تا شاید بتواند دستاوردهای دولت سیزدهم را به چالش بکشد.

آنچه توانسته است نگاه شرق و کشورهای آسیایی به ایران را جلب کند تغییر رویکرد کلان دولت در سیاست خارجی و خروج دستگاه دیپلماسی از سردرگمی در دولت سیزدهم بوده است.

ایرنا