ادامه سلطه دلار در گرو تضعیف اقتصاد جهان

گروه سیاست سایت فردا/ دکتر طلال ابوغزاله، اقتصاد دان اردنی: سلطه اقتصادی ایالات متحده در جهان با استفاده از ابزار تاثیرگذاری همچون دلار شکل می گیرد چرا که بازارهای جهانی وابسته به دلار آمریکایی است و این واحد پول در عرصه اقتصاد بین المللی به عنوان قوی ترین ابزار شناخته می شود. دلار آمریکا بهترین ارز رایج در معاملات تجاری است و به همین دلیل دولت ها نیاز دارند به منظور تامین کالای مورد نیاز خود و انجام واردات، دلار ذخیره کنند. این مسئله به آمریکا قدرت مضاعفی در تنظیم بازار جهانی داده و حالا ایالات متحده می تواند از دلار به عنوان سلاحی در مسیر تحقق اهداف و اجرای برنامه های سیاسی و اقتصادی همچنین تحریم ها و مجازات های مورد نظرش استفاده کند.

با این وجود سلطه و جایگاه این سلاح با تهدید جدی مواجه شده و با توجه به بحران اقتصادی بی سابقه ایالات متحده چالش های تازه ای برای دلار آمریکایی به وجود آمده است. تورم در آمریکا به بالاترین میزان خودش در طول 40 سال گذشته رسیده ، افت بازار مسکن و املاک قابل توجه است و زیان های انباشته دولت که به چندین تریلیون دلار می رسد همچنان رو به افزایش به نظر می رسد. بازار بورس و سهام آمریکا در مسیر سقوط قرار دارد و همه این نشانه ها حاصل رویکرد نادرست نظام سرمایه داری در اقتصاد آمریکاست.

بحران اقتصادی آمریکا با برخی تحولات تجاری در جهان ازجمله فعالیت گروه بریکس همزمان شده که ابزار تازه ای در مسیر تجارت جهانی در صحنه بین المللی به شمار می رود و از جمله عواملی است که می تواند سلطه دلار در اقتصاد جهان را مورد تهدید قرار بدهد.

ایالات متحده برای استمرار سلطه خودش بر اقتصاد جهان به راه حل تازه ای نیاز دارد. خصوصا در زمانی که دو رقیب قدرتمند در عرصه ژئوپلوتیک یعنی روسیه و چین را در برابر خودش می بیند و باید به دنبال روش هایی برای تضعیف این دو کشور باشد. در این بین حتی تضعیف اقتصاد اروپا هم به سود آمریکاست چرا که رقابت دوستانه ای بین دو طرف وجود دارد و در نهایت ایالات متحده هدفی به جز تک قطبی سازی اقتصاد جهان در نظر ندارد.

سلطه دلار بر اقتصاد از پایان جنگ جهانی دوم آغاز شد ، زمانی که آمریکایی ها در تقابل با آلمان نازی با کمک های نظامی و تسلیحاتی به یاری کشورهای اروپایی رفتند. فروش اسلحه به برخی از این کشورها در همان مقطع کمک بزرگی به اقتصاد آمریکا کرد و آنها را از رکود صنعتی و اقتصادی نجات داد.

این فرصت طلایی آمریکا برای رایج ساختن دلار در مبادلات بین المللی بود ، در مقطعی که بسیاری از کشورهای جهان اسیر جنگ و ویرانی شدند و برای بازسازی و ترمیم خود به کمک نیاز داشتند.

با پیروزی متحدین ایالات متحده توافقنامه بریتون وودز را در سال 1944 با موافقت 44 کشور به تصویب رساند که موجب ترویج دلار آمریکا به عنوان ارز مبادلاتی تجارت جهانی شد ، آن هم در زمانی که اقتصاد و صنایع بسیاری از کشورهای درگیر در جنگ نابود شده بود.

در این شرایط دلار در جایگاهی قرار گرفت که معادل طلای ناب در اقتصاد جهان اثرگذاری بود و بعد از جنگ تجارت و مبادلات بین المللی تنها به وسیله دلار انجام می شد. بسیاری از کشورهای جهان به منظور تامین دلار مورد نیاز جهت انجام مبادلات میزان قابل توجهی از ذخایر طلای خودشان را در بانک فدرالی آمریکا ذخیره کردند تا به همان میزان بتوانند از دلار مورد نیاز خود برای خرید و فروش استفاده کنند. این روند تا سال 1971 ادامه داشت و آمریکا توانست میزان قابل توجهی طلا ذخیره کند. آمریکا طلاها را برای خودش نگاه داشت و مقدار قابل توجهی اسکناس دلار برای کشورهای دیگر باقی ماند. تورم دلار در بازارهای جهانی در سال 1979 موجب افزایش قیمت نفت شد و آمریکایی ها توافقنامه دوم بریتون وودز را به تصویب رساندند که مجددا موجب افزایش قیمت دلار در جهان شد تا همچنان جایگاه خودش را در عرصه اقتصاد جهانی حفظ کند.

حقیقت این است که آمریکا به سومین معاهده بریتون وودز در این مقطع نیاز دارد تا از پس تهدیدات و چالش های اقتصادی موجود در جهان برآید و بتواند جایگاه دلار را حفظ کند. این معاهده اتفاق نخواهد افتاد مگر آنکه همه کشورهای جهان مثل سال 1944 در ضعیف ترین موقعیت و شرایط خودشان بعد از جنگ قرار داشته باشند و تسلیم خواسته های آمریکا شوند.

جنگ در اوکراین ، آشفتگی بازارها و صنایع در اروپا ، جنگ سرد در چین و تنش ها با تایوان ، نگرانی های جهانی از افزایش احتمالی قیمت نفت بخشی از همان پروژه تضعیف اقتصادی جهان است تا کشورهای دنیا را به همان موقعیت اقتصادی مورد نظر ایالات متحده برساند. آمریکا برای ادامه سلطه بر اقتصاد جهان به تضعیف اقتصادی کشورها نیاز دارد تا دوباره در نقش یک ناجی به منظور کسب منافع خودش وارد صحنه شود.