میانجی گری اروپا برای آخرین بار!

این آخرین تلاش و تسهیل‌گری اتحادیه اروپایی پس از شکست گفت‌وگوهای دوحه، برای نجات توافقی است که بازگشت به آن برای ایالات متحده روز به روز دشوارتر می‌شود. دشواری دولت بایدن در بازگشت به توافق به‌رغم نیاز مبرم به احیای برجام، کاخ سفید را در موقعیت متناقضی قرار داده است. پیشرفت برنامه غنی‌سازی و گام‌های بلند هسته‌ای ایران، ته کشیدن بسته فشار آمریکا و نبود هیچ پلن بی ‌و جایگزینی برای برجام در کنار این موضوع که بازگشت به برجام 2105 برای دولت بایدن- بدون نقطه عزیمت توافق گسترده‌تر و طولانی‌تر- به تنهایی کافی نبوده و یک شکست محسوب می‌شود، جنگ اوکراین و نیاز به حضور ایران در بازار انرژی جهان و همچنین قطع دوربین‌های برجامی به روی آژانس و بازرسانش به چالش‌های واشنگتن و شرکای غربی آن افزوده شده است. نگاهی به اظهارات رافائل گروسی که با نگرانی به مختل شدن دید آژانس نسبت به فعالیت‌های ایران اشاره می‌کند برای درک وضعیت کنونی کافی است.

با این چشم‌انداز نگران‌کننده برای غربی‌ها جوزپ بورل با انتشار یادداشتی در روزنامه «فایننشال‌تایمز» از ارائه طرح خود خبر داده تا شاید امیدهای اندک برای توافق محقق شود. او درباره مذاکرات نوشت: «فشار حداکثری شکست خورد. همزمان، به‌رغم حداکثر تلاش از سوی اعضای باقیمانده [در برجام] مردم ایران از عواید کامل رفع تحریم‌ها محروم ماندند». مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی در ادامه به تلاش‌های ادعایی خود برای هدایت مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین اشاره کرد و نوشت: «بعد از ۱۵ ماه مذاکرات فشرده و سازنده در وین و تعاملات بی‌شمار با طرف‌های برجام و آمریکا من به این جمع‌بندی رسیده‌ام که فضا برای مصالحه‌های مهم اضافی به پایان رسیده است. من اکنون روی میز متنی گذاشته‌ام که در آن، رفع تحریم‌ها و گام‌های هسته‌ای برای احیای برجام به تفصیل شرح داده شده‌اند». مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی در ادامه از همه طرف‌ها خواست این فرصت را غنیمت شمرده و به مذاکرات اجازه موفق شدن بدهند. او تصریح کرد: «لازم است برای مغتنم شمردن این فرصت برای موفقیت، تصمیم‌های لازم گرفته شوند. من هیچ جایگزین جامع یا موثر دیگری را در دسترس نمی‌بینم». بورل در ادامه مدعی شد: «این متن، بهترین توافقی است که من به عنوان تسهیل‌کننده مذاکرات آن را ممکن می‌بینم. توافق بی‌نقصی نیست اما در آن به همه عناصر ضروری پرداخته شده و در بردارنده مصالحه‌های سخت حاصل‌شده توسط همه طرف‌ها است».

در همین رابطه علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران سه‌شنبه‌شب در توئیتی نوشت:‌ در طول هفته گذشته، تبادل نظرهای جدی و سازنده‌ای با طرف‌های مقابل پیرامون مذاکرات وین انجام شده است. وی افزود: هماهنگ‌کننده ایده‌های خود را برای جمع‌بندی مذاکرات ارائه کرده است. ما نیز ایده‌هایی برای جمع‌بندی مذاکرات، هم از لحاظ شکلی و هم محتوایی داریم که به اشتراک گذاشته خواهد شد.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم اعلام کرد پیشنهادهای تازه اتحادیه اروپایی درباره احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام را بررسی خواهند کرد. «ند پرایس» در نشست خبری در حضور خبرنگاران با سوالی درباره یادداشت جوزپ بورل، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی مواجه شد.

«مت لی» خبرنگار ارشد خبرگزاری آسوشیتدپرس سوال کرد: «به نظر می‌رسد جوزپ بورل پایان مذاکرات هسته‌ای با ایران را اعلام کرده است. او در یادداشت امروز خود در فایننشال‌تایمز می‌گوید که پیشنهادی ارائه کرده است، با در نظر گرفتن گام‌هایی که هر دو طرف باید بردارند، چرا که فکر نمی‌کند دیگر جایی برای سازش وجود داشته باشد. آیا پیشنهاد وی برای دولت بایدن کاملا قابل قبول است؟» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ گفت: «آنچه می‌توانم بگویم این است که ما در حال بررسی پیش‌نویس تفاهمنامه درباره بازگشت متقابل به اجرای کامل برجام هستیم که نماینده عالی (جوزپ بورل) با ما و همچنین با ایران و سایر شرکای برجام در میان گذاشت. ما واکنش‌های‌مان را مستقیم با اتحادیه اروپایی در میان خواهیم گذاشت».

پرایس ادامه داد: «اما همان‌طور که قبلا گفتیم و این چیزی است که شما همین دیروز هم شنیدید، یک طرح کلی از آنچه ما معتقدیم توافق خوبی روی میز است از ماه مارس وجود دارد که ما آماده پذیرش آن بوده‌ایم و ما می‌دانیم که این متن جدیدی که آقای بورل به آن اشاره کرد، مبنا و اساس آن پیش‌نویسی است که از ماه مارس روی میز بوده است».

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: ما در بررسی پیشنهادی که آقای بورل ارائه کرده است، به سرعت عمل خواهیم کرد. ما می‌دانیم که زمان بسیار مهم است. اما همچنین این را هم می‌دانیم که برنامه هسته‌ای ایران به گونه‌ای پیش رفته است که مؤلفه‌های بازگشت متقابل به پایبندی که در حال حاضر چندین ماه در راه است برای ما و منافع ملی ما بسیار ارجحیت دارد. بنابراین، تا زمانی که به نفع ما باشد، به دنبال بازگشت متقابل به پایبندی به برجام خواهیم بود». پرایس ادعا کرد: «واقعیت این است که توافقی که چند ماه است در اختیار ایران قرار گرفته است، همچنان به نفع امنیت ملی ماست (اما) تا ابد چنین نخواهد بود. ما به نقطه‌ای خواهیم رسید و این نقطه‌ای است که در حال حاضر نمی‌توانم برای شما تعریف کنم که در آن دیگر به نفع ما نیست به دنبال بازگشت متقابل به پایبندی باشیم». سخنگوی وزارت خارجه آمریکا همچنین به خبرنگار آسوشیتدپرس گفت: «همان‌طور که قبلا گفته‌ایم، نقطه‌ای که در آن گزینه‌های جایگزین را دنبال خواهیم کرد، نقطه‌ای است که دیگر به نفع ما نیست به دنبال بازگشت متقابل به پایبندی [به برجام] باشیم». پرایس در جواب این پرسش مت لی، خبرنگار آمریکایی آسوشیتدپرس که گفت: «اما من فکر کردم شما همین حالا هم طرح جایگزین (Plan B) در اختیار دارید، چرا که خودتان گفتید برای احتمال [شکست مذاکرات] آماده شده‌اید؟» ادعا کرد: «ما [طرح جایگزین] داریم. ما اکنون برای مدتی است که درباره این موضوع در حال کار با شرکا و متحدان‌مان هستیم. بنابراین موضوع این است که وقتی به نقطه‌ای برسیم که مزایای عدم اشاعه برجام به دلیل پیشرفت‌های برنامه هسته‌ای ایران از بین برود، این همان نقطه‌ای است که ما این جایگزین‌ها را دنبال می‌کنیم، جایگزین‌هایی که ما الان مدتی است درباره آنها صحبت می‌کنیم». سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره گریز هسته‌ای ایران هم گفت: «واقعیت این است که زمانی که برجام توسط ایران به طور کامل اجرا می‌شد، زمان گریز اتمی در یک مقطع، ۱۲ ماه بود. با تصمیم دولت قبل مبنی بر خروج از توافقی که برای راستی‌آزمایی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران کارساز بود، برنامه هسته‌ای ایران طی چند سال توانسته است به‌گونه‌ای پیش برود که زمان گریز ایران اکنون چند هفته یا کمتر اندازه‌گیری می‌شود».

منبع: وطن امروز