نشست های چهارجانبه در ایستگاه وزیران خارجه

سرانجام پس از چند ماه گمانه زنی بر سر برگزارشدن یا نشدن نشست چهارجانبه وزیران خارجه ایران، روسیه، ترکیه و سوریه، روز گذشته این نشست در مسکو برگزار شد و در پایان در بیانیه ای مشترک دوطرف بر تدوین یک نقشه راه برای عادی‌سازی روابط میان سوریه و ترکیه تاکید کردند. وزیران خارجه توافق کردند معاونین وزیران خارجه وظیفه طراحی نقشه راهی برای پیشبرد روابط میان ترکیه و سوریه با هماهنگی وزارتخانه‌های دفاع و روسای اطلاعاتی چهارکشور را بر عهده بگیرند.به گزارش خراسان، از صبح روز قبل نشست یک روزه سرگئی لاوروف، حسین امیرعبداللهیان، مولود چاووش اوغلو و فیصل المقداد وزیران خارجه روسیه، ایران، ترکیه و سوریه در مسکو آغاز شد تا طرفین بعد از هفته ها رایزنی های دوجانبه و به ویژه تلاش های ایران برای نزدیک کردن مواضع آنکارا و دمشق بتوانند به یک دستور کار مورد توافق برای رفع اختلافات میان دو کشور که در یک دهه اخیر تخاصم زیادی را تجربه کردند، برسند. بر همین اساس ایران و روسیه که از قبل رایزنی های خود را بیشتر کرده بودند، در نشست روز گذشته نیز محور رسیدن به این توافق به شمار می رفتند. «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه در آغاز این نشست، دیدار وزیران خارجه ترکیه، سوریه، ایران و روسیه را مهم توصیف کرد و گفت: روند عادی‌سازی روابط میان ترکیه و سوریه، فرصت‌های جدیدی را برای فرمول «آستانه» در خصوص حل بحران سوریه ایجاد می‌کند و آغاز روند عادی‌سازی میان ترکیه و سوریه بر اوضاع منطقه و به طور کلی خاورمیانه تاثیر مثبتی می‌گذارد.

 انتظارات ترکیه

مسئله مهمی که هم اکنون برای ترکیه مهم است، بحث آوارگان سوری است که از سال ها پیش در این کشور سکونت دارند. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه قصد دارد با عادی سازی روابط بتواند 3.5 میلیون آواره سوری را به کشورشان بازگرداند. باتوجه به وضعیت نامساعد اقتصادی در ترکیه، حضور این جمعیت زیاد هزینه‌های زیادی را روی دوش آنکارا خواهد گذاشت و لذا سعی دارند هرچه زودتر تکلیف این پرونده را مشخص کنند. اردوغان که خود را برای انتخابات ریاست جمهوری هفته آینده آماده می‌کند، در ماه های اخیر تلاش زیادی کرد تا مسئله آوارگان را به سرانجام برساند زیرا می‌دانست که رقبایش روی این پرونده تمرکز خواهند کرد تا با ضعیف نشان دادن رئیس جمهور، بخت خود را برای پیروزی در انتخابات بالا ببرند.از این رو، اردوغان گفته که در صورت پیروزی در انتخابات و عادی سازی روابط با دولت سوریه، آوارگان را به کشورشان بازمی‌گرداند تا از زیر بار فشارهای رقبا خارج شود و به همین دلیل درصدد است نشست وزیران خارجه در مسکو را به برگ برنده‌ای برای انتخابات تبدیل کند و نشان دهد تا عادی‌سازی روابط و حل پرونده آوارگان یک گام فاصله دارد تا افکارعمومی را به سمت خود جلب کند. ترکیه همچنین نگرانی‌هایی از سوی گروه‌های کرد در شمال سوریه دارد و در این باره هم از مقامات دمشق تضمین می‌خواهد که تهدیدها از جانب این گروه ها را از بین ببرد. از طرفی، ترکیه با دقت تحرکات کشورهای عربی برای عادی سازی روابط با سوریه را رصد می‌کند و نمی‌خواهد از قافله همکاری‌های اقتصادی عقب بماند. از آن جا که بسیاری از زیرساخت ها و مناطق مسکونی سوریه در دوران جنگ به شدت آسیب دیده‌اند، با برقراری آرامش در این کشور، فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری خارجی فراهم خواهد شد و ترکیه هم می‌خواهد در کنار دیگر کشورها، در این عرصه مشارکت فعالی داشته باشد و به همین دلیل تلاش می‌کند هر چه سریع تر روابطش را با همسایه جنوبی بهبود دهد.

 شروط سوریه

مقامات سوریه بارها گفته‌اند که ترکیه یکی از عوامل اصلی بحران‌سازی در این کشور بوده که با حمایت از گروه‌های تروریستی، آتش جنگ را شعله‌ور کرده است و به همین منظور برای سنجش میزان جدیت ترکیه در روند عادی سازی روابط شروطی را مطرح کرده‌اند. مهم ترین مسئله برای دولت سوریه، مسئله امنیتی است و مقامات این کشور خواستار این هستند که ترکیه نیروهای نظامی خود را از مناطق شمالی خارج و کنترل آن را به ارتش سوریه واگذار کند زیرا مقامات سوری، حضور نیروهای خارجی را اشغالگری و نقض تمامیت ارضی این کشور می‌دانند و مادامی که آنکارا در این زمینه امتیازاتی ندهد، بعید است که دمشق تن به عادی سازی دهد و روی این خواسته اصرار دارند.ترکیه مدعی است حضور نیروهای نظامی در شمال سوریه با هدف مقابله با گروه‌های تروریستی حزب کارگران کردستان «پ ک ک» و یگان های مدافع خلق «وای پی دی» انجام می‌شود ولی مقامات سوریه چنین ادعایی را بهانه‌‌های نامشروع اشغالگری می‌دانند.هر چند ترکیه مدعی است که در عادی سازی روابط جدی است اما با این حال همچنان از گروه‌های تروریستی در استان ادلب حمایت می‌کند و این مسئله مانعی جدی بر سر راه آشتی با دمشق است. در این میان ترک‌ها برای این که حسن نیت خود را نشان دهند در هفته‌های اخیر از عملیات‌های ضدتروریستی در کشتن سرکرده‌های داعش خبر داده اند با این حال رهبران سوری دنبال این هستند که ترکیه به طور کامل دست از حمایت تروریست‌ها بردارد تا آخرین پرونده حل نشده بحران یعنی مسئله ادلب نیز پایان یابد.  مطمئناً در صورت قطع حمایت های ترکیه از تروریست ها، راه برای آزادسازی ادلب هموار خواهد شد و آنکارا باید حسن نیت خود را در این زمینه نشان دهد تا مقامات سوریه برای عادی سازی مجاب شوند.

نقش‌آفرینی کلیدی ایران

این مسئله در 12سال گذشته بر همگان مسجل شده است که ایران یکی از قدرت‌های تاثیرگذار در تحولات سوریه به شمار می‌رود و کنار زدن آن از پرونده سوریه ممکن نیست. اگرچه نمایندگان ایران در نشست های سه‌جانبه ترکیه، سوریه و روسیه حضور نداشتند اما هرچه مذاکرات پیش رفت، نیاز به حضور ایران بیشتر احساس شد. ایران یکی از کشورهای ضامن نشست های آستانه است و مذاکرات زیادی را با مقامات آنکارا و روسیه در سال های گذشته برگزار کرده‌اند و مشارکت در نشست های عادی سازی هم جایگاه قدرتمند تهران را در تحولات داخلی سوریه نشان می‌دهد. دولتمردان آنکارا هم به نقش سازنده جمهوری اسلامی در بحران سوریه پی برده  و از روس ها خواسته بودند تا ایران را هم به مذاکرات مسکو دعوت کند. هم اینک عادی سازی روابط ترکیه با سوریه، برای شخص اردوغان حکم مرگ و زندگی را دارد و امیدوار است با امتیازگیری سیاسی در نشست چهارجانبه مسکو، از آن به عنوان برگ برنده برای ارتقای جایگاه خود در برابر رقبا استفاده کند و برای سومین دوره متوالی سکان هدایت ترکیه را به دست بگیرد.

خراسان