از دانشگاه برکلی آمریکا تا خاکریزهای جنگ

گروه سیاست سایت فردا: آخرین روز خرداد‌ 1360 یادآور شخصیتی است که وجوه مختلفی برای بررسی تاریخی در چارچوب انقلاب دارد. شهید مصطفی چمران ساوه‌ای که در چهل‌ونه سالگی در قامت یک فیزیکدان برتر، چریک با‌تجربه، بنیانگذار ستاد جنگ‌های نامنظم و وزیر‌ دفاع در مسیر دهلاویه-سوسنگرد به شهادت رسید.

همان‌طور که اشاره شد، مصطفی چمران فقط یک چریک نبود، بلکه وجهه علمی شخصیت او نیز بخصوص در آن دوران و در میان دیگر چهره‌های انقلابی قابل‌ توجه و تحسین است. تحصیل در مقطع دکترا رشته فیزیک پلاسما در برکلی آمریکا یکی از بخش‌های مهم زندگی شهید چمران است. فردی که در آمریکا بالاترین سمت‌های علمی و تحقیقاتی را تجربه کرده و در آسایش و آرامش و امنیت بالایی روزگار می‌گذراند و مسلما آینده‌ای پرافتخار در علم منتظر او بود، به دنبال آرمان‌های خویش، کوهستان‌های لبنان و خاکریزهای جبهه را به آمریکا ترجیح می‌دهد. این وجوه شخصیتی چمران از او چهره‌ای متفاوت از دیگر اطرافیانش ساخته بود. هرچند شهید چمران در علم متوقف نمی‌شود و روحیات عرفانی او در نقاشی، عکس و مجسمه‌سازی‌های او نیز قابل‌ مشاهده است.

شهید چمران که در آمریکا نیز آرمان‌های خود را فراموش نکرده بود، ضمن فعالیت‌های سیاسی متنوع با گروه‌های سیاسی مختلف، در نهایت برای پیشبرد آرمان‌های خود به کوبا، مصر، لبنان، عراق و چند کشور دیگر سفر کرد تا در دهه چهل شمسی مقدمات مبارزه مسلحانه برای پیشبرد انقلاب را دنبال کند. از سوی دیگر برای بهبود وضعیت زندگی شیعیان لبنان در کنار امام موسی صدر نیز فعالیت‌های شهید چمران سهم قابل‌توجهی را به خود اختصاص می‌دهد که بدون حضور او نتایج کسب شده توسط شیعیان لبنان در آن دوره ممکن نبود.

پایه‌ریزی سازمان امل، ریاست مدرسه صنعتی جبل‌عامل، آموزش نظامی در بعلبک به نیروهای ایرانی و فلسطینی و کمک به وضعیت معیشتی و آموزشی شیعیان لبنان، بخشی از فعالیت‌های شهید چمران در دهه پنجاه میان شهر‌های مختلف لبنان است. شهید چمران پس از پیروزی انقلاب به دنبال کمک به مسائل پیش‌روی ایران و پس از چندین سال دوری از وطن در بهمن‌ماه 57 به تهران مهاجرت کرده و اقدام به کمک برای تأسیس سپاه پاسداران می‌کند. اما مسائل انقلابی در ایران سرعت و شدت بسیاری داشت و چند ماه پس از پیروزی انقلاب، مصطفی چمران و نیروهایش برای حل چالش‌های نظامی در کردستان به آن منطقه سفر کردند. تلاش‌های شهید چمران در آن دوره بخصوص برای مقاومت در پاوه و سنندج فصل مهمی از مقابله با تجزیه‌طلبان را رقم می‌زند. پس از حل غائله ی کردستان، شهید چمران با دستور امام به سمت وزیر دفاع منصوب شد و پس از استعفای دولت موقت نیز این سمت را در کنار سمت مشاور عالی دفاع ملی برعهده داشت.

با شروع جنگ تحمیلی نیز شهید چمران بدون توجه به سمت‌های رسمی، به‌جای پشت‌میزنشینی راهی خوزستان شد. تلاش‌های بی‌وقفه ی شهید چمران برای مقاومت سوسنگرد و عدم پیشروی نیروهای عراقی به سمت اهواز، نقش تعیین‌کننده ی نظامی او را در جنگ نشان می‌دهد. وی در کنار همرزمان خود که ستاد جنگ‌های نامنظم را به دست داشتند در نبردهای مهمی تا زمان شهادت حضور داشت و نهایتاً در 31 خرداد 1360 با ترکش خمپاره به شهادت رسید.