بدون قطعنامه

گروه سیاست سایت فردا - چند روزی بود که چشم‌ها به شورای حکام دوخته شده بود تا معلوم شود که بالاخره دوباره علیه ایران قطعنامه داده و روند مذاکرات هسته‌ای را از این که هست، پیچیده‌تر می‌کند یا نه. جلسه آنها دیروز تمام شد و کار هم به قطعنامه نرسید؛ اگرچه که بر میزان اظهارات ناامید کننده از سوی طرف غربی افزوده شده است. به خصوص که بیانیه پایانی این نشست هم خیل تند و تیز بود.

بیانیه‌ای که اتفاقا با واکنش تهران نیز مواجه شد. شاهد اینکه حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگوی تلفنی با همتای عمانی خود، آن را غیرسازنده و بدون هیچ ثمری دانست. او با تاکید بر پایبندی جمهوری اسلامی ایران به روند گفت‌وگو و تبادل پیام برای رفع تحریم‌ها و با اشاره به تلاش همه طرف‌ها طی چند ماه گذشته، رمز رسیدن به نقطه مطلوب توافق در شرایط حاضر را تمرکز ایالات متحده بر واقع‌بینی و نشان دادن داشتن اراده لازم برشمرد.

اتحادیه اروپا نیز بعد از نشست اخیر شورای حکام، نگرانی عمیق خود را نسبت به اینکه در مکان‌های اعلام نشده ایران مواد هسته‌ای وجود داشته باشد، اعلام کرده و گفته که ایران از جلسه قبلی شورای حکام تا حالا با آژانس تعاملی نداشته و هیچ پیشرفتی در شفاف‌سازی موضوعات پادمانی باقیمانده حاصل نشده است.

جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز ضمن ابراز تاسف گفته که «انتظار ندارم در روزهای آینده پیشرفتی در بحث احیای برجام رخ دهد». به گفته او «پیشنهادات اخیر ایرانی‌ها کمکی نکرد چون تقریبا به نتیجه رسیده بودیم، سپس پیشنهادهای جدید آمد. فضای سیاسی نیز چندان مساعد نیست».

لازم به ذکر است که آنتونی گوترش، دبیرکل سازمان ملل نیز در واکنش به وضعیت فعلی مذاکرات هسته‌ای، گفته که پرسش‌های دشواری روی میز مذاکرات وین قرار دارد. او از ایران خواسته که گفت‌وگوی جدی را با آژانس برقرار کند.

بدبینی‌ها به پشرفت مذاکرات هسته‌ای اما صرفا به خاطر نشست شورای حکام نیست و عوامل بیشتری دارد. مثلا همین تحریم‌های جدیدی که آمریکا به بهانه دخالت در حملات سایبری علیه 10 فرد و 2 نهاد ایرانی وضع کرده است. 

گذشته از آن، وال‌استریت ژورنال به نقل از مقام‌های آمریکایی نوشته که نه تنها نسبت به حصول احیای توافق هسته‌ای پیش از انتخابات میان‌دوره‌ای گنگره خوش‌بین نیستند، موضوعات داخلی آمریکا و مشغول بودن دولت بایدن نیز باعث شده که زمان کمی برای دستیابی به توافق نهایی با ایران باقی بگذارد. در این گزارش همچنین تاکید شده که «دولت بایدن هیچ تصمیمی برای تعلیق تلاش‌ها برای دستیابی به توافق با ایران درباره موضوع هسته‌ای نگرفته است.»

بن‌بست حاکم بر تلاش‌ها برای احیای برجام در حالی است که تا همین چند هفته پیش تصور می‌شد فاصله چندانی تا رسیدن به نتیجه وجود ندارد. با این همه با وجود نشست جاری شورای حکام آژانس بین‌الملل انرژی اتمی، به جای حل و فصل نهایی شکاف‌ها، اکنون اختلافات بر جا مانده و بازی مقصرنمایی از سوی هر دو طرف اصلی از سر گرفته شده است. تنش‌های ایجادشده و جو منفی حاکم بر روند مذاکرات، نه تنها آینده برجام را بلکه آینده کشورهای مربوط با برجام را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است.