گفت‌وگوی «فردا» با هادی حق‌شناس
در اقتصادی که ارز چند نرخی باشد، اخلال ایجاد می‌شود/ به صورت دستوری نمی‌توان اقتصاد را کنترل کرد
یک اقتصاددان گفت: دولت باید یکسان‌سازی نرخ را بپذیرد یعنی بپذیرد که در اقتصاد یک قیمت وجود دارد و آن را بازار تعیین می‌کند.
گروه سیاست سایت فردا: اخیرا مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی آورده است: « پس از گذشت حدوداً ۲ ماه از تغییر ایده‌های دولت در مدیریت بازار ارز بر همگان روشن شد که تثبیت نرخ ارز رسمی در شرایط تداوم ناترازی ها تکرار سیاست‌ها و اقدام‌های شکست‌خورده گذشته بوده و شرایط را پیچیده‌تر می‌کند». اما دولت باید چه اقداماتی برای کنترل نرخ ارز به صورت واقعی و نه دستوری و تعیین دوگانه نرخ انجام دهد؟
هادی حق‌شناس، اقتصاددان، درباره این موضوع به «فردا» گفت: «موضوع بازار ارز بسیار پیچیده است و نمی‌شود تک‌بعدی تحلیلش کرد. بیایید به یک پرسش پاسخ دهیم؛ چرا ترکیه در سالی که گذشت این میزان نواسان اقتصادی داشت؟ پاسخی که داده می‌شود این است که به دلیل آنکه نظام سیاسی ترکیه و به ویژه شخص آقای اردوغان می‌گوید نرخ بهره رباست، نرخ بهره کاهش و نرخ تورم افزایش یافت و در نتیجه نرخ لیر دچار تغییراتی شد. در روسیه عکس این موضوع رخ داد. نرخ بهره واقعی شد و بعد از مدتی نرخ تورم به شرایط عادی بازگشت. در ایران نرخ ارز را به عنوان یک متغیر مستقل نمی‌توانیم تحلیل کنیم. باید ببینیم نرخ ارز در چه شرایطی تغییر می‌کند. آیا وقتی تحریم‌ها اِعمال شد در نرخ ارز دچار مشکل نشدیم؟ واقعیت این است که اخلالی که در سمت عرضه ارز ایجاد می‌شود، ارز موجود را دچار کمبود می‌کند زیرا تقاضا بیش از عرضه است و متعاقبش تورم ایجاد می‌شود».
او ادامه داد: «در اینجا ما با متغیرهای مستقل و وابسته روبه‌روایم اما نکته این است که در هر حالت در اقتصادی که ارز چندنرخی باشد، اخلال در اقتصاد ایجاد می‌شود؛ مثلا دولت نرخ مرغ را یک مبلغی اعلام می‌کند اما در فروشگاه‌ها نرخ دیگری را مشاهده می‌کنیم. همه دنبال این بودند که مرغ به یک نرخ عرضه شود اما آیا واقعا موافق بوده‌اند؟ وقتی دولت در تثبیت نرخ مرغ موفق نبوده است می‌تواند نرخ ارز را یک‌سان کند؟ دولت‌ها همچنان که ارز 4200تومان به 28هزار تومانی باز هم این عدد را تغییر می‌دهند اما این اعداد دستوری واقعیت بازار ارز نیست».
این تحلیلگر مسائل اقتصادی همچنین بیان کرد: «دولت باید یکسان‌سازی نرخ را بپذیرد یعنی بپذیرد که در اقتصاد یک قیمت وجود دارد و آن را بازار تعیین می‌کند. دولت اگر قیمت بازار را نپذیرید و قیمت دیگری را تعیین کند، رانت ایجاد می‌شود. از سوی دیگر تورم بر اساس نرخ دلار بازار تعیین می‌شود، نه نرخی که دولت می‌گوید. ما امروز می‌توانیم تاریخ اقتصادی بنویسیم که در چهار دهه گذشته دولت‌ها یک عدد اعلام کرده‌اند و بازار نرخ دیگری اعلام کرده است».
حق‌شناس در پایان گفت: «در آخر یک نکته را نباید فراموش کنیم؛ آنکه تا جایی که می‌توانیم اخلال در عرضه ارز را حذف کنیم. اگر تحریم‌ها حذف شوند اخلال بزرگی حذف شده است. مسئله دیگر این است که همه مسئولان بدانند به صورت دستوری نمی‌توان بازار ارز و بلکه اقتصاد را کنترل کرد».
دیدگاه تان را بنویسید