آمریکا درباره برجام به دنبال چیست؟

نویسنده : امیرعلی ابوالفتح

سال 2022 نیز به پایان رسید اما ایالات متحده به توافق برجام بازنگشت. در تمام سالی که گذشت، این امید وجود داشت که سرانجام، دولت دموکرات جو بایدن با کنارگذاشتن سیاست اشتباه خروج از برجام توسط دولت جمهوری خواه سابق و اعمال سیاست فشارحداکثری بر ایران، راه طی شده را اصلاح کند. حتی پیش از 20 ژانویه 2021 که دولت بایدن در کاخ سفید مستقر شد، رئیس جمهوری جدید و تیم سیاست خارجی و سیاست امنیتی وی، منتقد جدی تصمیم دونالد ترامپ برای خروج از برجام بودند. به همین دلیل انتظار می رفت که در ماه های آغازین دولت جدید، آمریکا رویکرد جدیدی را در قبال ایران و برجام اتخاذ کند. اما حدود دو سال از آن زمان می گذرد و ایالات متحده همچنان به برجام بازنگشته است. آیا آمریکایی ها در حال هدایت یک بازی هدفمند و منطبق با منافع راهبردی و تاکتیکی خود در مذاکرات وین است یا اتفاق دیگری رخ داده است؟ واقعیت این است که این رویکرد بیش از آن که تحت تاثیر تحولات در ایران باشد، ریشه در نگرش هیئت حاکمه ایالات متحده آمریکا در قبال ایران دارد. فارغ از این که چه حزبی کنترل کاخ سفید و کنگره را در اختیار داشته باشد، هیئت حاکمه آمریکا نمی خواهد به برجام 2015 بازگردد. از نظر آمریکایی ها، برجام 2015 برطرف کننده تمامی نگرانی های غرب به رهبری آمریکا نیست و این توافق باید به شیوه ای، اصلاح شود. جمهوری خواهان آمریکا معتقدند باید یک بار برای همیشه، همه موضوعات اختلافی میان تهران و واشنگتن پای میز مذاکرات مطرح شود و برای رفع آن، توافقی یکپارچه شامل موضوعات هسته ای، دفاعی، منطقه ای و حقوق بشری به دست آید تا این گونه،به ادعای آن ها  «نرمال سازی ایران» تکمیل شود. در این میان ، مقامات آمریکایی از یک سو با توجه به خروج از برجام، قدرت فعال سازی مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی ایران را ندارند و از سوی دیگر، همراهی آن ها با سیاست های هسته‌ای ضد ایرانی نتانیاهو نیزمولد بحرانی سخت برای واشنگتن و تل آویو خواهد بود. در چنین شرایطی اتاق های فکر آمریکایی بیشتر معتقدند چاره ای جز احیای توافق هسته ای برای آمریکا وجود ندارد،حتی اگر رژیم صهیونیستی با آن مخالف باشد. برخی سناتورهای جمهوری خواه نیز مانند تدکروز، لیندسی گراهام و تام کاتن قطعا در صدد تقویت مواضع ضد برجامی در آمریکا و جلوگیری از احیای توافق هسته‌ای برخواهند آمد. فراموش نکنیم که بسیاری از سناتورهای جمهوری خواه و حتی برخی سناتورهای دموکرات مانند بن کاردین و باب منندز، حضور خود در کنگره را محصول حمایت لابی آیپک می دانند و از این رو، به دستور این لابی ( که رابطه ای بسیار نزدیک با نتانیاهو دارد)، نهایت تلاش خود را در زمینه همسان سازی مواضع ضد برجامی درواشنگتن و تل آویو صورت می دهند اما اکثریت دموکرات های آمریکا برخلاف جمهوری خواهان معتقدند که امکان حل و فصل یکپارچه و همزمان اختلافات 40 ساله میان تهران و واشنگتن وجود ندارد و باید ابتدا، موضوعات اولویت دار به بحث گذاشته شود که از نظر آنان، موضوع برنامه های هسته ای ایران حائز اهمیت بیشتری است. با این حال، چه راه حل جمهوری خواهان مد نظر قرار گیرد و چه راه حل دموکرات ها، هیئت حاکمه ایالات متحده علاوه بر برجام 2015، در پی برجام پلاس و برجام های 2 و 3 و ... است؛ که البته در نهایت تحریم های اولیه – مربوط به ماجرای گروگان گیری سفارت آمریکا در تهران – را شامل نمی شود.  این در حالی است که از نظر آمریکا، ایران 2023 به مراتب خطرناک‌تر از ایران 2015 است و هر توافقی با تهران باید بیش از توافق 2015، ایران را محدودکند؛ نکته ای که بعید به نظر می رسد از سوی جمهوری اسلامی در دنیای کنونی پذیرفته شود.

خراسان