اما و اگرهای صلح در قره‌باغ!

در پی تشدید تنش ها بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان در ماه های اخیر که صلح و ثبات منطقه را به خطر انداخته است، روسیه بار دیگر متحدانش را به مسکو کشاند تا به راهکاری اساسی برای حل مناقشه قره‌باغ دست یابند.در همین خصوص، منابع خبری جمهوری آذربایجان گزارش دادند، در نشست سه جانبه سران روسیه، ارمنستان و آذربایجان در مسکو، ایروان و باکو برای به رسمیت شناختن تمامیت ارضی یکدیگر توافق کرده اند. اگرچه جزئیات بیشتری از توافقات مسکو به بیرون درز نکرده است، اما فضای حاکم بر این نشست نشان می‌دهد که مقامات دو کشور بیشتر روی موضوع بازگشایی «گذرگاه لاچین» متمرکز شده بودند که به درگیری لفظی سران دو کشور منجر شد و در نهایت با وساطت پوتین این مجادله فروخوابید. پاشینیان، باکو را به مسدود کردن لاچین و تحت فشار قرار دادن 120 هزار ارمنی ساکن قره باغ متهم کرده است و علی‌اف هم ادعا کرده که هیچ گونه محدودیتی برای کمک‌رسانی به این منطقه اعمال نشده است.آذربایجان با این که در نوامبر 2020 بر اساس توافق صلح با میانجیگری روسیه، توانست بخش اعظم قره باغ را پس از سه دهه از ارمنستان پس بگیرد، اما با این حال، به حدود و ثغور جدید در مرزها راضی نشده و قصد داشت دیگر مناطق باقی مانده را هم به خاک خود ملحق کند. به همین دلیل باکو در ماه های اخیر برای تحت فشار قرار دادن ارمنستان، گذرگاه لاچین را که تنها راه کمک رسانی به منطقه ارمنی‌نشین قره‌باغ بود،مسدود کرد که طی آن 120 هزار ارمنی، با کمبود گاز و مواد غذایی مواجه شدند. پس از آن که مقامات باکو از مواضع خود عقب‌نشینی نکردند، ارمنستان برای این که از اتباع خود در قره باغ حفاظت کند، آمادگی خود را برای پس دادن مناطق باقی مانده قره باغ اعلام کرده است. برایند تحولات نشان می‌دهد که طی روزهای آینده توافقات صلحی بین ایروان و باکو امضا شود تا شاید پس از سه دهه، تنش ها در قفقاز پایان یابد، اما نکته نگران کننده این است که آیا آذربایجان به این توافقات پایبند خواهد بود یا مثل گذشته از دل توافقات، طرح های جدیدی همانند احداث «راهگذر زنگه‌زور» را به دست خواهد آورد. علی اف و دیگر مقامات باکو تلاش زیادی کردند تا راهگذر زنگه‌زور را احداث کنند که متصل کننده نخجوان به خاک اصلی آذربایجان بود و عملا مرزهای ایران و ارمنستان را به طور کامل قطع می‌کرد، اما به دلیل مخالفت‌های ارمنستان، ایران و روسیه به منصه ظهور نرسید. مقامات روسی و ایرانی، احداث این راهگذر را که سبب تغییرات ژئوپلیتیکی در قفقاز می‌شود، تحریک‌آمیز اعلام کرده‌اند.بنابراین، اگر مقامات باکو به توافقات آینده صلح در قره‌باغ پایبند باشند، منطقه هم پس از سه دهه رنگ آرامش به خود خواهد دید، اما اگر این بار هم زیاده خواهی‌های آذربایجان ادامه یابد، تنش ها در قره باغ تشدید خواهد شد و کشورهای منطقه به خصوص ایران و روسیه سکوت نخواهند کرد.

خراسان