دست پر دیپلماسی سوغات سمرقند / عضویت ایران در ناتوی شرقی

ضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای که طیف متنوعی از قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای در آن حضور دارند و از آن به عنوان ناتوی شرقی یاد می‌شود را باید رهاورد دیپلماسی از سمرقند دانست.

 پس از طی فرآیند یکساله مربوط به تبادل اسناد و تصویب و امضای آن توسط ایران، روز جمعه شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان که به عنوان میزبان بیست‌ودومین اجلاس سران شانگهای نخستین سخنران این اجلاس بود، در سخنان خود اعلام کرد: امروز یادداشت تفاهم درباره تعهدات جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای به امضا می‌رسد. به جناب آقای رئیسی و همتایان خود این اقدام تاریخی را تبریک عرض می‌کنم. پس از این اعلام، سران و نمایندگان کشورهای عضو حاضر در اجلاس به تشویق جمهوری اسلامی ایران به جهت عضویت رسمی کشورمان در سازمان شانگهای پرداختند. رئیس‌جمهور ایران هم که در جریان سفر به ازبکستان روزهای شلوغی را سپری کرد دیدارهای مهمی با اعضای شانگهای و سران کشورهای مختلف داشت. روسای جمهور روسیه، چین، ترکیه، بلاروس، قزاقستان، تاجیکستان، قزاقستان و نخست‌وزیران هند و پاکستان از مقاماتی بودند که با حجت‌الاسلام رئیسی دیدار و گفت‌وگو داشتند.

* پوتین: ایران نقش مهمی در سطح بین‌الملل دارد

رئیس‌جمهور روسیه در سخنرانی خود در سازمان همکاری شانگهای عنوان کرد عضویت کامل ایران در این سازمان «تغییری مثبت» به حساب می‌آید و بر اهمیت نقش ایران در حوزه اوراسیا و در سطح بین‌المللی تأکید کرد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه روز جمعه در بخشی از سخنرانی خود در نشست سازمان همکاری شانگهای گفت: بر این باور هستیم که عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای یک تغییر مثبت خواهد بود. ایران برای همکاری‌های منطقه‌ای نقش مثبتی را ایفا می‌کند. وی ادامه داد: ما از پیوستن ایران به این سازمان به طور کامل حمایت می‌کنیم. رئیس‌جمهور روسیه روز جمعه حین سخنرانی در نشست سازمان همکاری‌ شانگهای گفت: «روسیه به طور یقین از تکمیل روند ملحق شدن جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری‌ شانگهای به سریع‌ترین شکل ممکن حمایت می‌کند که در همین رابطه قرار است امروز تفاهمنامه‌ها و اسناد مربوط امضا شوند». وی افزود: «باور داریم که عضویت کامل ایران تأثیر مثبتی بر کار این سازمان خواهد داشت، چرا که این کشور در منطقه اوراسیا و همچنین در سطح بین‌المللی نقش مهمی ایفا می‌کند». پوتین همچنین گفت سازمان همکاری‌ شانگهای برای گسترش همکاری‌ها میان کشورهای خواستار برقراری گفت‌وگوی باز و برابر با این سازمان و ملحق شدن به فعالیت‌های آن، اهمیت بالایی قائل است.

* رئیسی: ایران به هیچ وجه مقابل قلدری آمریکا کوتاه نخواهد آمد

سیدابراهیم رئیسی و «شی جین پینگ» روسای جمهور ایران و چین جمعه نخستین دیدار حضوری خود را در حاشیه اجلاس شانگهای انجام دادند و درباره مهم‌ترین مسائل مربوط به مناسبات دوجانبه برای ارتقای همکاری‌های اقتصادی گفت‌وگو و تصمیم‌گیری کردند. رئیس‌جمهور در این دیدار ضمن تبریک روز ملی خلق چین به رئیس‌جمهور و ملت چین، از مواضع سازنده این کشور در روند عضویت ایران در پیمان شانگهای قدردانی و از نقش‌آفرینی چین برای عضویت ایران در سازمان بریکس استقبال کرد. رئیسی گفت: جمهوری اسلامی ایران با وجود همه دشمنی‌ها هرگز متوقف نشده و نمی‌شود و توانسته است مسیر پیشرفت و توسعه خود را ادامه دهد. رئیس‌جمهور کشورمان برنامه همکاری‌های جامع راهبردی ایران و چین را نشانه و نماد اراده 2 کشور برای توسعه همه‌جانبه روابط دانست و اظهار داشت: ظرفیت‌های گسترده موجود در زمینه‌های نفت و انرژی، ترانزیت، کشاورزی، تجارت و سرمایه‌گذاری بستر بسیار مناسبی برای تعمیق و توسعه روابط اقتصادی بین 2 کشور است. رئیسی با اشاره به بدعهدی طرف‌های آمریکایی و اروپایی در عمل به تعهدات رفع تحریم تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه مقابل قلدری آمریکا کوتاه نخواهد آمد.

* شی جین پینگ: روابط ایران و چین راهبردی است

«شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین هم در این دیدار از مواضع مستقل جمهوری اسلامی ایران در موضوعات بین‌المللی تقدیر کرد و گفت: روابط ایران و چین روابطی راهبردی است و فارغ از هر تحول بین‌المللی توسعه خواهد یافت. رئیس‌جمهور چین همچنین بر آمادگی کشورش برای استفاده مفید از سازوکارهای تعاملی، بویژه سازوکار تعامل هیات‌های عالی‌رتبه ۲ کشور تاکید کرد. شی جین پینگ با اشاره به نقش مهم ایران در امور منطقه‌ای و بین‌المللی گفت: چین از عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان بریکس حمایت می‌کند. در این دیدار شی جین پینگ رئیس‌جمهور چین به صورت رسمی از حجت‌الاسلام رئیسی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران دعوت کرد تا به چین سفر کند.

* رئیسی: تغییر ژئوپلیتیک قفقاز غیرقابل قبول است

سیدابراهیم رئیسی شامگاه جمعه در حاشیه بیست‌ودومین اجلاس سازمان همکاری شانگهای در دیدار با «رجب طیب اردوغان» با تاکید بر اینکه ما با قیم‌مآبی مخالف هستیم، اظهار داشت: مبنای سیاست ما در منطقه آن است که سرنوشت کشورها توسط خود آنها رقم بخورد و حاکمیت ملی و تمامیت ارضی آنها محترم شمرده شود.

رئیس‌جمهور با بیان مثال‌هایی از حمایت ایران از دوستان و همسایگان در دوران بحران، تصریح کرد که ایران یار همسایگان خویش است. رئیس‌جمهور با اشاره به تحولات قفقاز، ضمن تبیین سیاست راهبردی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر استقبال از آزادی خاک قره‌باغ و آمادگی برای بازسازی آن، هر گونه تغییر در مرزهای بین‌المللی و تاریخی و ژئوپلیتیک منطقه را غیرقابل قبول خواند.

* مودی: چابهار موجب توسعه اقتصادی کشورهای منطقه خواهد بود

رئیسی همچنین در ادامه دیدارهای خود در دیدار با «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند، گسترش تعاملات با این کشور را از اولویت‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برشمرد. رئیس‌جمهور روابط فعلی ۲ کشور را دوستانه و صمیمانه توصیف کرد و افزود: بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در صنعت نفت و گاز، حمل‌و‌نقل و بویژه مسیر ترانزیتی چابهار-  آسیای میانه و همچنین همکاری در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی که 2 کشور درباره آنها مواضع مشترکی دارند، می‌تواند زمینه مناسبی برای ارتقای سطح روابط و گسترش همکاری‌های 2 کشور فراهم کند. «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند نیز در این دیدار ضمن اعلام مخالفت کشورش با اعمال تحریم‌های یکجانبه از سوی یک کشور علیه کشور یا کشورهای دیگر، به نقش و اهمیت کلیدی بندر چابهار در حمل‌و‌نقل کالا در منطقه اشاره کرد و گفت: توسعه این بندر موجب توسعه اقتصادی کشورهای منطقه خواهد شد.

* علیه یکجانبه‌گرایی

رئیس‌جمهور جمعه در بیست‌ودومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در سمرقند با بیان اهمیت این سازمان در برهه کنونی گفت: سازمان همکاری‌ شانگهای اکنون در جایگاهی ایستاده است که می‌تواند افق‌های جدیدی از همگرایی منطقه‌ای و همکاری‌های امنیت‌ساز را بنا نهد. رئیس‌جمهور تاکید کرد: تعامل و پیوستگی حداکثری با کشورهای منطقه از جمله کشورهای عضو سازمان شانگهای و حضور موثر در ترتیبات منطقه‌ای و بین‌المللی، در کانون سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد. علاوه بر نقش‌آفرینی در جهت تضمین ثبات و امنیت در منطقه، بویژه در مقابله با تروریسم تکفیری و افراط‌گرایی، ‌قاچاق مواد مخدر و سایر اشکال جرائم سازمان‌یافته بین‌المللی و همچنین میزبانی از میلیون‌ها تن از آوارگان کشورهای همسایه، جمهوری اسلامی ایران راهبرد «تعمیق چندجانبه‌گرایی اقتصادی» را در دستور کار خود دارد. رئیسی سپس افزود: توجه جمهوری اسلامی ایران به ترتیبات مهمی همچون سازمان همکاری شانگهای و بریکس بیانگر اهتمام ما به شرکت در تلاش‌های کشورهای همسو برای پی‌ریزی یک نظام بین‌المللی عادلانه، متعالی و مبتنی بر مشارکت است. این رویکردها در کنار توانمندی‌های گسترده جمهوری اسلامی ایران، حرکت آینده سازمان شانگهای را سرعت می‌بخشد و تسهیل می‌کند.

رئیس‌جمهور با نفی سیاست یکجانبه‌گرایی آمریکا اظهار کرد: در سال‌های اخیر چندجانبه‌گرایی اقتصادی و سیاسی مورد تهدید جدی قرار گرفته و دولت آمریکا با قلدرمآبی تمام در صدد تحمیل خواسته‌ها و قوانین داخلی خود بر نظام بین‌الملل و کشورهای دارای حاکمیت و استقلال برآمده و استفاده گسترده از اهرم «اجبار» را در دستور کار خود قرار داده است. بدون تردید،‌ یکجانبه‌گرایی آمریکا، به دنبال عقب نگه‌ داشتن کشورها از مسیر توسعه مستقل خود است. رئیسی تاکید کرد: سازمان همکاری شانگهای در مقابله با یکجانبه‌گرایی و تحریم‌های ظالمانه نیازمند اتخاذ راهکارهای نوین و تدابیر ویژه است؛ از آن جمله شکل‌دهی به تجارت پایدار میان اعضای این سازمان است که خود نیازمند توسعه مشترک زیرساخت‌ها در حوزه مبادلات مالی، تبادلات کالایی و مبادله داده‌ها میان کشورهاست. رئیس‌جمهور همچنین با اشاره به ظرفیت‌های ترانزیتی شانگهای بیان کرد: به‌رغم پتانسیل‌های چشمگیر، اتصالات زیرساختی در حوزه ترانزیت میان اعضای سازمان همکاری شانگهای چندان گسترده نیست. ایران اولویت ویژه‌ای برای توسعه کریدور شمال- جنوب قائل است و سرمایه‌گذاری عظیمی انجام داده است.

وی افزود: افزون بر آن، کریدور چین- آسیای مرکزی- غرب آسیا- دریای مدیترانه که از پتانسیل‌های بالایی برخوردار است در شرایط کنونی «بخش مهمی از راه‌حل» توسعه تجارت میان شرق و غرب اوراسیا محسوب می‌شود. با همکاری اعضای سازمان همکاری شانگهای می‌توان زمینه لازم برای اجرایی شدن این کریدور و بهره‌مندی اعضا از مزایای آن را فراهم آورد. شکل‌دهی به «ترانزیت پایدار» نیازمند همکاری چندجانبه اعضا در توسعه زیرساخت‌های سخت و نرم است. تأمین مالی مشترک زیرساخت کریدور شمال- جنوب و همچنین کریدور چین- غرب آسیا- دریای مدیترانه و نقش‌آفرینی مشترک در اجرایی کردن و مدیریت آنها را می‌توان به عنوان یک راهکار، در قالب سازمان همکاری شانگهای مطرح کرد. رئیس‌جمهور تصریح کرد: مایلم اعلام کنم شبکه حمل‌و‌نقل و ترانزیتی جمهوری اسلامی ایران و نیز ظرفیت‌های بندری ما در دریای خزر، خلیج‌فارس، دریای عمان و اقیانوس هند در خدمت تقویت مواصلات در سازمان همکاری شانگهای است. حجت‌الاسلام رئیسی با اعلام آمادگی کشورمان در زمینه تامین امنیت انرژی اظهار داشت: دارندگان عظیم‌ترین ذخایر انرژی جهان در کنار اقتصادهای بزرگ مصرف‌کننده انرژی، در سازمان همکاری شانگهای حضور دارند. سایر کشورهای عضو نیز دارای مزیت‌های فوق‌العاده‌ ترانزیت انرژی بین مراکز تولید و کانون‌های مصرف هستند. این ترکیب، مستعد شکل‌گیری همکاری‌های متنوع و موثر در حوزه انرژی است. همکاری در حوزه‌هایی نظیر ایجاد بازارهای برق سازمان شانگهای و اتصال آنها با سایر شبکه‌های برق منطقه و‌ بازار برق در حال تاسیس در سازمان اکو و همچنین همکاری در تامین نیازهای نفتی و گازی کشورهای عضو از جمله موارد قابل توجه است. رئیس‌جمهور سپس ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران با بهره‌مندی از ظرفیت‌های کم‌نظیر خود از قبیل ‌مجاورت با 2 حوزه بزرگ نفتی و هیدروکربوری جهان یعنی خلیج‌فارس و دریای خزر، شبکه مواصلاتی نفت و گاز و موقعیت ترانزیتی مناسب و نیروی انسانی متخصص آماده است نقش موثری را در این حوزه و در راستای رفع نگرانی اعضا در تأمین امنیت عرضه انرژی ایفا کند. رئیس‌جمهور با اشاره به حوادث منطقه قفقاز و سیاست‌های ناتو بیان کرد: تجربه‌هایی مانند افغانستان و سوریه باید مایه عبرت باشند و از تکرار آنها پرهیز شود. پیگیری سیاست‌های ناتو به هر شکل، تهدیدی برای مناطق مختلف ایجاد می‌کند. استقرار صلح و ثبات و امنیت در منطقه قفقاز برای جمهوری اسلامی ایران بسیار اهمیت دارد. ما همواره بر رعایت تمامیت ارضی، حاکمیت ملی و نفی هر گونه تغییر در مرزهای شناخته شده بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان تاکید کرده‌ایم. طرفین باید اختلافات خود را از طریق گفت‌وگو و به صورت مسالمت‌آمیز و بر اساس حقوق بین‌الملل حل‌و‌فصل کنند. رئیسی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران همان‌طور که از منافع و امنیت ملی خود و منطقه پاسداری می‌کند، آمادگی خود را برای مساعدت به رفع اختلافات بین این 2 کشور همسایه نیز اعلام می‌دارد.

* واکنش‌ها

 شبکه خبری «سی‌ان‌ان» در گزارش خود با اشاره به عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای همزمان با مذاکرات هسته‌ای‌اش با قدرت‌های جهانی برای احیای برجام، آورده است: ایران قرار است روابط خود با شرق را رسمی کند و یک قدم به پیوستن به محور چین و روسیه نزدیک‌تر شود. «سی‌ان‌ان» در ادامه به امضای یادداشت‌تفاهم تعهدات جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای پرداخته و آورده است: این، یک نقطه عطف برای ایران است که پس از 15 سال توانست عضویت دائم در این سازمان آسیایی را که چین و ‌روسیه از اعضای اصلی آن به شمار می‌آیند به دست آورد. این شبکه آمریکایی افزود: پیوستن به سازمان همکاری شانگهای که در تهران به عنوان «ورود موفقیت‌آمیز به مرحله جدیدی از همکاری اقتصادی» مورد استقبال قرار گرفته، در حالی است که مذاکرات بر سر احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ تاکنون به نتیجه نرسیده و جنگ روسیه علیه اوکراین، جهان را در حالت قطبی خاصی قرار داده که از زمان جنگ سرد بی‌سابقه است. رسانه‌های رژیم صهیونیستی هم روز جمعه از نگرانی مقام‌های غربی و صهیونیستی از رشد روابط فزاینده ایران و روسیه خبر دادند. وبگاه «اسرائیل هیوم» نیز گزارش داد مقامات ارشد غربی به تازگی به مقام‌های اسرائیلی نسبت به روابط قوی و فزاینده بین روسیه و ایران ابراز نگرانی کرده‌اند. منابع آگاه گفتند نمایندگان آمریکا و اروپا نسبت به نزدیک شدن هر چه بیشتر تهران و مسکو ابراز نگرانی شدید کرده‌اند. یک مقام ارشد رژیم موقت صهیونیستی گفت: «اروپا حتی بیشتر از آمریکا نگران این است که روسیه در حال تبدیل شدن به بازیگری در حوزه ایران باشد».

***

    پوتین از سفر  هیأت تجاری بزرگ از روسیه به ایران خبر داد   

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه روز پنجشنبه در دیدار با ابراهیم رئیسی، همتای ایرانی خود در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در سمرقند، اعلام کرد که یک هیات بزرگ روسی متشکل از 80 شرکت بزودی برای یک ماموریت تجاری راهی ایران می‌شود. پوتین گفت: «همین هفته آینده ما یک هیات روسی و نمایندگانی از محافل تجاری کشور را نزد شما خواهیم فرستاد. در مجموع حدود 80 شرکت روسی در این هیات مشارکت خواهند داشت تا مذاکرات جدی را با دوستان ایرانی انجام دهند». به گزارش خبرگزاری تاس، رئیس‌جمهور روسیه همچنین یادآور شد که نخستین هیات نمایندگی تجاری بزرگ در ماه مه سال 2022 از ایران بازدید کرد که در جریان آن، اعضای هیات روسی توسعه صنایع بویژه در عرصه فناوری‌های پیشرفته در موسسات ایرانی را مورد توجه قرار دادند. پوتین افزود: «ما و من شخصا به شما درباره موفقیت‌های به دست آمده در این زمینه تبریک می‌گوییم». وی در این دیدار همچنین تاکید کرد که روابط روسیه و ایران در همه جهات در حال توسعه است. به گفته وی، مواضع مسکو و تهران در بسیاری از مسائل بین‌المللی بسیار نزدیک یا کاملا منطبق است. ولادیمیر پوتین همچنین در پایان دیدار با رئیس‌جمهور ایران در سمرقند به این واقعیت اشاره کرد که بسیاری از پروژه‌های مشترک فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران به لطف حمایت آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی ایران در حال پیشرفت است و مسکو علاقه‌مند است حمایت ایشان همچنان ادامه پیدا کند. پوتین در این باره گفت: «به یاد دارم که رهبر معظم ایران اخیرا چگونه در تهران از ما به گرمی پذیرایی کردند و در واقع به لطف حمایت ایشان، پروژه‌های مشترک زیادی در حال توسعه است. ما علاقه‌مند هستیم که حمایت ایشان در آینده نیز ادامه یابد. لطفا بهترین آرزوهای مرا به ایشان برسانید».

منبع: وطن‌امروز