چند نکته درباره رفراندوم

به گزارش سایت فردا، دکتر مصطفی غفاری نوشت:

پیش از هر گونه داوری، «متن» را با هم بخوانیم.

یکی از برادرها گفت رفراندوم؛ این‌جوری گفتند که اگر چنانچه شما از اوّل در همه مسائلی که پیش می‌آمد رفراندوم میکردید، حالا آن حسّاسیّت روی رفراندوم وجود نداشت. کجای دنیا این کار را میکنند؟ مگر مسائل گوناگون کشور قابل رفراندوم است؟ مگر همه مردمی که در رفراندوم باید شرکت کنند و شرکت میکنند، امکان تحلیل آن مسئله را دارند؟ این چه حرفی است؟ چطور میشود رفراندوم کرد، در مسائلی که تبلیغات میشود کرد، از همه طرف حرف میشود زد؟ اصلاً یک کشور را شش ماه درگیر بحث و جدل و گفتگو و دوقطبی‌سازی میکنند برای اینکه یک مسئله‌ای رفراندوم بشود. در همه مسائل رفراندوم بکنیم؟ یعنی قضایا این‌جوری نیست که آدم این‌جور ساده از رویشان [عبور کند].

رهبر انقلاب - ۲۹ فروردین ۱۴۰۲

گوینده در مقام واکنش به یک گفته دیگر است، نه در مقام بیان نسبت به اصل موضوع. دانشجویی گفته باید در «همه مسایل / مسایل گوناگون» کشور رفراندوم برگزار کنیم؛ نه «مسایل بسیار مهم» که در اصل ۵۹ قانون اساسی به عنوان یک امکان آمده و طبق اصل ۱۱۰ تصمیم‌گیری درباره‌اش با رهبر است. رهبری جواب داده‌اند که این در مورد همه مسایل شدنی نیست (قابل رفراندوم). استفهام در مورد اینکه «در کجای دنیا چنین می‌کنند؟» مربوط به همین بخش است..

نکته دیگر در مورد «همه مردم»ی است که حق انتخاب دارند (امکان تحلیل). یعنی جایی که نیاز به نظرات مختلف و عمیق کارشناسی هست، امور در مسیری بیفتد که به خاطر تبلیغات امکان جدال و دوقطبی و تعلیق و... در آن بیشتر است تا تصمیم‌گیری درست و بهنگام. جالب اینکه بیشتر واکنش‌های مخالفت‌آمیز نسبت به همین ماجرا در واقع تایید نظر رهبری است که چقدر راحت می‌شود با مانور رسانه‌ای افکار عمومی را دستکاری کرد. وگرنه این بحث ساده و روشن، دلالتی بر حق مردم برای تعیین نوع نظام سیاسی یا خوکامگی رهبر ندارد.

به جمله آخر دقت کنید. جایی که رهبری از ساده‌انگاری در مورد مسایل کشور گلایه می‌کند؛ از پیچیده ندیدن مساله‌ها و راه‌حل‌ها. اگر کسی صحبت‌های برخی دانشجویان در این‌طور دیدارها را دیده یا خوانده باشد، به خوبی متوجه این نپختگی‌ها می‌شود. هرچند ایشان همیشه شهامت دانشجوها در ارایه نقطه‌نظراتشان را ستوده‌اند؛ فارغ از محتوا.

اما نکته «فرامتنی»: بعد از مطالبه رهبری در مورد برگزاری انتخابات آینده با «مشارکت، امنیت، سلامت و رقابت» و موضع برخی چهره‌های سیاسی در این مورد، شاید این گفته رهبری در مورد رفراندوم، ارجاعی فرامتنی به آنها داشته باشد. در این صورت، رهبری دارد از نهاد انتخابات در برابر فرافکنی‌های سیاست‌زده پاسداری می‌کند؛ از حقِ فهم و انتخاب مردم در برابر بندبازی و باج‌گیری؛ چه اردوکشی خیابانی باشد چه بزک همه‌پرسی.