غروب خوش بینی ها/ توافق دست امریکایی هاست؟

شش روز هم از پاسخ ایران به پاسخ آمریکا درباره طرح پیشنهادی جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گذشته و هنوز آمریکا پاسخی به متن ایران نداده است. حالا می دانیم چند موضوع همچنان به عنوان مشکلات اصلی باقی مانده ، اولین و مهم ترین موضوع اختلافات پادمانی میان ایران و آژانس بر سر سه مکانی است که آژانس ادعا می کند ذرات اورانیوم غنی شده در آن ها بوده است دومین موضوع همچنان مسئله تضمین هاست که باعث شده ناپایداری در توافق و رفع تحریم ها را ایجاد کند و سومین موضوع که در روزهای اخیر بیشتر به آن پرداخته شده است مسئله کلمات و عبارات مبهمی است که به گفته طرف های غیر رسمی در  ایران می تواند باعث تفاسیر مختلف و متفاوت شود و مشکلات آینده را برای توافشق ایجاد کند .در این بین برخی هم معتقدند که هر چه زمان می‌گذرد و هر چه به فصل سرما نزدیک می‌شویم، دست ایران در مذاکرات هسته‌ای پرتر شده و اوضاع بیشتر بر وفق مراد ما خواهد شد. در همین زمینه نیز توصیه می‌کردند که امضای توافق به تعویق افتد و بر مطالبات ایران پافشاری شود. این طور که به نظر می‌رسد اما شرایط طبق انتظار پیش ‌نمی‌رود؛ شاهدش نیز کاهش اظهارات خوش بینانه طرف غربی است. طرف غربی پاسخی را که ایران به آمریکایی‌ها داده «غیرسازنده» تلقی کردند و دیدیم که اروپایی‌ها نتوانستند نظر طرف اصلی یعنی آمریکا که اصولا با خروج از برجام همه این داستان‌ها را درست کرده است؛ تغییر دهند. اظهارات اخیر جوزف بورل مبنی بر این که از میزان خوش بینی و اطمینان در حصول توافق کاسته شده را  نیز باید در همین چارچوب دید. فقط اما این نیست و می‌بینیم که دیگر طرف‌های برجامی نیز اظهارات تقریبا ناامید کننده‌ای دارند. مثلا اولیانوف که تا همین چند وقت قبل بیش از همه امضای توافق را نزدیک می‌دید، حالا گفته «واضح است که ایران خلأها و ابهامات را نخواهد پذیرفت. من مطمئن نیستم که اتحادیه اروپا فراموش کرده باشد که چه‌کسی مسئول وضعیت فعلی است.»مرندی نیز تاکید کرد :ایران خلأها و ابهامات را نخواهد پذیرفت. مرندی هم  در واکنش به اظهارات بورل گفت: بورل متحد ایالات متحده است و فراموش می‌کند که دلیل این مذاکرات نقض برجام توسط غرب و تحریم‌های فشار حداکثری است که شهروندان ایرانی را هدف قرار می‌دهد حتی در شرایطی که ایران به طور کامل به آن پایبند بوده است. ایران خلأها و ابهامات را نخواهد پذیرفت. ایالات متحده هزینه‌هایی را بر اتحادیه اروپا تحمیل می‌کند.با این حال برخی معتقدند که دولت و تیم مذاکره کننده انگار به شدت منتظر رسیدن فصل سرما در اروپاست و باور دارد که با توجه به اوضاع جهانی متاثر از جنگ اوکراین و بالا گرفتن بحران انرژی ، ایران در مذاکرات هسته‌ای دست برتر را خواهد داشت. این را از مطالب رسانه‌های نزدیک به دولت و نظرات برخی کارشناسان می‌توان دریافت. این دیدگاه اما مخالفانی نیز دارد و از نگاه برخی تحلیل‌گران توام با ساده‌انگاری یا غیرواقع‌بینی است.حسن بهشتی‌پور تحلیل گر مسائل بین‌المللی یکی از همین کارشناسان است که تاکید و انتظار بر رسیدن زمستان را ناشی از یک ارزیابی غلط می‌داند. او در گفت‌وگو با «فردا» توضیح داد: «واقعیت این است که غرب به دلیل جنگی که روسیه در اوکراین به وجود آورده، به شدت با بحران انرژی مواجه شده است. ایران نیز یکی از تامین کنندگان نفت است و صادرات نفت ایران می‌تواند تاثیر حدود پنج  یا شش درصدی در این وضعیت ایجاد کند».وی افزود: «ایران حدود صد میلیون بشکه نفت روی آب دارد و اگر تحریم‌ها برداشته شود، می‌تواند این مقدار را وارد بازار کند. این مقدار متوسط مصرف روزانه در جهان است. ضمن این که ایران می‌تواند بین یک تا دو میلیون بشکه صادرات نفت داشته باشد و این امر می‌تواند حداقل از نظر روانی بر بازار انرژی تاثیر بگذارد».بهشتی‌پور خاطر نشان کرد: «دقت داشته باشید که ایران چون در فصل پاییز و زمستان خود مصرف کننده گاز است، در زمینه گاز چنین تاثیرگذاری ندارد. گازی که ایران به ترکیه صادر می‌کند به اندازه‌ای نیست که بتواند گاز اروپا را تامین کند. در واقع ایران در کوتاه مدت نمی‌تواند در تامین گاز اروپا نقش‌آفرینی کند، در حوزه نفت اما چنین جایگاهی دارد و می‌تواند فوری وارد بازار شود و تاثیر مثبتی داشته باشد. به ویژه که بازار نفت به شدت تحت تاثیر عوامل روانی است. بنابراین همین قدر که   توافقی بین ایران و غرب ایجاد شود و به محض این که ایران بتواند بدون دور زدن تحریم، نفت خود را وارد بازار کند؛ شرایط به نفع ایران و غرب خواهد شد».بهشتی‌پور در پاسخ به این که ظرفیت موجود در بازار انرژی و نیاز غرب به ایران چقدر دست ایران را برای پافشاری بر مواضع خود در روند مذاکرات هسته‌ای باز می‌گذارد؟ گفت: «متاسفانه این اصلا ارزیابی اشتباهی است که ما تصور کنیم چون اروپا در حوزه انرژی نیاز دارد، حاضر خواهد شد که به ایران امتیازات بیشتری بدهد. این ارزیابی منطبق با واقعیت نیست».این کارشناس مسائل بین‌المللی توضیح داد: «درست است که اروپا واقعا نیاز دارد و می‌تواند انعطاف به خرج دهد اما نباید فراموش کنیم که در قضیه مذاکرات ، این آمریکاست که نقش تعیین کننده دارد. طرف اصلی درگیر با ایران آمریکاست. اروپایی‌ها اگر می‌توانستند   کار کنند در همان اردیبهشت 97 می‌کردند. آن ها مایل هستند که توافق را امضا و برجام را احیا کنند اما قادر نیستند. این دست آمریکایی‌هاست».

منبع: خراسان