اصرار بر عبور از خاتمی

گروه سیاست سایت فردا: عباس عبدی به تازگی در گفت‌وگویی با خبرگزاری «تسنیم» درباره سخنان چندسال پیش غلامحسین کرباسچی مبنی بر اینکه سید محمد خاتمی هیچ وقت رهبر اصلاحات نبوده و باید بازتعریفی در رهبری اصلاحات صورت گیرد، گفته است: «این نظر را به خود آقای خاتمی هم قبلا شاید حدود سه‌سال قبل گفتم که ادامه این وضع از سیاست‌ورزی بی‌معنی است و معتقد بودم که ایشان می‌تواند کلا سکوت کند و کنار بکشد و بگذارد اصلاح‌طلبان هرکاری که می‌خواهند انجام بدهند. چون از سه سال قبل برداشتم این بود که دیگر محیط عمومی برای آن حرکت قبلی اصلاح‌طلبی وجود ندارد و انتخابات 1398 و 1400 هم این را نشان داد و تقریباً روشن بود. بنابراین پیشنهاد من به آقای خاتمی این بود ولی خب این نظر شخصی من است و هرکس فقط حق دارد نظرش را بگوید و نه بیشتر. در نتیجه این مجموعه‌هایی هم که به نام ایشان تشکیل می‌شود کمکی به ماجرا نمی‌کند. علتش هم این است که خط مشی گذشته در محیط امروز جواب نمی‌دهد... معتقدم قبلی نباید اینگونه باشد ولی به این‌که چه باید باشد فکر نکردم باید گفتگو کرد. ولی کلا ادامه وضع سیاست، فرایند و ساختار اصلاح‌طلبی از سال 1396 و 1397 به بعد دیگر جواب نمی‌داد و این عین پیشنهادی است که به آقای خاتمی کردم ولی به آن توجهی نشده است. اینکه بعدش چه می‌شود، مقداری گذشت زمان می‌تواند به انسان نشان دهد که چه چیزی درست است. واقعیت این است که نمی‌توانید در فضایی فعالیت کنید که منجر به انتخابات 1400 بشود؛ راه بسته است و سکوت کنید و کارهای فردی انجام بدهید. قبل از کرونا من آقای خاتمی را دیدم و در حضور آقای خانیکی این پیشنهاد را صریح به ایشان گفتم. البته بعد از کرونا آقای خاتمی را ندیدم».

البته عبدی در حال حاضر قدری موضعش را تعدیل کرده و قدری دوپهلو سخن می‌گوید به این معنی که او می‌خواهد طوری القاء کند که گویی شرایط نامناسب مجموعه سیاسی اصلاح‌طلبان که در آن زمان شورای عالی سیاست گذاری بود، ضرورت سکوت خاتمی را فراهم کرده بود؛ در صورتی که عباس عبدی پیشتر خود خاتمی را مسئول وضعیت نامناسب اصلاح‌طلبان می‌دانست و به نوعی در کنار کرباسچی و نیروهای کارگزاران یکی از کسانی که در سال‌های اخیر بار دیگر طرح عبور از خاتمی را مطرح کرد، همین عباس عبدی بوده است. شاهد مثال آن هم گفت‌وگویی است که عبدی در سال99 با «خبرآنلاین» انجام داد و گفت که «سخنرانی اخیر آقای خاتمی نشان داد او خودش را در مقام رهبری اصلاحات تعریف نمی‌کند. مشکل شکاف قدرت و مسئولیت است و هرکسی می‌خواهد قدرت داشته باشد، باید بتواند مسئولیت بپذیرد. مسئولیت‌پذیرفتن هم این نیست که یک شورایی درست کند که نه سرش معلوم است، نه ته‌اش».

عبدی در گذشته‌های نسبتا دور هم یکی از حامیان طرح عبور از خاتمی بوده است و حتی در همین گفت‌وگوی اخیرش با تسنیم هم می‌گوید که به خاتمی گفته بوده در انتخابات سال80 شرکت نکند.

به نظر می‌رسد در شرایطی که اصلاح‌طلبان توان سیاسی، نظری و اجرایی انجام هیچ اقدامی در عالم سیاست را ندارند، می‌کوشند با کنارزدن سیدمحمد خاتمی وضعیت خود را متحول کنند؛ طرحی که در سال‌های اخیر از سوی طیف‌هایی از اصلاح‌طلبان پیگیری می‌شود و به جز حلقه‌های نزدیک به خاتمی احزاب زیادی این موضوع را خواستار هستند اما اصلاح‌طلبان در این بین از یک نکته مهم غافل‌اند آنکه مهم‌ترین مشکل اصلاح‌طلبان به ویژه پس از انتخابات ریاست‌جمهوری سال96 ریزش شدید سرمایه اجتماعی است؛ به بیان دیگر اگر خاتمی هم مانند سابق توانایی اجماع‌سازی میان طرفداران اصلاحات را ندارد، به دلیل آن است که دیگر طرفداری به معنای سابق برای جبهه اصلاحات وجود ندارد و گرچه اقدامات خود خاتمی مانند «تَکرار»ها و حمایت بی‌حدوحصرش از دولت حسن روحانی باعث بی‌اعتمادی مردم شده است اما اصلاح‌طلبانِ بدون خاتمی هم وضعیتی بهتر از خود خاتمی ندارند و حتما مردم به آنها نیز ولو آنکه راهشان را از خاتمی جدا کنند، اعتماد نخواهند کرد.

به هر روی به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان در شرایط کنونی بیش از هر زمان دچار سردرگمی هستند زیرا اگر در گذشته می‌توانستند با اتهام‌زنی به نظام خود را مظلوم عالم سیاست جلوه دهند امروز و در پی هشت سال عملکرد ضعیف دولت مورد حمایتشان و شعف شدید عملکرد نمایندگان در مجلس دهم، خود را عاجز از هر گونه احیایی در هر سطحی می‌بینند و شاید همین دلیل باعث دعواهای درونی‌ آنها شده است.