تغییر سیاست دولت در حوزه مسکن

گروه سیاسی فردا: در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 بود که سیدابراهیم رئیسی وعده ساخت یک میلیون مسکن ارزان را در هر سال به مردم داد اما هرچه گذشت دولت بیشتر با واقعیت ها و مولفه های تحقق این وعده آشنا شد بنابراین وقتی از سالگرد شروع کار دولت سیزدهم عبور کردیم دیگر نشنیدیم که رئیس جمهور یا رستم قاسمی وزیر سابق راه و شهرسازی از چند و چون عملیاتی شدن این موضوع صحبتی به میان بیاورند.

اهمیت و آثار خانه‌دار بودن

سرمایه‌گذاری در این حوزه به شدت می‌تواند تحت تاثیر نرخ‌های بهره‌ وام، سود بانکی و اوراق بهره باشد و دوره‌های بازدهی آن ممکن است از پنجاه سال هم بگذرد. مسکن در چند دهه‌ اخیر همواره در سطح بین‌الملل یکی از حوزه‌های مورد توجه سرمایه‌گذاران بوده است که همگی نشان از اهمیت استراتژیک آن دارند.

گذشته از بحث اقتصادی، مالکیت یک باب آپارتمان برای فرد از جنبه‌ اجتماعی قابل بحث است. مالکیت چنین ماهیتی معمولاً به فرد اعتبار اجتماعی می‌دهد و جایگاه اجتماعی او را بالا می‌برد که می‌تواند فواید گوناگونی را برای وی به ارمغان بیاورد. از سمتی دیگر، آرامش ایجاد شده ناشی از داشتن تسلط بر سقف بالای سر معمولاً به توانایی بهتر وی برای فعالیت در اجتماع منجر می‌شود.

واقعیت‌های ساخت مسکن

اجرای‌ چنین پروژه‌ای در سطح فنی با توجه به ظرفیت‌های فنی‌ و مهندسی کشور به همراه ماشین‌آلات موجود، چندان مانعی در مقابل خود نمی‌بیند هر چند که از منظر مهندسی عمران به طور کلی ساخت یک واحد پنج طبقه چیزی حدود 2 سال به طول می‌انجامد.

بدیهی است یک ساختمان برای بنا شدن نیازمند زمین است .این بدان معنی است که دولت باید هزینه‌های هنگفتی را برای این زمین‌ها در نظر بگیرد که بی شک با توجه به حجم بالای پروژه قابل توجه خواهد بود و حتی امکان تامین آن از دستگاه‌های دولتی و اموال دولتی جای بحث است.

از سمت دیگر، استفاده از زمین‌های حاشیه شهر نیازمند گسترش زیرساخت و آمایش و ساخت راه و جاده بوده و همه‌ی این‌ها در حالی است که کشور با کسری بودجه‌ی شدید روبه‌رو است. مرکز پژوهش‌های مجلس این مقدار را برای سال ۱۴۰۱ در بازه ۳۰۰ تا ۶۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌کند و مقدار نقدینگی کشور حدود ۵۲۰۰ هزار میلیارد تومان است و این یعنی در حدود ۱۰ درصد  کل ریال‌های موجود در دست مردم و بانک‌ها کسری بودجه داریم.

مسکن ارزان‌قیمت 1.5 میلیارد تومانی!

متقاضیان این پروژه نیز باید در نظر گرفته شوند. اولین نکته‌ مطرح در این زمینه، کاهش قدرت خرید شدید مردم این شبهه را به وجود می‌آورد که آیا امکان پرداخت هزینه‌های خرید چنین خانه‌ای را خواهند داشت یا نه. شورای مرکزی نظام مهندسی کشور برای سال ۱۴۰۱ قیمت تمام شده‌ای در حدود هفت میلیون و ۲۰۰ هزار تومان را برای هر متر ساختمان سه تا پنج طبقه اعلام کرده است بنابراین با فرض صفر بودن نرخ تورم ساخت واحد مسکونی 100 متری ارزان قیمت حداقل حدود 720 میلیون تومان برای دولت خرج بر می دارد بماند که تورم بیش از 50 درصدی موجب خواهد شد، بعد از پایان ساخت پروژه که 2 سال زمان می برد قیمت تمام شده یک واحد آپارتمان بالا یک میلیارد و نیم آب بخورد.ناگفته نماند که بانک ها نیز بحران زده هستند و توانایی تأمین مالی تسهیلات بلند مدت و کم بهره را برای متقاضیان این واحدها ندارد.

سئوال مهم درباره طرح جایگزین

با استعفای مرحوم رستم قاسمی از وزارت راه و شهرسازی فرصتی به وجود آمد که دولت در شعار ساخت یک میلیون واحد مسکونی ارزان قیمت تجدیدنظر کند، از این رو مهرداد بذرپاش وزیر جدید در همان جلسه رأی اعتماد آب پاکی را روی دست چشم انتظاران ریخت و گفت «برنامه ای برای ساخت سالی یک میلیون واحد مسکونی ندارد». حال باید دید طرح جایگزین دولت چیست و برای کاهش سهم هزینه مسکن و زمین در سبد خانوار چه سیاستی را می خواهد پیش ببرد.