معاون سازمان انرژی اتمی: همکاری گسترده با آژانس در دستور کار است

به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان انرژی اتمی ایران، «سید‌ امیرحسین فقهی» رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای همزمان با هفته پژوهش در نشستی خبری به ارائه گزارش عملکرد یک‌ساله و نیز دستاوردها و برنامه‌های آتی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای به مناسبت هفته پژوهش پرداخت.

وی گفت: راهکارهای کسب هر فناوری به‌ویژه در حوزه هسته‌ای از ۲ یا ۳ مسیر عبور می‌کند؛ خرید صرف فناوری هسته‌ای که اکنون این روش در کشورهای همسایه قابل مشاهده است؛ خرید و یا بومی‌سازی که در برخی موارد این روش در کشور ما نیز استفاده شده و در نهایت تولید و صنعتی‌سازی روشی است که جایگاه ویژه‌ی پژوهشگاه در آن مشهود است، در شرایطی از این روش استفاده می‌‌شود که در عرصه فناوری امکان خرید وجود ندارد و کشور و شرکتی آن را نمی‌فروشد بنابراین با اتکا به دانش پژوهشگران نسبت به تولید و صنعتی‌سازی فناوری‌ها اقدام می‌شود.

 فقهی افزود: دارای ۱۲۰۰ عضو به عنوان پژوهشگر در تهران، کرج، بناب، اصفهان و یزد هستیم و ۷۰درصد پرسنل دارای مدارک تحصیلی کارشناسی ارشد و دکترا هستند که نشان‌دهنده سطح علمی بالا و کیفیت نیروی انسانی در پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای است.

وی گفت: در پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای در زمینه کاربرد پرتوها در صنعت هسته‌ای، پزشکی، کشاورزی، فیزیک، شتاب‌گرها و ... پژوهش‌های مختلفی انجام شد که بسیاری از آنها به نتیجه رسیده و  وارد مرحله تولید و صنعتی‌سازی شده است. یکی از پژوهش‌های بسیار مهم که اکنون در دنیا مورد توجه جدی قرار گرفته فناوری کوانتوم است که علم روز دنیا محسوب می‌شود و بخشی از فناوری‌های آینده مبتنی بر کوانتوم خواهند بود بنابراین ما نیز باید در این مسیر حرکت کنیم؛ حوزه گداخت نیز بسیار با اهمیت است و پژوهشگاه به این حوزه به عنوان دانشی نگاه می‌کند که باید به فاز صنعتی‌شدن نزدیک شود و ما نیز به این مرحله نزدیک شده‌ایم. همچنین پژوهشگاه، طرح‌ها و پژوهش‌های فراوانی را در حوزه کشاورزی انجام داده و به نتایج خوبی دست یافته‌ایم.

* فعالیت‌های مراکز سه‌گانه پژوهشگاه

معاون سازمان انرژی اتمی ایران گفت: ما دارای ۳ مرکز هستیم که نخستین مرکز، مرکز رشد و نوآوری بوده که متولی تجاری‌سازی است؛ مرکز دوم، مرکز مهندسی مواد است که وظیفه مهمی را در صنعت هسته‌ای و نیروگاهی دارد و متولی تصمیم‌گیری در مورد مواد هسته‌ای است و مرکز سوم آزمایشگاه مرکزی است که توان آنالیز در حوزه ایزوتوپی و مولکولی را دارد. پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای در اصل مرکزی برای رشد و نوآوری محسوب شده و متولی تجاری‌سازی دانش هسته‌ای است و در یک‌سال اخیر توانسته‌ایم ۱۲۰ پروژه جاری درون پژوهشگاهی و ۸۰ پروژه برون پژوهشگاهی را به سرانجام برسانیم که نسبت به ۳-۲ سال اخیر جهشی در این زمینه رخ داده است.

* برنامه‌ریزی برای افق ۵۰ ساله صنعت هسته‌ای

فقهی تاکید کرد: با تدوین سند راهبردی سازمان در حوزه های پژوهشی و صنعتی‌سازی برای نخستین بار گام‌های خوبی برداشته شد و اکنون این سند در دست بازبینی است و نسخه‌های پیشرفته‌تری در حال تدوین و تهیه است که بر اساس آن برنامه‌ریزی‌های ۲۰ تا ۵۰ ساله برای صنعت هسته‌ای اتفاق می‌افتد؛ سند فعلی افق ۲۰ ساله را در نظر گرفته و تهیه سندی با افق ۵۰ ساله را در برنامه داریم.

* سیاست‌های پژوهشگاه در دولت سیزدهم

معاون سازمان انرژی اتمی با اشاره به سیاست‌های پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای ایران در دولت سیزدهم توضیح داد: نخستین سیاست،‌ پژوهش در راستای اهداف صنعت هسته‌ای است که مهم‌ترین سیاست ما در پژوهشگاه از منظر داخلی به شمار می‌آید. دومین سیاست،‌ استقرار نظام جامع اثربخشی برنامه‌ای است که در یک‌سال گذشته پیاده‌سازی شده و شامل موضوعات نرم‌افزاری و سیاست‌گذاری است.

وی ادامه داد:‌ تربیت نیروی انسانی و ارتباط گسترده با دانشگاه‌ها موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد؛ همچنین توافق‌هایی با وزارت علوم صورت گرفته که رساله‌های دکترا را به سمت ارتقای صنعت و فناوری هسته‌ای پیش‌ ببریم تا در نهایت بتوانیم توان رفع نیازهای داخلی را افزایش دهیم و در این مسیر با نگاه خدمت به پیشرفت جامعه مسیر پیشرفت و توسعه را ادامه می‌دهیم.

 رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای گفت: تجاری‌سازی دستاوردهای فناوری هسته‌ای ناشی از صنعتی‌سازی این دانش است که کاربرد فراوانی دارد و شاید نتوان مزایای آن و اینکه چرا فناوری هسته‌ای اقتدارآفرین است را به راحتی برای مردم توضیح داد. همچنین باید بدانیم تمام صنایعی که با پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌‌ای کار می‌کنند، مشمول پیشرفت شده و استانداردهای آنها در قبال کار با صنعت هسته‌ای ( با توجه به سختگیرانه بودن استانداردهای آن) افزایش و ارتقا می‌یابد.

وی گفت: ما آزمایشگاه مرجع دقیق ایزوتوپی و مولکولی را داریم که خدمات آن را به دانشگاه‌ها ارائه خواهیم کرد و در نظر داریم تا روابط بین‌المللی علمی با کشورهای منطقه و همسایگان را با همراهی آژانس گسترش دهیم و آنچه در حوزه فناوری هسته‌ای برای ما مفید بوده‌ است را به همسایگان نیز منتقل کنیم.

* دستاوردهای علمی و پژوهشی در سطح ملی

وی در بخش دیگری از این نشست درباره دستاوردهای علمی و پژوهشی این مرکز در سطح ملی توضیح داد: وزارت علوم امسال نمایشگاه «فن بازار» را برگزار کرد که پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای به عنوان یکی از اعضای برتر این نمایشگاه انتخاب شد و توانستیم ۴ تفاهم‌نامه با ارزش برابر با ۱۲ میلیارد تومان در زمینه  دستاوردهای پژوهشگاه در حوزه لیزر، کشاورزی و مکاترونیک امضا کنیم.

وی از طراحی و ساخت اولین شتاب دهنده صنعتی داینامیترون خبر داد و گفت: این دستاورد برگرفته از پایان‌نامه‌ها، رساله‌های دکترا و نمونه بارز تبدیل پژوهش‌های دانشگاهی به دستاوردهای صنعتی است و این تجهیز علاوه بر اینکه می‌تواند در صنعت کاربرد اقتصادی داشته باشد، در پژوهش هم در حوزه‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد.

فقهی عنوان کرد: از دیگر اقدامات صورت گرفته در این پژوهشگاه می‌توان به ساخت شتاب دهنده‌های الکترواستاتیک اشاره کرد که یک تجهیز کمک آموزشی در توسعه پژوهش‌های کاربردی دانشگاهی بوده و ساخت آن شروع شده است. این تجهیز در گذشته به دانشگاه شهید بهشتی تحویل داده شد و برای دانشگاه صنعتی شریف هم ساخته شده و آماده تحویل بوده و ساخت این تجهیز برای دانشگاه یزد نیز در دست اقدام است. از همکاری با  دانشگاه‌هایی که این دستگاه برای گسترش پژوهش‌های کاربردی مورد نیاز آنها است، استقبال می‌کنیم.

* دستاوردهای برگزیده این مرکز

وی همچنین با اشاره به دیگر دستاوردهای برگزیده این مرکز گفت: امسال پروژه‌ای در حوزه کشاورزی تحت عنوان SIT (تکنیک عقیم سازی حشرات) انجام شد که در کاهش خسارات ناشی از آفات در باغ‌های کشور بسیار موثر است و پس از مشخص شدن نتایج؛ نامه‌های مختلفی را از مراکز مرتبط مانند جهاد کشاورزی و دارندگان باغ‌ها و صادرکنندگان دریافت کردیم زیرا این پروژه خسارات ۵۰ تا ۶۰ درصدی را به ۲ تا ۳ درصد رسانده است. این پروژه حدود ۱۵۰ هکتار را تحت پوشش قرار داده  و اجرا شده و تفاهم نامه‌ای برای اجرا در هزار هکتار با متولیان امر امضا شده است.

وی بیان کرد: آمادگی داریم سرریز این فناوری را به عنوان یک فناوری برون داد به شرکت‌های دانش بنیان ارائه دهیم تا در سراسر کشور اجرایی شود.

* اقدامات مهم پژوهشگاه در زمینه تولید رادیوداروها

فقهی خاطرنشان کرد: امسال هم مشابه سال قبل رادیوداروهای مختلفی را تولید کردیم و در دست تولید داریم؛ یکی از پیشرفته ترین نوع رادیوداروها رادیو داروهای گالیوم است. برای اجرای فاز بالینی آن با دانشگاه علوم پزشکی تهران در حال عقد تفاهمنامه هستیم که اگر از فاز بالینی عبور کرد می‌تواند در اختیار مردم قرار گیرد و برای کسانی که از بیماری سرطان رنج می‌برند،‌ امیدآفرینی کند.

* همکاری گسترده با آژانس در دستور کار است

وی با بیان این که توسعه روابط بین‌المللی و همکاری گسترده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دستورکار است، گفت: برای نخستین‌بار در تاریخ علوم و فنون هسته‌ای ماموریت ساخت راکتور تحقیقاتی کشور را دریافت کرده‌ایم و این کار شروع شده است. این مسئله نشان می‌دهد که در بعضی از حوزه‌ها از پژوهش صرف عبور کرده‌ایم و وارد فاز ساخت و صنعتی شده‌ایم.

رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای سازمان انرژی اتمی با با بیان اینکه در حال گسترش روابط علمی و فنی با دانشگاه‌های کشور هستیم، گفت: به منظور ارتباط گسترده با دانشگاه‌ها، طراحی تورهای بازدید علمی و پژوهشی برای منتخبان دانشجویان سراسر کشور در دستور کار است و با توجه به محدودیت‌هایی که داریم، مکاتبات آن انجام شده است و از دانشگاه‌های معتبر خواسته‌ایم منتخبان خود را معرفی کنند.

وی ادامه داد: در حال برنامه‌ریزی برای برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی و حمایت از رویدادهای فناورانه و پژوهش محور ملی در حوزه صنعت هسته‌ای هستیم که هرکسی اعتراضی یا حرفی برای گفتن دارد و حاضریم به سوالات حوزه صنعت هسته‌ای با مستندات و توان پژوهشگرانمان پاسخ دهیم.

* افزایش تعامل با آموزش و پرورش

رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای درباره نحوه تعامل با آموزش و پرورش نیز توضیح داد: برنامه ارزشمندی را با آموزش و پرورش در دست اقدام داریم و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حوزه تربیت نیروی انسانی این برنامه را مطرح کرده است که کشورها با مقاطع ابتدایی شروع به تعامل کنند. بنابراین هم آژانس تشویق می‌کند و هم ما این برنامه را داریم تا دانش آموزان را با عرصه فناوری آشنا کنیم.

* قصد ساخت سلاح هسته‌ای یک دروغ بسیار بزرگ است

رئیس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای ایران گفت: اینکه ایران قصد ساخت سلاح هسته‌ای دارد یک دروغ بسیار بزرگ است و هیچ علامتی در حوزه علمی و فنی برای این اتهام وجود ندارد و همه اقدامات ما چه در پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای و چه در سازمان انرژی اتمی طبق پروتکل‌های پذیرفته‌شده بین‌المللی است و در این‌باره گزارشات بازرسی‌های آژانس از پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای که یک مرکز پژوهشی است،‌ بسیار خواندنی است و انواع و اقسام سؤالات علمی و فنی و اجرایی را می‌پرسند و متخصصان ما طبق پروتکل‌های پادمانی به آنها پاسخ می‌دهند. اگر این گزارشات به کتاب تبدیل شده و در دنیا پخش شود همه مردم متوجه می‌شوند که چگونه جمهوری اسلامی در حوزه دانش و فناوری بومی پاسخ بازرسان آژانس را می‌دهد. آژانس بارها تأکید کرده است که هیچ انحرافی در برنامه‌های هسته‌ای ایران وجود ندارد.

معاون رئیس سازمان انرژی اتمی بیان کرد: ما از این مرحله که یک عامل خارجی با بهانه‌های مختلف مارا متوقف کند، گذشته‌ایم. دانش و فناوری هسته‌ای بسیار اقتدارآفرین است و ایران با اتکا به توان خود به این نقطه رسیده است و متخصصان با غیرت و متعصب ایرانی با حقوق‌های بسیار کمتر از عرف بین‌المللی، این فناوری را برای مصرف داخلی بومی‌ کرده‌اند و امروز شاهد هستیم اختیار کلید تجهیزات در اختیار خودمان است.

فقهی اظهار داشت: تاریخ نشان داده است که ما علم خود را در اختیار دیگران قرار داده‌ایم و هیچ‌گاه از دانش برای سلطه بر کشورهای دیگر استفاده نکردیم چرا که کشور ما ایران سرزمین ۴ فصل است،‌ زمین‌های کشاورزی حاصلخیز دارد، فرهنگ و ادبیات و آموزه‌های تاریخی داریم و کشور ما ایران تاریخ کهن دارد و آزاده‌‌ترین انسان‌های تاریخ در سرزمین ما زندگی کردند.

معاون سازمان انرژی اتمی درباره چرایی وارد شدن هجمه‌های فراوان علیه کشور افزود: مهمترین دلیل این هجمه این است که دانش فنی و هسته‌ای اقتدار آفرین است. دانشمندان دنیا اظهار می‌کنند که دانش هسته‌ای در همه حوزه‌ها برای هرکشوری اقتدار ایجاد می‌کند. همه کشورهای توانمند و در حال توسعه به دنبال فناوری هسته‌ای هستند و قدرتمندان نمی‌خواهند ما به این باشگاه بپیوندیم.

* برنامه‌های سازمان در زمینه ساخت راکتورها و نیروگاه‌های بومی

وی در پاسخ به این سؤال که به‌منظور تامین انرژی مورد نیاز کشور چه برنامه‌هایی برای ساخت راکتورها و نیروگاه‌های هسته‌ای بومی دارید؟ گفت: فناوری ساخت نیروگاه هسته‌ای بسیار بالا بوده و در اختیار تعداد انگشت‌شمار کشورها قرار دارد؛ در گذشته آلمانی‌ها برجسته‌ترین تولیدکننده نیروگاه‌ها بودند که در شرایط جنگ تحمیلی ۸ ساله این ارتباط قطع شد و آلمانی‌ها به تعهد خود عمل نکردند و از آن‌طرف نیز عراق به ۲ نیروگاه ما با حمله هوایی آسیب وارد کرد و متعاقباً‌ از روس‌ها کمک خواستیم که یک نیروگاه بسازند اما زمانبر بودن موضوع، این هشدار را داد که هیچ کشور دارنده فناوری هسته‌ای به راحتی و بدون اینکه شما را تحت فشار قرار دهد، فناوری ساخت نیروگاه‌ هسته‌ای را به شما نخواهد داد.

فقهی اظهار داشت: ما ناچار هستیم برای تامین و رفع نیاز کشور و نیز عمل به تعهد خود در سبد انرژی کشور نیروگاه هسته‌ای با هدف تولید برق بسازیم و اگر دیگران در ۶۰ سال گذشته این نیروگاه‌ها را ساختند پس ما هم می‌توانیم آنها را بسازیم؛ فقط کافی است که الزامات آن را فراهم کنیم. ما از راکتورهای تحقیقاتی آغاز کردیم  و ممکن است این انتقاد مطرح باشد که ساخت نیروگاه در مرحله اول اقتصادی نباشد اما اصلاً مهم نیست و باید در این حوزه پایداری داشته باشیم و به کمک سایر صنایع ما هم نیروگاه بسازیم./فارس