نظم جدید منطقه بدون نفوذ غرب
تقلای امریکایی - اسرائیلی برای کارشکنی در اجرای توافق تهران و ریاض
هنگامی که «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی در واکنش به تحولات اخیر خاورمیانه که به ازسرگیری رابطه تهران و ریاض انجامیده از آزادی عمل دادن واشنگتن به تل‌آویو سخن می‌گوید، نشان می‌دهد دولتمردان امریکا موضوع هسته‌ای را بهانه‌ای برای یک تدارک هدفمند سیاسی قرار داده‌اند تا از طریق آن نجات غیرممکن رژیم صهیونیستی را کلید بزنند. مشاور امنیت ملی امریکا مدعی شده در صورت اقدام ایران برای ساخت «بمب هسته‌ای»، امریکا آزادی عمل اسرائیل برای مقابله با آن را به رسمیت خواهد شناخت. «سالیوان» این ادعا را درحالی مطرح کرد که کمترین اشاره‌ای به روند مذاکرات رفع تحریم‌ها نداشت؛ جایی که هشدارها به دلیل تعلل امریکا در تعیین تکلیف این مذاکرات و ازسرگیری تعهدات این کشور در چهارچوب توافق هسته‌ای ناشنیده ماند و بنابراین روند تحولات منطقه نیز به سمت و سویی رفت که به اعتقاد رسانه‌های بین‌المللی فاجعه‌ای برای تل‌آویو به عنوان همپیمان منطقه‌ای واشنگتن رقم بخورد. به نظر می‌آید رویکرد منطقه‌ای دولت سیزدهم مبتنی بر سیاست خارجی فعال و همگرایانه در فضای پرفراز و نشیب خاورمیانه که اضطراب رژیم صهیونیستی را به بالاترین حد رسانده، محاسبات ایالات متحده در منطقه را نیز بر هم زده و مقام‌های این کشور را به رونمایی از سطح جدیدی از اقدامات تخریبگرانه در قبال روند رو به صلح و امنیت منطقه ترغیب کرده است.
افول واشنگتن، تضعیف اسرائیل
اهمیت این تحولات بویژه در جایی مورد توجه قرار می‌گیرد که تل‌آویو در ماه‌ها و سال‌های اخیر کوشیده بود روند آشتی خود را با بازیگران عربی تداوم بخشد و ایران را به جای خود به عنوان دشمن جهان عرب جا بزند. از این رو در شرایطی که تنش‌های دیپلماتیک سال‌های اخیر ایران و عربستان، شمار زیادی از کشورهای عربی را در رقابت با قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی به زورآزمایی‌های ماجراجویانه کشانده بود، این کشورها به عادی‌سازی رابطه با اسرائیل چراغ سبز نشان دادند. بنابراین پیش‌بینی می‌شد وقوع هر رویدادی که می‌توانست در مناسبات جمهوری اسلامی و کشورهای عربی و در رأس آنها عربستان سعودی گشایش ایجاد کند، مقام‌های صهیونیستی را ناامید کند و سبب شود برای تغییر وضعیت جاری بار دیگر روی همپیمانی خود با واشنگتن تکیه کنند. خاصه آنکه ناظران وقوع تحولات میان ایران و عربستان را واقعی و پیشرونده ارزیابی می‌کنند.
ارزیابی گاردین از نظم جدید منطقه
رسانه غربی «گاردین» تمام نشانه‌های کوچک و بزرگ در روند آشتی‌جویانه میان تهران و ریاض را واقعی و صادقانه دانسته و آن را سنگ بنایی برای ادامه راه دیگر کشورهای منطقه ارزیابی کرده است. «گاردین» با تأکید بر اینکه نتایج این توافق برای منطقه، در نهایت شتاب خواهد گرفت، تصریح کرد که این امر می‌تواند مهر تأییدی بر نفوذ رو به افول واشنگتن در خاورمیانه و تضعیف اسرائیل باشد.
هراس و سراسیمگی
امریکا گرچه طی سال‌های اخیر کوشیده بود با تقویت همپیمانان خود در منطقه خاورمیانه، عرصه عمل ایران را محدود کند اما به نظر می‌رسد در نزاع خودساخته‌ای که با کشورمان چه با حضور نظامی مستقیم و چه با ابزار حمایت از تروریسم تکفیری بر سر نفوذ منطقه‌ای رقم زده، حاصلی جز شکست نیافته است. به این ترتیب واشنگتن پس از آنکه در جنگ‌های نیابتی فرسایشی درمانده شد و از سوی دیگر خود به شکست سیاست فشار حداکثری علیه ایران در عرصه دیپلماسی و تحریم‌ها اعتراف کرد، زمان را مناسب دید تا بر راهبردی در خاورمیانه متمرکز شود که نقطه کانونی آن حمایت از عادی‌سازی رابطه اسرائیل و کشورهای عربی و همچنین سرمایه‌گذاری عمده بر عملیات‌های اطلاعاتی و نیابتی علیه نیروهای نظامی برون‌مرزی جمهوری اسلامی بود. راهبردی که عملاً امکان اجرای آن با توافق تهران و ریاض به عنوان دو بازیگر مهم منطقه از میان رفته و تصمیم‌گیرندگان در امریکا را به موضع‌گیری‌های شتابزده و سفرهای سراسیمه به منطقه وادار کرده است. موضع‌گیری اخیر مشاور امنیت ملی امریکا ناظر به چنین فضایی صورت گرفته است. «سالیوان» پرونده هسته‌ای و مذاکرات نیمه‌تمام وین را دستاویزی برای دامن زدن به تنش‌های دیپلماتیک جدید قرار داده و تلویحاً مسئولیت همه اقدامات تخریبگرانه اسرائیل علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران را متوجه امریکا کرده است
امریکا همپیمان ۳۰ ساله خود را از دست داده است
«سالیوان» همزمان با این موضع‌گیری، سه روز پیش نیز راهی ریاض شد تا حداکثر تلاش خود را برای از سرگرفتن روند عادی‌سازی رابطه میان تل‌آویو و ریاض به کار گیرد. سفری که «تساحی هنگبی»، مشاور امنیت داخلی رژیم صهیونیستی اعلام کرد رژیم متبوعش امید زیادی به آن بسته تا بلکه گره از بن‌بست مناسبات تل‌آویو- ریاض باز شود. در همین راستا رسانه منطقه‌ای «رأی الیوم» در حالی که هدف «سالیوان» از این سفر را تلاش برای احیای پروژه تشکیل جبهه منطقه‌ای برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران دانسته، این تلاش‌ها را نتیجه فهم جدید ایالات متحده از این واقعیت ارزیابی کرده و نوشته است: «امریکا، عربستان را به عنوان همپیمان سنتی و ۳۰ ساله خود از دست داده و در حال حاضر در تلاش است این رابطه را ترمیم کند؛ چرا که محمد بن سلمان به امریکا پشت کرد و به شرق یعنی چین و روسیه گرایش پیدا کرد و روابط خود را با همسایه خود ایران، از سر گرفت؛ مسأله‌ای که بزرگ‌ترین اهرم باج‌خواهی امریکا بود، یعنی پراکندن بذر فتنه سیاسی و مذهبی بین تهران و ریاض».
در چنین شرایطی امریکا در حالی که تلاش برای ایجاد ائتلاف‌سازی‌های موهوم در منطقه را بار دیگر به آزمون گذاشته نه تنها در پرونده هسته‌ای ناکام مانده و ممکن است در آینده‌ای نزدیک برای جلوگیری از پیشرفت قابل ملاحظه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران، حاضر به پذیرش امتیازات بیشتر شود که از سوی دیگر ناگزیر خواهد شد به روند خروج نظامی از منطقه شتاب ببخشد و بیش از این برای حضور مداخله‌جویانه‌اش در خاورمیانه هزینه ندهد.
دیدگاه تان را بنویسید