روابط ایران و آمریکا از انتظار تا واقعیت

گروه سیاست سایت فردا: سید ابراهیم رئیسی به تازگی در پاسخ به خبرنگاری که از او پرسید آیا در حاشیه اجلاس سازمان ملل با بایدن دیدار خواهی داشت یا نه، با صراحت پاسخ داد: «خیر». اما در واقعیت سیاسی آیا بعد از احیای برجام و رفع تحریم‌ها رابطه ایران و آمریکا نه خوب بلکه قدری عادی می‌شود یا خیر؟

امیرعلی ابوالفتح، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، درباره این موضوع به «فردا» گفت: «طبیعی است که می‌شود روابط ایران و آمریکا بهبود یابد اما این موضوع بیشتر به آمریکا بازمی‌گردد زیرا عمده علت تیره و تار بودن روابط دو کشور، آمریکا بوده است. آمریکا قدرتی بزرگ است که از قضا مداخله‌گر هم هست و دائم دیده‌ایم در کشورهای مختلف دخالت کرده است؛ از جمله ایران که نخستین دخالتش در کودتای 28مرداد سال32 بود و بعد از آن شرایط را به نحوی پیش برد که امروز وقتی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم میزان خسارت‌هایی که از جانب آمریکا بر ما تحمیل شده، کم نبوده است؛ بنابراین این آمریکاست که باید گام‌های مهمی در راستای عادی‌شدن روابطش با ایران بردارد. فرصت‌هایی در چهاردهه گذشته وجود داشته است که آمریکا از آنها استفاده نکرده و به نوعی فرصت‌سوزی کرده است».

او ادامه داد: «برجام فرصت خوبی برای آمریکا بود تا اعتمادسازی کند و این توافق می‌توانست الگوی خوبی برای مسائل دیگر باشد تا آرام‌آرام اختلافات و چالش‌های میان ایران و آمریکا رفع شود اما آمریکا فرصت‌سوزی کرد و با خروج بی‌دلیلش از برجام بر عمق بی‌اعتمادی‌ها افزود و حالا هم اگر برجام احیا و تحریم‌ها رفع شود و آمریکا به تعهداتش کاملا عمل کند، بازهم زمان بسیار زیادی می‌خواهد تا اعتمادسازی صورت بگیرد».

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره نقش رژیم صهیونیستی در تعیین مناسبات خارجی آمریکا به ویژه با ایران بیان کرد: «طبیعی است که رژیم صهیونیستی نقش پررنگی در تعیین سیاست خارجی آمریکا در حوزه منطقه غرب آسیا دارد و مقامات آمریکایی هم این موضوع را انکار نمی‌کنند اما تعیین‌کنندگی رژیم صهیونیستی مطلق نیست؛ برای مثال ما شاهد روابط گرم آمریکا با برخی از کشورهای غرب آسیا هستیم که با رژیم صهیونستی ارتباطی ندارند. در واقع این‌طور نیست که الزما روابط تهران و واشنگتن از تلاویو بگذرد. آمریکا می‌خواهد منافعش تأمین شود و در صورتی که از تأمین منافعش مطمئن شود، یا اسرائیل را نادیده می‌گیرد یا آن را قانع می‌کند».

ابوالفتح در پایان در پاسخ به این پرسش که آینده برجام در صورتی که دولت آینده آمریکا دولتی جمهوری‌خواه باشد را چه‌طور پیش‌بینی می‌کنید، گفت: «جمهوری‌خواهان که قسم خورده‌اند روز اولی که وارد کاخ سفید شوند، توافق بایدن را فارغ از محتوایش برهم می‌زنند اما این هم به معنای آن نیست که اگر دولتی جمهوری‌خواه در آمریکا روی کار آید حتما چنین می‌شود و در آن شرایط تصمیم جمهوری‌خواهان به معیارهایی مانند وضعیت منطقه‌، شرایط آمریکا در عرصه جهانی، میزان قدرت ایران و بسیاری مؤلفه‌های دیگر بستگی دارد؛ به ویژه آنکه آمریکایی‌ها دریافته‌اند که سیاست فشار حداکثری بر ایران پاسخ نمی‌دهد. با این اوصاف شاید اگر جمهوری‌خواهان به قدرت برسند، همان مسیری که ترامپ طی را طی نکنند و شاید حتی اگر ترامپ بار دیگر رئیس‌جمهور آمریکا شود، همان مسیری که در دولت سابقش رفت را نرود؛ کمااینکه دولت بایدن هم اصلا شبیه به دولت اوباما رفتار نکرد. بنابراین خیلی از مؤلفه‌ها هستند که تعیین‌کننده‌اند».