تحلیل نویسنده ترکیه‌ای از نشست موفق تهران
یک تحلیلگر ترکیه‌ای به ابعاد نشست سه‌جانبه تهران در سطح منطقه و بین‌الملل پرداخت و تأکید کرد که ایران، ترکیه و روسیه با اتحاد راهبری خود توانسته‌اند زانوهای هژمونی دلار را به لرزه درآورند.
اقدام فوری سازمانهای تحت کنترل آمریکا/رژیم صهیونیستی نشان از این امر دارد که سفر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به تهران در 19 ژوئیه، هم از نظر روابط دوجانبه بین سه کشور و هم از نظر روابط منطقه‌ای در چارچوب روند آستانه بسیار سازنده شده است.
نشست تهران که بلافاصله پس از سفر ناموفق جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به منطقه غرب آسیا برگزار شد، به نتایج ملموس و اجماع منتهی شد. ارزیابی‌های متفاوت کشورهای مختلف در خصوص تحولات، مطابق با تحولات عادی زندگی است؛ اما از آنجایی که تهدید مشترک با چنین اجماع روشنی اعلام شده است، این واقعیت را آشکار می کند که سوریه با فرمت آستانه راه درازی پیش رو دارد.
ارزیابی‌های صورت گرفته از سوی ایران این گونه است که تمامی اهداف پیش بینی شده در نشست سه جانبه سران ضامن روند آستانه که با حضور اردوغان، پوتین و ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در تهران برگزار شد، محقق شده است.
ضمن اینکه گفته می‌شود اردوغان و پوتین در دیدارهای دوجانبه و سه جانبه نگرش بسیار سازنده ای از خود نشان دادند، گزارشها حکایت از این دارد که نشست تهران برخلاف سفر رئیس جمهور آمریکا به فلسطین اشغالی و عربستان سعودی بسیار موفقیت آمیز بوده است.
اتفاق نظر پوتین و اردوغان با مقام معظم رهبری؛ آمریکا باید بیرون رانده شود
رؤسای جمهور ترکیه و روسیه به طور جداگاانه با آیت الله سید علی خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی دیدار کردند. آنچه در این دیدار مورد بحث قرار گرفت با بخشی که با مردم به اشتراک گذاشته شد قابل درک است. آیت الله خامنه ای در دیدار رئیس جمهور روسیه و هیئت همراه وی، آمریکا را تهدید اصلی در منطقه خواند و اعلام کرد که آمریکاییها باید از منطقه شرق فرات در سوریه بیرون رانده شوند. اردوغان نیز در دیدار با رهبر انقلاب دقیقا همان ارزیابی را داشت. وی در بازگشت از ایران، با بیان اینکه آمریکا باید شرق فرات را ترک کند، گفت: «برآیند روند آستانه این بود که آمریکا باید نیروهای خود را از شرق فرات خارج کند. ترکیه نیز چنین توقعی دارد»
رئیس جمهور ترکیه تنها به این اکتفا نکرد. وی درباره نقش آمریکا به عنوان متحد خود در ناتو در سوریه گفت: « باید این موضوع را به اطلاع افکار عمومی جهان برسانیم. آمریکا در آنجا در حال تغذیه تروریستهاست.»
رئیس جمهور ترکیه افزود: «از آنجایی که این آمریکا است که نیروهای تروریستی این مناطق را حمایت می‌کند، به محض اینکه آمریکا خارج شود یا این گروه‌های تروریستی را تقویت نکند، کار ما آسان تر خواهد شد.»
روابط ترکیه-ایران خدشه دار نخواهد شد
در این نشست، قرارداد گازی 25 ساله بین ایران و ترکیه تمدید شد و قراردادهای تجاری بزرگی بین دو طرف امضا شد. همچنین گزارش شد که آیت الله خامنه ای پس از دیدار با اردوغان، به دولت رئیسی دستورات ویژه ای درباره توسعه روابط اقتصادی با ترکیه دادند.
آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار، حجم و کیفیت تبادلات و همکاریهای اقتصادی دو کشور را بسیار کمتر از ظرفیت‌های موجود خواندند و تأکید کردند: این مسئله در مذاکرات بین رؤسای جمهور حل و فصل شود.
موانع موجود بر سر راه ترکیه
ترکیه باید هر چه سریعتر مقرراتی که در حوزه انرژی مانع همکاری آن با کشور دوست و برادر روسیه و ایران می‌شود را بررسی کند و روابط اقتصادی با این کشورها را به سمت همکاری عمیق سوق دهد. نفت روسیه که با تخفیف 30 درصدی به کشورهای دوست فروخته می‌شود با تخفیف به پمپ های ترکیه منتقل نمی‌شود. دلیل این امر ماهیت خاص پالایشگاه های ترکیه و قیمت گذاری سوخت بر اساس سیستم جهانی است
. به عبارت دیگر نفت خریداری شده از روسیه با 30 درصد تخفیف به خزانه صاحبان پالایشگاه‌ها سرازیر می‌شود. قیمت سوخت در ترکیه با توجه به حوزه/بازار مدیترانه (ایتالیا لورا/جنووا) و ارزش دلار در برابر لیره تعیین می شود و سوخت تخفیفی به شهروندان نمی رسد. ترکیه همچنین امکان خرید نفت از ایران را دارد اما نمی تواند حتی یک قطره از همسایه خود خریداری کند؛ زیرا پالایشگاه‌ها خصوصی و تحت تحریم های آمریکا قرار دارند. وضعیت گاز طبیعی با توجه به این که شرکت خریدار و توزیع کننده دولتی است نسبت به نفت در شرایط مثبت تری قرار دارد. در حالی که جهان در حال تجربه یک بحران بزرگ انرژی است جدایی ترکیه از اقیانوس اطلس، به نفع آن خواهد بود. پس از دیدارهای دوجانبه هیأتهای ایرانی و روسی در نشست تهران، ترکیه باید از گزینه رو به رشد QAsia به طور مؤثرتر استفاده کند. وظیفه اصلی مقامات ترکیه این است که از سیستم استعماری غرب خارج شوند.
اصرار هزار توی آنکارا
آیت الله خامنه ای در این دیدار گفتند: «ما امنیت ترکیه را امنیت خود می‌دانیم؛ شما نیز امنیت سوریه را امنیت خود بدانید». این جمله رهبری مهم و تنها راه حل است. بدون شک عملیاتهای ضد تروریستی ترکیه در شمال سوریه در منطقه از تشکیل رژیم جعلی اسرائیل دوم یا کردستان که مرزهای آن به دریای مدیترانه می‌رسد جلوگیری کرده است. این کشور در مبارزه با تروریسم به موفقیت هایی دست یافته است، اما مبارزه با سازمان های تروریستی مورد حمایت آمریکا که در سوریه هم سوریه، هم ترکیه و هم ایران را هدف قرار می دهند، باید با همکاری آنکارا، دمشق و تهران انجام شود. در غیر این صورت اقدامات دولت اردوغان به عنوان اقداماتی هزارتو که به هدف نرسیده اند در تاریخ ثبت می‌شود.
با همکاری دمشق، تروریسم در سوریه پایان خواهد یافت. هر اقدامی که هدف سیاسی آن گفتگو با دمشق نباشد، راه را برای تحریک آمریکا باز خواهد گذاشت. آیت الله خامنه ای افزودند: ایران، ترکیه، سوریه و روسیه با گفتگو این مسئله را تمام کنند». مسیری که ایشان برای مبارزه با تروریسم در سوریه ترسیم کرده است، تنها راهی است که با عقل و علم همخوانی دارد.
رئیس جمهور ترکیه با بیان اینکه ترکیه و ایران سال هاست با تروریسم مبارزه می‌کنند، گفت: «گروه های تروریستی در سوریه به شدت از سوی آلمان، انگلیس، فرانسه و به ویژه آمریکا حمایت می‌شوند. موضع ترکیه در خصوص تمامیت ارضی سوریه مشخص است. از دولت سوریه انتظار داریم روندهای سیاسی را آغاز کند. در اجلاس آستانه، مسئله سوریه به صورت ویژه، در دستور کار است و امیدواریم به نتایج خوبی دست پیدا کنیم». وی با این حال اعلام کرد که آمادگی گفتگو با دمشق را ندارد.
دیدار آیت الله خامنه ای و پوتین
آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی ایران پس از دیدار با اردوغان با رئیس جمهور روسیه دیدار کرد. در این دیدار تحولات مربوط به عملیات اوکراین که در آن روسیه خواستار توقف گسترش ناتو است مورد بررسی قرار گرفت.
آیت الله خامنه ای ناتو را «موجودی خطرناک» توصیف کردند و افزودند: «اگر جلوی ناتو باز باشد آنها هیچ حد و مرزی نمی شناسند. اگر در اوکراین جلوی آن ها (ناتو) گرفته نمی‌شد، مدتی بعد به بهانه کریمه، همین جنگ را به راه می‌انداختند. البته امروز آمریکا و غرب ضعیف تر از قبل هستند. علیرغم تلاش‌ها و هزینه‌های فراوان، دامنه سیاست‌های آنها در سوریه، عراق، لبنان و فلسطین کوتاه شده است.» این بیانات رهبری نشان داد که این عملیات در نشست ایران به درستی درک و تفسیر شده است.
حضور ایران، سازمان همکاری شانگهای را قدرتمندتر می‌کند
با تمرکز بر نشست تهران شاهد تثبیت اراده منطقه ای با اتحادیه ها هستیم. بدون شک سازمان همکاری شانگهای در خط مقدم این اتحادیه ها قرار دارد. اهمیت استراتژیک سازمان همکاری شانگهای این است که اعضای آن حدود 44 درصد از جمعیت جهان، چهار قدرت هسته ای، نیمی از قدرت‌های هسته ای جهان و حدود 25 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را در اختیار دارند. عضویت ایران که آمریکا آن را کشور هدف تعیین کرده است در چنین اتحاد مهمی، هم ایران و هم سازمان همکاری شانگهای را قوی تر می کند.
ایران که قبلا به عنوان ناظر در سازمان همکاری شانگهای حضور داشت، در سال2008 برای پیوستن به این سازمان درخواست خود را اعلام کرد. اما روند درخواست آن به دلایل مختلف از جمله تحریم های سازمان ملل علیه برنامه هسته ای و تحریم های آمریکا و همچنین بی میلی برخی اعضای سازمان همکاری شانگهای برای قرار گرفتن یک کشور تحت تحریم های بین المللی (ایران) در ردیف خودشان، کُند پیش رفت.
اما در آخرین جلسه سازمان علی رغم اینکه پرونده هسته‌ای همچنان با مشکلاتی روبرو بود اعلام شد که ایران به عنوان عضو پذیرفته شده است. این تصمیم و تاییدیه کشورهای عضو سازمان از جمله روسیه و چین را می‌توان اینگونه تفسیر کرد که این باور وجود دارد که توافق هسته‌ای احیا می‌شود و تحریم‌های آمریکا برداشته می‌شود، زیرا کشورهای عضو سازمان نمی‌توانند با کشورهایی که مشمول محدودیت‌های بین‌المللی و آمریکا هستند، مبادلات اقتصادی انجام دهند.
پیامدهای عضویت ایران در سازمان همکاری های شانگهای
ایران در تلاش است تا عضویت خود در سازمان همکاری شانگهای را به عنوان یک ائتلاف و بلوک با دیدگاهی واحد از نظم جهانی و نقش آمریکا به بازار عرضه کند. همچنین عضویت خود را به عنوان دستاوردی معرفی می کند که با رئیس جمهور جدید در چارچوب شکستن هژمونی غرب و لغو تحریم ها قابل ارزیابی است. رئیسی در سخنرانی خود در این اجلاس، تحریم ها را «تروریسم اقتصادی» و «مهم ترین ابزار تحمیل اراده قدرت های حاکم بر دیگران» توصیف کرد. وی افزود: «چنین تحریم‌های اقتصادی مانع بزرگی برای ارتقای یکپارچگی منطقه‌ای است.»
وی خاطرنشان کرد: سازمان همکاری شانگهای نیاز به طراحی ساختارها و سازوکارهایی برای واکنش جمعی به تحریم ها دارد.
در سطح سیاسی این اولین اجرای سیاست شرق محور ایران در زمان ریاست جمهوری رئیسی است. تهران قصد دارد با این عضویت، پروژه انزوای آمریکا را به نتیجه برساند.
در سطح اقتصادی نیز تغییر مسیر به سمت شرق، درها را به روی بازارهای اصلی جهانی باز می کند. این امر ایران را قادر می‌سازد تا در برابر تحریم‌های بازدارنده غرب مقاومت کند، زیرا به ایران که بخش بزرگی از جمعیت جهان را در خود جا داده اجازه می‌دهد به بازارهایی با ظرفیت های بالا دست پیدا کند.
حمله تجاری ایران به ویژه از طریق ارزهای ملی روسیه و چین، زانوهای هژمونی دلار را نیز می لرزاند. با عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، این اتحادیه اکنون با ترکیه همسایه است. مشارکت ترکیه در این اتحادیه با مقاومت آنکارا در برابر نیروهای آتلانتیک امکان پذیر خواهد بود./فارس
یعقوب اصلان
دیدگاه تان را بنویسید