دردسرهای جدید دولت بایدن

"با وجود آنکه تنها کمی بیشتر از یک هفته از عمر دولت جدید بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل می‌گذرد، اما باعث به وجود آمدن دردسرهایی برای دولت بایدن شده است."

خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی درباره رابطه دولت جدید بنیامین نتانیاهو با دولت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا نوشت:

«تنها چند روز پس از شروع حکم دولت جدید بنیامین نتانیاهو، یکی از اعضای جنجالی کابینه دست راستی او با بازدید از مسجدالاقصی در شهر قدس خشم دیپلماتهای آمریکایی را برانگیخت و برخی معتقدند این اقدام مقدمه‌ای برای انجام اقدامات جنجالی دیگر از جمله گسترش شهرک‌سازی یهودیان در اراضی مورد ادعای فلسطینی‌ها باشد.

دولت نتانیاهو اقداماتی تنبیهی را علیه فلسطینی‌ها اتخاذ کرده که در مخالفت مستقیم با چند اقدام اخیر بایدن برای تقویت روابط آمریکا و فلسطین از جمله از سرگیری کمک‌ها به تشکیلات خودگردان فلسطین که در دوران دولت دونالد ترامپ قطع شد و اجازه به سفر مقامات فلسطینی به آمریکا است.

دولت جدید نتانیاهو یک عارضه نامطلوب برای تیم امنیت ملی بایدن که می‌خواهد توجه را از خاورمیانه دور و جلب رقبایی مانند چین و روسیه کند، محسوب می‌شود. این امر همچنین در حالی صورت می‌گیرد که جمهوری‌خواهان کنترل مجلس نمایندگان آمریکا را در دست گرفته‌ و مشتاقند در مدت پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴، بایدن را غیردوست با اسرائیل معرفی کنند.

بایدن در تدارک برای تلاطم بیشتر، مشاور امنیت ملی خود را در اواسط ژانویه به اسرائیل می‌فرستد تا از شکافهای بالقوه عمیق بین دولت خود و شریک اصلی آن در خاورمیانه جلوگیری کند. به گفته مقامات دولت آمریکا، احتمالا بعد از این سفر جیک سالیوان، سفرهای سطح بالای دیگری به اسرائیل، از جمله از جانب آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا انجام خواهد شد.

پیام این سفرها چیزی بیش از هشدار در مورد تشدید تنش با فلسطینی‌ها و همچنین هشدار نسبت به عدم صمیمیت با روسیه به ویژه اکنون که مسکو در جنگ خود با اوکراین به دشمن اصلی اسرائیل، ایران تکیه دارد و در عین حال هشدار در خصوص عدم برهم زدن توازن حساس امنیتی خاورمیانه است.

از زمانی که نتانیاهو در انتخابات پرمناقشه سال گذشته میلادی اسرائیل با حمایت گسترده راستگراها پیروز شد، مقامات آمریکا به دنبال کمتر جدی گرفتن پیش‌بینی‌ها در مورد ایجاد مسیر برخورد بوده و گفتند که دولت او را بر اساس اقدامات و نه شخصیت‌ها قضاوت خواهد کرد. خود بایدن هم از رابطه چند ساله خود با نتانیاهو صحبت کرد.

بایدن زمان شروع به کار نتانیاهو در این سمت در ۲۹ دسامبر گفت: "من مشتاق به همکاری با نتانیاهو که چندین دهه دوست من بوده، هستم تا به طور مشترک به چالشها و فرصتهای پیش روی اسرائیل و منطقه خاورمیانه، از جمله تهدیدات ایران رسیدگی کنیم."

هر چند بایدن و نتانیاهو سال‌ها یکدیگر را می‌شناسند، اما صمیمی نیستند. بایدن به همراه مقامات دولت سابق اوباما که اکنون برای بایدن کار می‌کنند، هنوز نسبت به نتانیاهویی که در دوره قبلی خود در مقام رهبر اسرائیل برای از مسیر منحرف کردن دستاورد سیاست خارجی انحصاری آنها یعنی توافق هسته‌ای ایران تلاش کرد، خشم دارند.

با این حال، دولت آمریکا این سیگنال را فرستاده که همچنان که با نتانیاهو تعامل خواهد کرد، از تعامل با اعضای افراطی‌تر دولت او اجتناب می‌کند. این رویکرد آمریکا در منطقه بی‌سابقه نبوده است: آمریکا با دولت لبنان تعامل دارد در حالی که از تعامل با اعضای جنبش حزب‌الله که به عنوان یک "سازمان تروریستی خارجی" تعیین کرده اما با این وجود یک قدرت سیاسی داخلی در لبنان هستند، دوری می‌کند. اما مساله قابل توجه این است که آمریکا بیاید این رویکرد مشابه را در قبال یک چنین متحد نزدیک خود اتخاذ کند.

ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اخیرا در پاسخ به سوالی درباره تماسهای احتمالی با ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی اسرائیل، که بازدید اخیرش از مسجدالاقصی تنشی بزرگ ایجاد کرد، گفت: ما مستقیماً با نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل تعامل خواهیم کرد.

گنجاندن بن گویر، از شهرک نشینان کرانه باختری، و دیگر چهره‌های راست افراطی در دولت نتانیاهو که با فلسطینی‌ها و با قطعنامه دو کشوری متخاصم و مخالف هستند، اسرائیل و آمریکا را در مسیرهای متضاد قرار داده است.

روز پنجشنبه رابرت وود، معاون سفیر آمریکا در سازمان ملل، در یک نشست اضطراری شورای امنیت که با درخواست کشورهای عربی برای محکوم کردن بازدید بن گویر از مسجدالاقصی برگزار شد، بر حمایت قاطع بایدن از "وضعیت تاریخی موجود" به ویژه در حرم شریف تاکید کرد.

وود خاطرنشان کرد، نتانیاهو متعهد شده است به اینکه وضعیت موجود را حفظ کند. او گفت: "ما از دولت اسرائیل انتظار داریم به این تعهد عمل کند" - و تاکید کرد که دولت آمریکا اولویت را بر حفظ امکان راه حل دو کشوری قرار داده است.

اما روز جمعه، کابینه امنیتی نتانیاهو مجموعه‌ای از اقدامات تنبیهی را علیه رهبران فلسطینی در انتقام از فلسطینی‌هایی که بالاترین نهاد قضایی سازمان ملل را برای انتشار رای حقوقی خود درباره اشغال کرانه باختری توسط اسرائیل تحت فشار قرار دادند، تصویب کرد.

این اقدامات رویکرد تندرو در قبال فلسطینی‌ها که دولت نتانیاهو قولش را در ضمن افزایش خشونت در سرزمین‌های اشغالی داد، برجسته کرد.

کابینه امنیتی اسرائیل تصمیم گرفت از دادن میلیون‌ها دلار پول به تشکیلات خودگردان فلسطین دریغ کند و آن پول را صرف برنامه غرامت برای خانواده‌های قربانیان اسرائیلی حملات شبه‌نظامیان فلسطینی کند. همچنین این کابینه اعلام کرد از اعطای مزایا از جمله دادن مجوز سفر به مقامات فلسطینی که "جنگ سیاسی و حقوقی علیه اسرائیل را رهبری می‌کنند" خودداری می‌کند.

اما دولت بایدن در جهتی کاملاً مخالف حرکت کرده است. این دولت از زمان شروع به کارش، ممنوعیتی که ترامپ بر کمک به تشکیلات خودگردان فلسطین وضع کرد را لغو کرده و بیش از ۸۰۰ میلیون دلار کمک در زمینه اقتصاد، توسعه، امنیت و سایر موارد را به فلسطینی‌ها و آژانس آوارگان فلسطینی سازمان ملل ارائه کرده است.

در پاییز، وزارت امور خارجه آمریکا رای وزارت دادگستری آمریکا را به دست آورد که به مقامات فلسطینی اجازه می‌دهد تا از آمریکا بازدید و در این کشور پول خرج کنند؛ این رای به رغم وجود قوانینی که این گونه سفرها و معاملات را ممنوع می‌کند و همچنین حکم دیوان عالی آمریکا مبنی بر اینکه کنگره نقشی لازم‌الاجرا در روند سیاست خارجی دارد، مطرح شد.

وزارت دادگستری در رایی در ۲۸ اکتبر که کمتر مورد توجه قرار گرفت گفت که دولت آمریکا "ممکن است به طور منطقی ارزیابی کند که ممانعت از میزبانی‌اش از هیات سازمان آزادی بخش فلسطین در واشنگتن به طور جدی به تلاش‌های دیپلماتیک رئیس جمهور لطمه می‌زند."

سپس، دقیقاً یک هفته قبل از روی کار آمدن نتانیاهو در اواخر دسامبر، وزارت امور خارجه آمریکا تحریم‌های مرتبط با تروریسم را علیه رهبران فلسطینی اعمال اما فوراً برای آنها از این تحریمها معافیت وضع کرد و گفت تعامل با فلسطینی‌ها یک منفعت حیاتی برای امنیت ملی آمریکا است.

در ۲۲ دسامبر، وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه آمریکا به کنگره این کشور اطلاع داد که او ممنوعیتهای مسافرتی را علیه رهبران ارشد تشکیلات خودگردان فلسطین و سازمان آزادیبخش فلسطین اعمال کرده است، زیرا آنها به الزامات مربوط به سرکوب و محکومیت علنی حملات "تروریستی" علیه اسرائیلی‌ها "پایبند نبوده‌اند."

اما، در همان اطلاعیه، وزارت امور خارجه اعلام کرد که شرمن برای ممنوعیت‌های مسافرتی اعمال شده معافیت وضع کرده چون نتیجه گرفته که "چنین معافیتی در راستای منافع امنیت ملی آمریکا است."

به رغم بسته کمکهای سالانه بیش از سه میلیارد دلاری واشنگتن برای اسرائیل و حمایت دیپلماتیک واشنگتن از آن در مجامع بین‌المللی، به نظر می‌رسد نفوذ آمریکا بر نتانیاهو محدود است.»/ایسنا