ائتلاف چندپاره حول پدافند ضد ایرانی

رئیس‌جمهور امریکا به سفر پرمناقشه خود به منطقه پایان داد؛ سفری که قرار بود منجر به «شتاب بیشتر» ادغام سیستم‌های پدافند هوایی اسرائیل با دولت‌های عربی شود، ولی نه چنین چیزی مطرح شد و نه آنچه ائتلاف مقابل ایران نامیده می‌شد، گامی بزرگ یا کوچک به پیش رفت. جو بایدن هرچند در بیانیه موسوم به اورشلیم بر تعهد رهبران واشنگتن و تل‌آویو بر جلوگیری از دستیابی ایران به جنگ‌افزار هسته‌ای انگشت گذاشت، ولی با تأکید بر اینکه ترجیح می‌دهد نگرانی‌ها درباره پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را از طریق دیپلماتیک حل کند، نشان داد همچنان اصرار دارد که به سمت و سویی حرکت نکند که پنجره دیپلماسی با ایران بسته شود.

رژیم صهیونیستی روز یک شنبه به فاصله یک روز بعد از پایان نخستین سفر جو بایدن به عنوان رئیس‌جمهور به خاورمیانه، ایران را به حمله نظامی تهدید کرد. آویو کوخاوی، رئیس ستاد کل ارتش رژیم صهیونیستی گفته که آماده بودن گزینه نظامی علیه برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران «یک تعهد اخلاقی و یک وظیفه امنیت ملی» برای اسرائیل است. کوخاوی گفته که اسرائیل باید برای هر نوع تحول و سناریویی در ارتباط با ایران آمادگی داشته باشد و تأکید کرده که این آمادگی شامل «انواع طرح‌های عملیاتی، تخصیص بسیاری از منابع، دستیابی به سلاح‌های مناسب، اطلاعات و آموزش» است. تهدید رئیس ستاد ارتش رژیم صهیونیستی که به زودی با فرد دیگری جایگزین خواهد شد، بیش از هر چیز دیگری نشان داد اسرائیلی‌ها از سفر آخر هفته بایدن به تل‌آویو و بعد هم به ریاض، رضایت ندارند. پیش از این گفته می‌شد که دولت دموکرات امریکا درباره روش برخورد با برنامه هسته‌ای ایران با بنیامین نتانیاهو اختلاف جدی دارد، ولی حالا به نظر می‌رسد دموکرات‌ها با دوقلوی لاپید-بنت هم دچار مشکل هستند. در کنفرانس مشترک مطبوعاتی بین لاپید و بایدن، رئیس‌جمهور امریکا هرچند گفت که «تعهد ایالات متحده در قبال امنیت اسرائیل بسیار مستحکم است و ما تضمین می‌کنیم که اسرائیل می‌تواند از خود دفاع کند»، ولی تأکید کرد که «دیپلماسی، بهترین راه جلوگیری از دستیابی به تسلیحات هسته‌ای است». در مقابل، لاپید گفت: «تن‌ها راه جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای این است که ایران بفهمد که جهان آزاد از زور استفاده خواهد کرد و تنها راه متوقف کردن ایران، تحمیل تهدیدات نظامی معتبر است». موضع‌گیری روز یک شنبه آویو کوخاوی، رئیس ستاد ارتش رژیم صهیونیستی نشان‌دهنده نارضایتی فزاینده اسرائیلی‌ها از نتایج سفر بایدن است. کوخاوی گفته «ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای با دیپلماسی ترجیح دارد، اما تاریخ بار‌ها ثابت کرده است که دیپلماسی می‌تواند تنها در مدت کوتاهی شکست بخورد یا موفق شود و به دنبال آن نقض یا خیانت باشد.»

احتیاط بایدن مقابل سیستم پدافندی

از چند هفته قبل از سفر بایدن گفته می‌شد که در سفر او، بحث ادغام سیستم‌های پدافندی اسرائیل با دولت‌های عربی یک گام جلوتر خواهد رفت. جان کربی، سخنگوی کاخ سفید اواسط تیرماه گفته بود که مقام‌های امریکایی و کشور‌های خاورمیانه در حال بررسی طرح یکپارچه‌سازی پدافند هوایی کشور‌های منطقه برای مقابله با تهدید ایران هستند. رویترز به نقل از چند منبع آگاه امریکایی گزارش کرده بود که این طرح، سیستم‌های پدافند هوایی کشور‌های خاورمیانه را برای مقابله با تهدید‌های موشکی و پهپادی ایران به هم مرتبط می‌کند و ممکن است در طول سفر جو بایدن به منطقه زمینه‌سازی برای اجرایی کردن آن شتاب بیشتری بگیرد. با این حال، بایدن که همچنان به دنبال احیای برجام از طریق دیپلماسی با ایران است، در سفر خود چیز جدی درباره طرح ادغام سیستم‌های امنیتی اسرائیلی‌ها با اعراب نگفت و سایر مقام‌های امریکایی ترجیح دادند درست در مرحله فعلی با سکوت از کنار آن عبور کنند. هرچند بایدن در آخر سفر خود به عربستان، در شهر بندری جده در دریای سرخ با شش عضو «شورای همکاری خلیج فارس» یعنی عربستان، عمان، کویت، بحرین، قطر و امارات به همراه مصر، اردن و عراق صحبت کرد و با اشاره به قابلیت‌های دفاع هوایی و موشکی قابل‌توجه اسرائیل، گفت که معتقد است «ادغام هر چه بیشتر ظرفیت‌ها در این منطقه ارزش زیادی دارد»‌ولی با گفتن اینکه امریکا گفتگو در زمینه ادغام ظرفیت‌ها را «به صورت دوجانبه با این کشور‌ها»‌انجام خواهد داد، نشان داد که هنوز نه تنها کشور‌های منطقه آمادگی برای حضور در این طرح ندارند بلکه دولت امریکا نیز با کلید زدن چنین پروژه‌ای، نمی‌خواهد همه دریچه‌های دیپلماسی با ایران را مسدود کند. مایکل اریک کوریلا، رئیس ستاد فرماندهی مرکزی امریکا (سنتکام)، بعد از سفر بایدن اعلام کرد در جریان تازه‌ترین سفرش به اسرائیل با مقام‌های دفاعی درباره «اهمیت سامانه یکپارچه دفاع هوایی و موشکی و همچنین نیاز مستمر به همکاری امنیتی منطقه‌ای مستحکم» بحث و گفتگو کرده، ولی صحبت‌های او چیزی بیشتر از آن چیزی نبود که بایدن و لوید آستین وزیر دفاع امریکا او در سفر به سرزمین‌های اشغالی آن را تکرار کردند: «تعهد امریکا به اسرائیل همچنان استوار است.»

اختلافات بین اعراب و داخل تل‌آویو

اینکه بایدن در جده بر رایزنی دوجانبه کشور‌های عربی بر سر دفاع هوایی تأکید کرده، نشانه‌ای از شکاف در میان کشور‌های عربی نیز هست. به نوشته شینهوا، در جهان عرب، در مورد نحوه برخورد با تهدید به اصطلاح فزاینده ایران، اختلافاتی وجود دارد. قطر مدت‌هاست که روابط نزدیکی با تهران دارد، در حالی که امارات متحده عربی گفته است که به دنبال رویارویی با ایران نخواهد بود، به خصوص که انور قرقاش مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهور امارات روز جمعه همزمان با سفر بایدن، به صراحت اعلام کرد که امارات بخشی از هیچ گروهی نخواهد بود که ایران را هدف قرار دهد، زیرا این کشور مخالف «ایده ایجاد هر محوری» علیه تهران است. سینم چنگیز، تحلیلگر سیاسی ترک، به روزنامه انگلیسی زبان عرب نیوز، مستقر در عربستان سعودی گفته که کشور‌های درگیر بحث، هنوز در مورد اینکه همکاری باید بر یکپارچه‌سازی سیستم‌های دفاع هوایی متمرکز شود یا شامل اشتراک اطلاعات و عملیات نظامی باشد، اختلاف نظر دارند. همچنین در این باره که بایستی یک اتحاد جدید ایجاد کرد یا اینکه ساختار‌های موجود را بهبود داد، اختلاف نظر وجود دارد. از طرف دیگر، حتی در داخل اسرائیل نیز بحث‌ها دچار پراکندگی است. به رغم لفاظی‌های تند و تیز مقام‌های رژیم صهیونیستی طی روز‌های اخیر، گفته می‌شود بین نهاد‌های اطلاعاتی و امنیتی در تل‌آویو درباره حمایت از تلاش‌های بایدن برای احیای برجام، اختلاف نظر بروز کرده است. روزنامه نیویورک‌تایمز به تازگی در گزارشی به اختلاف‌نظر‌ها بین مقامات امنیتی اسرائیل پرداخت و نوشت که اگرچه کابینه اسرائیل با هرگونه توافق با ایران مخالفت است، اما مقامات ارتش اسرائیل و سازمان‌های اطلاعاتی آن معتقدند که این توافق می‌تواند به نفع باشد. روزنامه جروزالم‌پست این روز‌ها دیدگاه‌های منتشر می‌کند که نشان‌دهنده تغییرات قابل توجی در دیدگاه‌های امنیتی در تل‌آویو در برخورد با ایران است. در یک مقاله کم‌سابقه که دیروز در جروزالم پست منتشر شده، یاکوف کاتز نوشت: «اسرائیل باید بپذیرد که حمایت از جهان برای درک نیاز به رویکرد سخت‌گیرانه‌تر در قبال ایران، همیشه یک نبرد دشوار خواهد بود.» جروزالم‌پست همچنین در یادداشتی جداگانه از قول حسن عواد نوشت: «تلاش‌های آن‌ها برای ایجاد یک اتحاد امنیتی در خاورمیانه به استثنای ایران تنها به تشدید درگیری‌ها و مسابقه تسلیحاتی در منطقه کمک خواهد کرد. پرزیدنت بایدن باید تلاش کند تا نوعی اتحاد تشکیل دهد که همه از جمله ایران را پای میز مذاکره بیاورد.»

منبع: روزنامه جوان