توهم «این بار فرق دارد» در مغز کاخ سفید

ظاهراً از تهران تا واشنگتن، همه تحت فشارند علیه ایران موضع بگیرند؛ در تهران، این موج چهره‌های شناخته شده را با خود می‌برد و در واشنگتن، از کاخ سفید بایدن خواسته می‌شود اشتباه ۱۳ سال قبل (۱۳۸۸) باراک اوباما را در مورد ایران تکرار نکند؛ این را از جلسه دو شنبه شب آنتونی بلینکن، وزیر خارجه دولت بایدن با کاندولیزا رایس به خوبی می‌توان فهمید؛ زمانی که رایس خطاب به بلینکن از او خواست که حتی شده «جمله‌ای در مورد وضعیت ایران» صحبت کند تا بتواند پاسخگوی «پیام‌های زیادی» باشد که بعد از جلسه از او خواهند پرسید «چرا درباره ایران نپرسیدی». از همین چند کلمه می‌توان درک کرد که چرا جو بایدن شنبه این هفته از «حیرت» خود درباره اعتراضات ایران صحبت کرد و دچار این توهم شد که اوضاع در ایران «حالا حالا‌ها خوابیدنی نیست.»

به گزارش «جوان»، مقام‌های بلندپایه امریکایی سه شنبه برای چندمین روز متوالی از چیزی که آن را «اعتراضات» می‌خوانند، حمایت کردند، پشتیبانی که حالا دیگر به همه رده‌های سیاسی در امریکا رسیده است. چهره روز سه‌شنبه، رابرت مالی بود؛ نماینده امریکا در امور ایران که اسرائیلی‌ها به خاطر حمایتش از برجام، از پذیرفتن او در تل‌آویو خودداری کرده و او را «مرد تهران» در واشنگتن می‌دانند. رابرت مالی که با سی‌ان‌ان گفتگو می‌کرد، یک گام از همه مقام‌های دولت بایدن جلوتر گذاشت و گفت که امریکا نه تنها دیگر روی برجام متمرکز نیست، بلکه آن را از دستور کار هم خارج کرده است. استدلال‌های مالی البته مثل همیشه مذاکراتی بود، یعنی اینکه او اوضاع ایران را پایه‌ای برای استدلال خارج شدن مذاکرات هسته‌ای از دستور کار قرار نداد و مثل همیشه گفت که «علت اینکه گفتگو‌ها متوقف شده و به بن‌بست رسیده‌ا و اینکه هیچ حرکتی نمی‌کنند و در تمرکز ما نیستند، این است که ایران طی دو ماه گذشته موضعی گرفته که با بازگشت به توافق در تناقض است.» او گفت: «آن‌ها (ایران) خواسته‌هایی را مطرح می‌کنند که هیچ ارتباطی با برجام ندارد. تا زمانی هم که این مسئله ادامه داشته باشد، گفتگو‌ها متوقف خواهد بود.» با وجود این استدلال مالی، از صحبت‌های روز‌های اخیر مقام‌های امریکا به خوبی می‌توان فهمید که کاخ سفید به‌رغم اشتهای توافق با ایران، از جهت‌های مختلف برای وصل کردن مذاکرات به اغتشاشات در ایران تحت فشار است. اشتهای دولت بایدن را حتی از حرف‌های دیروز مالی هم می‌توان فهمید که گفت: «دیپلماسی، بهترین راه برای انجام این کار (متوقف کردن ایران هسته‌ای) است. ما خواهیم دید که دولت امریکا برای رسیدن به توافق متمایل است، اما در برهه کنونی، تمرکز روی چیز‌های دیگر است، زیرا گفتگو‌ها [ی وین]متوقف شده‌اند.» سی‌ان‌ان در گفتگو با رابرت مالی، از وی درباره سیاست دولت بایدن در برخورد با اغتشاشات ایران پرسیده و اینکه آیا دولت بایدن از تغییر حکومت در ایران حمایت می‌کند یا خیر، که رابرت مالی جواب می‌دهد: «سیاست ما تغییر حکومت از طریق تحریکات واشنگتن نیست. این سیاست ما نیست.» رابرت مالی مدعی است که سیاست امریکا دفاع از چیزی است که او آن را «دفاع و حمایت از حقوق بنیادین مردم ایران» خوانده است: «تعیین نوع حکومت در ایران به تصمیم خود ایرانی‌ها بستگی دارد. موضع ما که آشکار نیز است، حمایت از حقوق بنیادین بشری و یکسان برای مردان و زنان ایرانی است.»

 اگر تاریخ راهنما باشد...

هرچند رویکرد دولت امریکا طی چهار دهه گذشته تضعیف دولت در تهران بوده و کاخ‌سفید، اغتشاشات اخیر را با همین عینک نگاه کرده، اما طی یک هفته گذشته، نحوه برخورد دولت بایدن با اغتشاشات ایران تفاوتی ملموس پیدا کرده است. بایدن روز جمعه در اظهارنظری متفاوت از هفته‌های قبل گفت که رویداد‌های ایران او را «متحیر کرده» و تأکید کرد این رویداد‌ها «چیزی را بیدار کرده که فکر نمی‌کنم تا مدت‌های بسیار بسیار زیاد خاموش شود.» اینکه مقام‌های امریکایی چگونه به این ارزیابی رسیده‌اند، به درستی مشخص نیست، به خصوص که ناظران تأیید می‌کنند که اغتشاشات در ایران با وجود گستره جغرافیایی و سطح خشونت اعمال شده، از گستردگی زیادی برخوردار نبوده است. العربیه چند روز قبل در تحلیلی نوشت که «اگر تاریخ راهنما باشد، آخرین دور اعتراضات ایران ظرف چند هفته به پایان خواهد رسید»، زیرا به گفته العربیه «اعتراضات امروز اگر کوچک‌تر نباشد، به اندازه اعتراضات دانشجویی سال ۱۹۹۹ (۱۳۷۸) است». تنها چیزی که رویداد‌های اخیر را به طور ملموسی از دفعات قبل متفاوت کرده، میزان تبلیغات یا کوشش برای اثر‌گذاری در افکار عمومی است. این، واقعیتی است که از نحوه موضع‌گیری چهره‌های شناخته شده در تهران نیز قابل درک است. ظاهراً همین وضع طی ۱۰ روز گذشته، بلندپایه‌ترین رده‌های سیاسی در واشنگتن را هم تحت تأثیر قرار داده است. جمعه قبل، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا، با برخی چهره‌های شناخته شده از جمله نازنین بنیادی که در غرب با عنوان بازیگر و فعال سیاسی معرفی شده است، رؤیا حکاکیان و شری حکیمی برنامه‌های ضد ایرانی خود را پیگیری می‌کنند، ملاقات کرد. ملاقات جریان‌های مخالف جمهوری اسلامی با وزیر خارجه امریکا در این سطح، نشان‌دهنده یک تلاش سازمان‌یافته در واشنگتن و سایر کشور‌های اروپایی برای تزریق این توهم است که رویداد‌های ایران، این بار متفاوت از دفعات قبل است، واقعیتی که در خلال جلسه دیروز آنتونی بلینکن با کاندولیزا رایس نیز مجدداً خودنمایی کرد.

 بین «تفاوت» و «تردید»

در جلسه روز سه شنبه بلینکن با رایس که با عنوان «گفتگو در مورد تحول و اهمیت فناوری، دیپلماسی و امنیت ملی» در نشست اندیشکده «بنیاد هوور» به میزبانی دانشگاه استنفورد برگزار شد، رایس از بلینکن خواست که لااقل جملاتی درباره ایران صحبت کند و تأکید کرد: «من پیام‌های زیادی دریافت خواهم کرد که می‌گویند شما چرا از او (آنتونی بلینکن) درباره ایران نپرسیدید. آیا می‌خواهید فقط یک جمله در مورد آن وضعیت بگویید؟ این روزها، لحظاتی خارق‌العاده است.» نکته قابل توجه، اینکه میزان فشار‌ها بر دولت بایدن نشان می‌دهد، ارزیابی بلینکن از اوضاع «متفاوت»‌ایران در جریان اغتشاشات اخیر است. بلینکن گفت: «آنچه ما می‌بینیم این است (که رویداد‌های ایران) واقعاً قابل توجه است و با شجاعت باورنکردنی افراد بسیار جوان، به ویژه زنان و دخترانی که برای اساسی‌ترین حقوق خود، اساسی‌ترین آزادی‌های خود، در معرض خطرات شخصی فوق‌العاده ایستاده اند، شروع می‌شود.» بلینکن این را که اغتشاشات ایران ساخته و پرداخته امریکا است، انکار کرد و گفت: «این در ایالات متحده ساخته نشده است. هیچ جای دیگری ساخته نشده است تا جایی که رهبران در ایران سعی می‌کنند انگشت اتهام را نشان دهند و به نوعی ما را سرزنش کنند، عمیقاً مردم و کشور خود را اشتباه می‌خوانند و درک نادرستی دارند و این به ضرر آن‌ها خواهد بود.» رایس به فتنه سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) اشاره کرد و نظر بلینکن را درباره تفاوت رویداد‌های اخیر با سال ۲۰۰۹ پرسید که بلینکن گفت: «هر دوره‌ای، کمی متفاوت‌تر از دوره دیگر است.» با وجود اینکه به نظر می‌رسد ارزیابی مقام‌های واشنگتن درباره تفاوت داشتن رویداد‌های اخیر با قبل، منجر به تغییرات ملموس در سیاست کاخ سفید شده، با این حال، همچنان نشانه‌های تردید آن‌ها به عمق تحولات در ایران، در گفته‌های وزیر خارجه امریکا نمایان است، به خصوص زمانی که او کوشید سیاست کاخ سفید را نه تحریک اغتشاشات، بلکه حمایت از کسانی بخواند که واشنگتن آن‌ها را معترض می‌خواند. بلینکن گفت‌: «اساساً این موضوع مربوط به مردم ایران است، مربوط به کشورشان است، مربوط به آینده آنهاست و آن‌ها تصمیم خواهند گرفت، اما ما می‌خواهیم در این لحظه همبستگی خود را با آن‌ها هم به صورت لفظی و هم به صورت عملی نشان دهیم.»

منبع: روزنامه جوان