در سفر رئیسی به ترکمنستان چه گذشت؟

 آیت‌الله رئیسی که صبح امروز برای شرکت در نشست کشورهای ساحلی دریای خزر عازم ترکمنستان شده بود با سران کشورهای حاضر در این اجلاس دیدار و گفتگو کرد.

ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر که از صبح امروز چهارشنبه (8تیر)  با هدف بررسی رژیم حقوقی این دریا و نیز گسترش مناسبات اقتصادی و ترانزیتی برگزار شده بود، به پایان رسید.

بر همین اساس  آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور صبح امروز برای شرکت در نشست کشورهای ساحلی دریای خزر عازم ترکمنستان شد.

سخنرانی در اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر و دیدار با سران کشورهای حاضر در این اجلاس از برنامه‌های سفر رئیس جمهور به ترکمنستان بود.

آیت الله رئیسی رئیس‌جمهور در این نشست اعلام کرد ایران، آماده برگزاری هفتمین اجلاس سران خزر است. پیشنهادی که با استقبال حاضران مواجه شد.

گزارش سفر رئیس جمهور به این اجلاس که در ترکمنستان برگزار شد، در ادامه آمده است:

* دریای خزر میراث و سرمایه مشترک کشورهای ساحلی است

رئیسی هنگام عزیمت به ترکمنستان در فرودگاه مهرآباد در تشریح اهداف سفر خود، گفت: این سفر با دعوت رئیس جمهور محترم کشور دوست و برادر ترکمنستان برای شرکت در اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر انجام می‌شود.

وی افزود: دریای خزر میراث وسرمایه مشترک بین کشورهای ساحلی است و بیش از270 میلیون جمعیت از این دریا بهره مند می‌شوند.

رئیسی گفت: روابط خوبی با کشورهای ساحلی دریای خزر داریم اما در این اجلاس آنچه که علاوه بر رژیم حقوقی خزر مورد بحث قرار خواهد گرفت استفاده صلح‌آمیز با مقصد ارتقا امنیت در دریای خزر، همکاری بین کشورها در حوزه حمل‌ونقل، ترانزیت و تجارت و همکاری بین کشورها در مدیرت منابع زنده در دریای خزر، همکاری بین کشورها در حفظ محیط زیست و مانع شدن برای حضور بیگانگان در دریای خزر است که مورد اتفاق همه کشورهای ساحلی دریای خزر قراد دارد علاوه براین مسائل نکات دیگری در این اجلاس مورد بحث قرار خواهد گرفت.

رئیس جمهور تصریح کرد: علاوه بر شرکت در ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر و گفت‌و گو با سران کشورهای ساحلی مذاکرات دوجانبه‌ای هم در ادامه گفت و گو های قبلی با کشور ترکمنستان خواهیم داشت.

وی گفت: در سی سال گذشته ارتباط خوبی بین جمهوری اسلامی ایران و  ترکمنستان برقرار بوده ولی در چند ماه اخیر پس از مساله کرونا و رفع برخی از موانعی که ایجاد شده  بود، شاهدیم که شرایط ترانزیت  و سوآپ گازی بین جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان در نشست قبلی برقرار شد و ارتباطات تجاری و اقتصادی که بین دو کشور برقرار شد.

رئیس جمهور با بیان اینکه شاخص‌ها نشان دهنده ارتقا سطح روابط به ویژه در حوزه تجاری و اقتصادی بین دو کشور است، خاطرنشان کرد: امیدواریم این سفر بتواند در جهات دیگری از مسائل اقتصادی و تجاری بین دو کشور گشایش ایجاد کند و همکاریهای صمیمانه‌ای که بین دو کشور وجود دارد هم در روابط دو جانبه و هم در نقش آفرینی دو کشور در مسائل منطقه‌ای و بین‌الملل ان‌شاءالله در این سفر ابعاد بیشتری پیدا کند.

* ورود رئیس جمهور به ترکمنستان

آیت‌الله رئیسی در زمان ورد به فرودگاه عشق آباد توسط رشید مردف معاون رئیس کابینه وزرا و وزیر امورخارجه ترکمنستان مورد استقبال قرار گرفت.

* دیدار رئیسی با رئیس مجلس مصلحت خلق شورای ملی ترکمنستان

رئیس‌جمهور در اولین بخش از برنامه‌های خود با قربانقلی بردی محمداف، رئیس مجلس مصلحت خلق شورای ملی ترکمنستان دیدار کرد.

رئیس جمهور در این دیدار با اشاره به فرارسیدن سی‌امین سال ۳۰ برقراری روابط دیپلماتیک بین دو کشور گفت: روابط تهران و عشق‌آباد با تدابیر خردمندانه جنابعالی در سال‌های گذشته همواره روندی رو به گسترش داشته است.

رئیسی با بیان اینکه دو کشور ظرفیت‌های مناسبی برای ارتقای سطح همکاری با یکدیگر دارند، اظهار داشت: دولت سیزدهم در عرصه سیاست خارجی برنامه ویژه‌ای برای توسعه روابط همسایگی دارد و روابط ایران و ترکمنستان در همین راستا بر پایه همکاری‌های گسترده و بر اساس اعتماد متقابل به سرعت در حال گسترش است.

قربانقلی بردی محمداف رئیس مجلس مصلحت خلق شورای ملی ترکمنستان نیز در این دیدار با قدردانی از تلاش‌های دولت ایران در چند ماه گذشته برای تحکیم و گسترش روابط با این کشور، تصریح کرد: دو کشور در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری و فرهنگی از اشتراکات و ظرفیت‌ها فراوانی برخوردارند که زمینه مناسبی را برای افزایش و ارتقای هر چه بیشتر سطح روابط فراهم کرده است.

رئیس مجلس مصلحت خلق شورای ملی ترکمنستان خاطرنشان کرد: ترکمنستان به دنبال گشودن صفحه جدیدی در روابط با جمهوری اسلامی ایران است.

* دیدار رئیسی با رئیس جمهور ترکمنستان

سید ابراهیم رئیسی در ادامه با «سردار بردی محمداف»، رئیس جمهور ترکمنستان دیدار کرد و با اشاره به ۳۰ ساله شدن روابط دوستانه و برادرانه میان دو کشور، گفت: دولت سیزدهم اولویت ویژه‌ای برای گسترش روابط و همکاری‌ها با همسایگان دارد.

رئیس جمهور با بیان اینکه روابط تهران و عشق‌آباد بر پایه توسعه روابط همسایگی و براساس اعتماد متقابل و همکاری‌های گسترده به سرعت در حال گسترش است، افزود: اجرایی شدن تفاهم‌نامه‌ها و اسناد همکاری که در سفر اخیر جنابعالی به تهران به امضای دو کشور رسید، ارتقای سطح و گسترش همکاری‌های دو کشور را تسریع خواهد کرد.

وی خاطرنشان کرد: تسهیل صدور روادید تجار و افزایش سفر بازرگانان دو کشور زمینه گسترش و افزایش بیش از پیش حجم روابط تجاری دوجانبه را فراهم می‌کند. همچنین با توجه به درخواست اخیر جمهوری آذربایجان، جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد که ظرفیت سوآپ گاز ترکمنستان به آذربایجان را از مسیر کشورمان افزایش دهد.

رئیسی همچنین با ابراز امیدواری نسبت به اینکه در ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر، تفاهمات و تصمیماتی در جهت بهره برداری بیشتر و بهتر از این ظرفیت برای همه کشورهای همسایه فراهم شود، گفت: بدون تردید رایزنی‌هایی از قبیل آنچه در متن و حاشیه این اجلاس اتفاق می‌افتد، می‌تواند به استفاده بهتر از ظرفیت‌های دریای خزر با مقاصد صلح‌آمیز، ضمن رعایت ملاحظات زیست محیطی و با تاکید بر ممانعت از حضور بیگانگان بیانجامد.

محمداف نیز در این دیدار از تلاش‌های آیت‌الله رئیسی برای ارتقای سطح روابط دو کشور قدردانی و بر اراده کشورش برای اجرای کامل تفاهم‌نامه‌ها و توافقات منعقد شده میان دو کشور تاکید کرد.

رئیس جمهور ترکمنستان دریای خزر را سرمایه‌ای مشترک برای ۵ کشور ساحلی دانست و اظهار داشت: باید با تلاش جمعی و همکاری، ضمن بهره‌برداری بهتر از ظرفیت‌های این نعمت خدادادی، در حفاظت از آن بکوشیم.

* دیدار رئیسی و پوتین

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان همچنین در حاشیه اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر بابا ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دیدار و تبادل نظر کردند.

* رئیس‌جمهور خطاب به «علی‌اف»: حضور رژیم صهیونیستی در منطقه به نفع امنیت کشورها نیست

آیت‌الله رئیسی بعد از ظهر امروز نیز در ادامه برنامه‌های سفر به ترکمنستان، با الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان دیدار کرد.

رئیسی در این دیدار یکی از مهمترین مزایای برگزاری اجلاس‌های منطقه‌ای را دیدار و گفتگوی مقامات کشورهای همسایه و ایجاد زمینه تفاهم بیشتر میان آنان دانست.

رئیس جمهور با اشاره به اینکه ظرفیت‌های موجود در دو کشور بسیار بیش از سطح فعلی روابط فیمابین است، گفت: باید با بهره‌گیری بهینه از این ظرفیت‌ها همکاری‌های دو کشور در عرصه‌های سیاسی،‌ اقتصادی، فرهنگی و تجاری را گسترش داد.

وی با اشاره به سوابق روابط دو کشور، افزود: جمهوری اسلامی ایران ثابت کرده که دوست روزهای سخت همسایگان است و هیچگاه در سختی‌ها دوستان خود را تنها نمی‌گذارد.

رئیس جمهور در ادامه به توانمندی‌های سطح بالای کشورمان در زمینه خدمات فنی و مهندسی از جمله در عرصه انرژی و عمران اشاره کرد و اظهار داشت: توانمندی‌های فنی و خدماتی و نیز ظرفیت‌های ژئوپلتیک و لجستیکی ایران از جمله در عرصه ترانزیت و حمل و نقل، زمینه‌های مناسبی برای گسترش همکاری‌های دو کشور و نیز توسعه تعاملات کشورهای ساحلی خزر هستند.

آیت‌الله رئیسی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر اینکه حضور رژیم اشغالگر قدس در منطقه تنش‌زا بوده و به هیچ وجه به نفع امنیت منطقه نیست، تصریح کرد: امنیت در منطقه صرفا با همکاری کشورهای منطقه و همسایگان خزر محقق می‌شود.

الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان نیز در این دیدار با بیان اینکه پس از دیدار قبلی وی با رئیس جمهور کشورمان در حاشیه اجلاس اکو در عشق‌آباد ارتقای روابط دوجانبه تسریع شده است، خاطرنشان کرد: امیدوارم دیدار امروز ما نیز موجب تقویت روند گسترش روابط و ارتقای سطح همکاری‌های دو کشور شود.

* آغازاجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر

بعد از دیدارهای رئیسی با سران کشورهای حاشیه دریای خزر، اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر در عشق‌آباد مرکز جمهوری ترکمنستان آغاز شد.

در این اجلاس روسای جمهور ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و جمهور آذربایجان حضور داشتند.

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور به همراه حسین امیر عبدالهیان و جواد اوجی وزرای امورخارجه و نفت نیز در این اجلاس حاضر بودند.

* رئیسی: همکاری کشورهای ساحلی خزر اهمیت فزاینده‌ای یافته است

 آیت‌الله سید رئیسی بعد از ظهر چهارشنبه در ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر به سخنرانی پرداخت.

متن کامل سخنان رئیس جمهور بدین شرح است:

بسم‌الله الرحمن الرحیم

 جناب آقای سردار بردی محمدوف،

جناب آقای الهام علی یف،

جناب آقای قاسم جو مارت توکایف،

جناب آقای ولادیمیر پوتین،

خانم‌ها و آقایان،

مایلم مراتب خرسندی خود را از حضور در ششمین نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر در شهر زیبای عشق‌آباد و دیدار با دوستان و همکاران گرامی، رؤسای جمهور محترم ابراز نمایم. همچنین لازم می‌دانم از میزبانی گرم و صمیمانه دوست و برادر عزیزم آقای سردار بردی محمدوف رئیس جمهور محترم ترکمنستان سپاسگزاری نمایم.

عالیجنابان!

رؤسای محترم جمهور!

امروز ما در شرایطی در ششمین نشست سران خزر در شهر عشق‌آباد حضور داریم که از نشست قبلی سران در عشق‌آباد در سال ۲۰۰۲ تاکنون راهی طولانی را پیموده‌ایم. با تدوین اسناد متعدد، مبانی حقوقی مناسبی برای همکاری و بهره‌مندی از مواهب این پهنة آبی ایجاد کرده‌ایم. زبان مشترکی برای تأمین منافع متقابل یافته‌ایم. چشم‌انداز روشنی برای ادامه راه به تصویر کشیده‌ایم. همه این دستاوردها نتیجه تلاش، درایت، دوراندیشی، جامع‌نگری و در نظر گرفتن حقوق و منافع متقابل کشورهای ماست.

دریای خزر، میراث و سرمایه مشترک ما؛ کانون پیوند و دوستی؛ و منشا خیر و برکت برای بیش از ۲۷۰ میلیون نفر جمعیت کشورهای ساحلی آن می­باشد که پنج کشور را در آینه­ی یک پهنه‌ی واحد آبی انعکاس می‌دهد. همانگونه که پدران تمدن‌ساز و مادران فرهنگ‌پرور ما برای هزاران سال در این سواحل و مناطق از آرامش و نعمت برخوردار بوده­اند، ملت‌های ما نیز به عنوان همسایگان ابدی حاشیه­ی این دریا باید با نگاه بلندمدت به دریای خزر به عنوان دریای دوستی و همکاری بنگرند تا به مسئولیت خود در قبال نسل کنونی و نسل‌های آینده نیز عمل کرده باشیم. از این منظر، همگرایی فرهنگی کشورهای ساحلی خزر یکی از اولویت‌های اساسی است که همکاری و دوستی را در بلند مدت تضمین و در دل ملت‌ها مستحکم می‌کند. جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می‌دهد که با نهادسازی و برگزاری برنامه‌های مشترک فرهنگی- اجتماعی این میراث معنوی حفظ و تقویت می‌شود.

ما به عنوان کشورهایی که از طریق دریای خزر به هم پیوند خورده‌ایم و همسایه هستیم و با استفاده از قلمرو یکدیگر به دیگر کشورها و مناطق دسترسی پیدا می‌کنیم، در قبال این پهنه آبی و همچنین کشورهای ساحلی آن، حقوق و تکالیف زیادی داریم. حفاظت از محیط زیست شکننده، استفاده معقول از منابع زنده، فعالیت‌های مسئولانه برای بهره‌مندی از منابع معدنی دریای خزر با هدف توسعه اقتصادی و ارتقای رفاه و امنیت مردمان‌مان و احترام به حاکمیت، حقوق حاکمه و صلاحیت یکدیگر در این پهنه آبی، بخشی از این حقوق و تکالیف است.

اصل کلیدی مورد توافقِ «صلاحیت انحصاری و اجماعی کشورهای ساحلی» برای تصمیم‌گیری راجع به دریای خزر و حل و فصل مسایل آن، چراغ روشنگر و راهنمایی است که در پرتو آن، زمینه‌های همکاری و تأمین منافع متقابل کشورهای ساحلی خزر فراهم می‌شود. این امر، و همچنین بر اساس معاهدات قبلی، راه مداخلات طرف‌های ثالث و غیرساحلی خزر در مسایل مرتبط با دریای خزر یا ارتکاب تجاوز و سایر اقدامات علیه هر یک از کشورهای ساحلی را می‌بندد و می‌تواند از وقوع حوادث ناخوشایند احتمالی، جلوگیری نماید.

لذا ضروری است ما به عنوان کشورهای ساحلی دریای خزر با تاکید بر همکاری‌های پنج‌جانبه و پرهیز از اقدامات یکجانبه و با اتکاء به ظرفیت‌های موجود و گسترش همکاریها، منطقه دریای خزر را به عنوان «منطقه صلح و دوستی» حفظ کنیم و به منافع بلندمدت منطقه و کشورهای ساحلی و رعایت «اصل اتفاق آراء» در کلیه تصمیمات مربوط به دریای خزر، توجه جدی داشته باشیم.

خوشبختانه همکاری‌های خوب و سازنده‌ای بین کشورهای ساحلی دریای خزر در حوزه‌های مختلف به ویژه حمل و نقل، تجارت، مدیریت منابع زنده، حفاظت از محیط زیست، تأمین امنیت و مقابله با عوامل ناامنی و جرائم در اشکال مختلف در جریان است. بدین منظور در طول سال‌های گذشته اسناد زیادی تدوین شده و مبنای همکاری قرار گرفته است.

در نشست قبلی سران کشورهای ساحلی  خزر در آکتائو در سال ۲۰۱۸ پس از دو دهه مذاکره، کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر به عنوان سندی که مبین حقوق و تکالیف کشورهای ساحلی و اصول اساسی فعالیت در دریای خزر تلقی می‌شود، نهایی و امضاء شد. قطعاً اجرایی‌شدن آن می‌تواند زمینه‌ساز همکاری­های بیشتر کشورهای ساحلی و همچنین فعالیت­های گسترده­تر در دریای خزر فراهم آورد.

طبیعتا دستیابی به این نقطه مستلزم تحدیدِ حدود منصفانه­ی مناطق اِعمال حاکمیت، حقوق حاکمه و صلاحیت کشورهای ساحلی در خصوص بخش‌های بستر و زیربستر دریا، سطح و ستون آب و همچنین فضای فوقانی دریای خزر است. در این راستا نهایی شدن «موافقت‌نامه چگونگی ترسیم خطوط مبدأ» حائز اهمیت است و جمهوری اسلامی ایران همواره، ازجمله در اعلامیه تفسیری پس از امضای کنوانسیون، تصریح کرده است که این مساله برای ایران به عنوان کشوری که دارای «شکل ساحل آن آشکارا در وضعیت نامساعدی» است، دارای اهمیت چشمگیر و تعیین­کننده است. امیداریم با ادامه مذاکرات نمایندگان کشورهای ساحلی در آینده نزدیک، این موافقت‌نامه نیز نهایی شده و راه را برای تصویب کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر هموار کند.

عالیجنابان!

خانم‌ها و آقایان!

عدالت یکی از بنیان‌های اساسی شکل‌دهنده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است  بر این اساس برقراری روابط عادلانه بصورت دوجانبه و همچنین شکل‌دهی به نظم عادلانه­ی چندجانبه جزو جهت‌گیری‌های اصلی سیاست خارجی ایران است. طبیعتا یکی از فواید نظم عادلانه، گسترش روابط دوستانه بین بازیگران بخصوص همسایگان است که تامین‌کننده منافع متقابل آنها نیز خواهد بود.

در دوره اخیر و با رفع محدودیت‌های ناشی از پاندمی کرونا شاهد افزایش چشمگیر تعاملات سیاسی و اقتصادی بین ایران و کشورهای ساحلی دریای خزر بوده‌ایم. جمهوری اسلامی ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و زیرساخت‌های مناسب خود آماده است زمینه ترانزیت و دسترسی کشورهای ساحلی دریای خزر به دیگر کشورها و مناطق بخصوص بنادر ایران در خلیج فارس و دریای عمان را از طریق قلمرو خود فراهم نماید. همچنین، همکاری در زمینه صادرات و سوآپ نفت و گاز، برق، مواد معدنی و محصولات کشاورزی از جمله مواردی است که در ماه‌های اخیر در دستورکار مذاکرات ما با کشورهای همسایه در دریای خزر بوده است و توافقات خوبی در این زمینه‌ها شکل گرفته است که نوید دهنده دوران نوینی از همکاری‌های راهبردی می‌باشد.

دریای خزر دریای همکاری است و این همکاری‌ها بخصوص با توجه به تحولات بین­المللی اهمیت فزاینده­ای یافته است. تعامل جمهوری اسلامی ایران با دوستان و همسایگان خود اصالت دارد و این تعامل و همکاری نه تنها موجب رونق اقتصادی و افزایش رفاه ملت‌های ما می‌شود بلکه به تقویت استقلال کشورها و صلح و ثبات منطقه‌ای و حل مسائل حوزه خزر صرفا از طریق کشورهای ساحلی می‌انجامد. این راهبرد کلان جمهوری اسلامی ایران، فارغ از تحولات بین‌المللی ادامه خواهد یافت.

جمهوری اسلامی ایران از ابتکارات ارائه شده از سوی رؤسای جمهور محترم کشورهای ساحلی دریای خزر برای توسعه همکاری‌های اقتصادی در حوزه‌های حمل و نقل، سرمایه‌گذاری، گردشگری و دیگر اشکال فعالیت‌های اقتصادی استقبال و حمایت می‌نماید و بصورت خاص بر لزوم تقویت روابط فرهنگی و حفظ محیط زیست شکننده دریای خزر تاکید دارد.

جمهوری اسلامی ایران، دریای خزر را دریای صلح و دوستی و عامل پیوند و نزدیکی مردم منطقه می‌داند و برای همکاری‌های همه‌جانبه بر اساس احترام و منافع متقابل آمادگی خود را اعلام می‌دارد.

در پایان، جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را جهت برگزاری هفتمین اجلاس سران خزر اعلام می دارد.

امید است برپایی این اجلاس‌ها، رشد و توسعه روز افزون، امنیت، ثبات، رفاه، صلح و دوستی را برای مردم منطقه دریای خزر به ارمغان آورد. بار دیگر از سازماندهی شایسته این نشست و مهمان‌نوازی گرم رئیس جمهور، دولت و مردم کشور دوست، همسایه و برادر ترکمنستان، تشکر می‌کنم و برای همه شما آرزوی موفقیت دارم./فارس