فرصت جدید ایران به غرب برای بن بست شکنی

علی باقری روز گذشته در پیامی توئیتری از دیدار و گفت‌وگو با مقام‌های تروئیکای اروپایی در ابوظبی خبر داد و گفت: «در ادامه رایزنی‌های دیپلماتیک با طرف‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، با همتایان آلمانی، فرانسوی و انگلیسی خود در ابوظبی ملاقات کرده و در مورد طیفی از موضوعات و نگرانی‌های متقابل با هم گفت‌وگو کردیم». این نشست چهارجانبه که به گفته باقری برای بررسی موضوعات اختلافی برگزار شده، درست در بحبوحه خبرهایی است که از تبادل پیام در «مسقط» منتشر شده است.

فرصت برای بن‌بست شکنی

به نظر می‌رسد مذاکره با اروپایی‌ها در«ابوظبی» که در کنار پیام‌های غیر مستقیم میان ایران و امریکا در «مسقط» جریان دارد، در نتیجه وقوف طرف‌ها به ضرورت پیگیری ابتکارعمل جدید برای بن‌بست شکنی از مذاکرات صورت گرفته است. سه کشور اروپایی که پیشتر در کنار مشارکت غیر مستقیم امریکا با ایران مذاکره می‌کردند، چون می‌دانستند هم به خاطر عدم انسجام واقعی شان و هم ناکامی در اجرای یک الگوی رفتاری مستقل از امریکا در به نتیجه رساندن مذاکرات وین توفیقی نخواهند داشت، در ماه‌های اخیر اساس کار را بر توجه به تدبیر تهران در مدیریت فضای گفت‌و‌گوها گذاشته تا بلکه گره‌ای از مذاکرات متوقف شده در وین باز شود. در این چهارچوب نشست «ابوظبی» در ادامه ملاقاتی است که باقری چندی پیش با مدیران سیاسی سه کشور اروپایی در «اسلو»، پایتخت نروژ از سر گذرانده بود. مقام ایرانی این نشست را فرصتی برای روشن شدن دیدگاه‌های ایران و بهره‌گیری از دیپلماسی جهت تحقق خواست‌های حداکثری جمهوری اسلامی ایران عنوان کرده بود.

مداخله خرابکارانه صهیونیست‌ها

وقتی رسانه‌های صهیونیستی در روزهای اخیر مهمترین دستور کار خود را به انتشار ادعایی به عنوان پشت پرده مذاکرات غیر مستقیم ایران و امریکا اختصاص دادند، روشن بود که آتش عملیات رسانه‌ای برای تحت تأثیر قرار دادن هرگونه تبادل پیام زیر سایه خبرهای دروغین روشن شود. روزنامه اسرائیلی «هاآرتص» مدعی شده بود که تماس‌های بین ایالات متحده و ایران در تلاش برای دستیابی به توافق بر سر توافق هسته‌ای در چند روز گذشته با سرعتی بیش از حد انتظار پیش می‌رود و این احتمال وجود دارد که دو طرف ظرف چند هفته به توافق برسند. این رسانه علاوه بر تکرار ادعای رسانه غربی «میدل ایست آی» مبنی بر دستیابی طرفین به یک «توافق موقت» مدعی شده بود که «قرار است این تفاهمات شامل امتیازی از سوی ایران برای توقف روند غنی‌سازی اورانیوم به سطوح بالا باشد. در مقابل، تهران انتظار دارد که تحریم‌های بین‌المللی تحت رهبری ایالات متحده کاهش یابد. در مرحله اول، این شامل آزادسازی حدود ۲۰ میلیارد دلار دارایی ایران از حساب‌های بانکی مسدود شده خارج از ایران، واقع در کره جنوبی، عراق و صندوق بین‌المللی پول می‌شود». در این میان رسانه خبری «اکسیوس» هم به نقل از منابع خود با اشاره به اینکه مقامات امریکایی و ایرانی ماه گذشته میلادی مذاکرات غیرمستقیمی درعمان پیرامون برنامه هسته‌ای تهران انجام داده‌اند، ادعا کرد که «برت مک‌گورک»، مشاور ارشد رئیس جمهور بایدن در امور خاورمیانه، اوایل ماه جاری برای گفت‌و‌گو با مقامات عمانی جهت تماس دیپلماتیک احتمالی با ایران در رابطه با برنامه هسته‌ای سفری بی‌سر و صدا به «مسقط» داشته است. «آکسیوس» این را افزود که انجام این مذاکرات به درخواست ایالات متحده صورت گرفته است. در همین حال روزنامه اسرائیلی «یدیعوت آحرونوت» هم در تکمیل این خبرها نوشت: «دولت بایدن اکنون قصد دعوت نتانیاهو به واشنگتن را ندارد تا مذاکرات با ایران را مختل نکند».

تکذیب طرفین

این خبرها درحالی از سوی رسانه‌های غربی و اسرائیلی منتشر شد که مقام‌های ایرانی و امریکایی مواضع مشابهی مبنی بر رد ادعای «توافق موقت» و درعین حال تأیید انجام مذاکرات «مسقط» داشتند. خبرگزاری رویترز روز گذشته از قول یک مقام دولتی امریکا با لحن به ظاهر از موضع بالا، نوشت: «ایالات متحده و جمهوری اسلامی در مورد «توافق هسته‌ای موقت» گفت‌وگو نمی‌کنند اما واشنگتن اقداماتی را که ممکن است منجر به بحران شود به تهران گوشزد کرده و یادآور شده که در مقابل چه گام‌هایی ممکن است جو بهتری را بر روابط حکمفرما کند». همزمان ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه نیز در پاسخ به پرسش «الجزیره عربی» درباره خبر منتشر شده مبنی بر مذاکرات غیرمستقیم علی باقری با مشاور رئیس جمهور امریکا در امور خاورمیانه در «مسقط» گفت: «با هدف تحرک بخشی به مذاکرات رفع تحریم، از مساعی جمیله سلطنت عمان و مقام‌های ارشد این کشور که چندین هفته قبل مطرح شده بود استقبال کردیم و در این چهارچوب تبادل پیام‌هایی از طریق عمان با طرف مقابل داشتیم و روند گفت‌وگو در این چهارچوب ادامه دارد».

این موضع گیری‌ها تأیید کننده این خبر «اکسیوس» بود که گفته بود ایالات متحده درخواست احیای مذاکره با ایران را مطرح کرده است.

شکست سیاسی کاری

مقام‌های ایرانی از مذاکرات اخیر به عنوان محملی برای آزمون اراده طرف مقابل جهت تعیین تکلیف موضوعات اختلافی در زمین پرونده هسته‌ای یاد می‌کنند؛ چرا که ایران نشان داده تمام قد پای کار آمده و برای تحقق اهداف حداکثری خود در زمین مذاکرات حاضر به نادیده گرفتن کمترین امتیازی نیست. «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین شکل‌گیری چنین فضایی را که باعث ناگزیری امریکا برای بازگشت به مذاکرات شده است، نتیجه شکست غرب در اجرای طرح‌های فشار علیه ایران دانسته است. او در این رابطه در پیامی توئیتری تصریح کرد: «طرف‌های غربی برجام، تا حداکثر ممکن مذاکرات وین در خصوص احیای برجام و لغو تحریم‌های یکجانبه علیه جمهوری اسلامی را سیاسی کردند و هم‌اکنون فهمیده‌اند که چنین سیاستی در راستای منافع آنها نیست. «اولیانوف» در پیام دیگری در این خصوص نوشت: «غرب و جهان متمدن مترادف نیستند. کسانی که با این مخالفند به اندازه کافی متمدن نیستند».

آنچه پیداست اینکه ایران و ایالات متحده با همراهی تروئیکای اروپایی ورود به عرصه تازه‌ای از گفت‌و‌گوها را کلید زده‌اند که نشانه‌های آن در روزهای اخیر در ماجرای تبادل زندانی میان ایران و امریکا و عقب‌نشینی اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تصویب قطعنامه علیه ایران پدیدار شده است. همچنین به نظر می‌رسد «واشنگتن» روند دست‌اندازی برای بازگشت اموال ایرانی از کشورهای دیگر را تعدیل کرده تا منابع خبری از انتقال قریب الوقوع دلارهای ایران از کره جنوبی و وجوه مسدود شده ایران در عراق خبر دهند.

در مجموع آنچه اینک میان تهران و غرب در حال وقوع است، پاسخ مثبت تهران به فرصت شکل گرفته برای مذاکراتی است که چندی پیش مقام‌های امریکایی با امید به رویکردهای غیر دیپلماتیک از آن رویگردان شده بودند؛ فرصتی که حالا می‌تواند به کنترل تنش و ممانعت از رسیدن روند جاری به نقطه جوش تبدیل شود و امکانی برای درس آموزی امریکا از سیاست‌های پیشین ناکامش در قبال جمهوری اسلامی باشد.

روزنامه ایران