نگرانی غرب از تبعات گرانی قیمت نفت

«از زمانی که غرب، جنگ اقتصادی علیه روسیه را شروع کرد، سه ماه می‌گذرد اما نتایج این جنگ با آنچه غربی‌ها انتظار داشتند، سازگار نیست. در واقع شرایط، روزبه‌روز بدتر می‌شود».

این تحلیل قابل تاملی را روزنامه انگلیسی گاردین درباره پیامدهای جنگ اقتصادی و تحریمی غرب علیه روسیه منتشر کرد و افزود: تحریم بهترین گزینه نبود اما بهتر از درگیری مستقیم نظامی با روسیه بود.

نخستین دور تحریم‌های اقتصادی، پس از حمله روسیه به اوکراین اعمال شد. با آنکه غرب از ابزارهای گوناگونی علیه روسیه استفاده کرده؛ اما هیچ نشانه‌‌‌ای از قصد مسکو برای خارج‌کردن نیروهایش از اوکراین وجود ندارد. اواخر هفته گذشته، زمانی که اتحادیه اروپا اعلام کرد نفت روسیه را تحریم می‌کند، قیمت نفت در بازارهای جهانی افزایش یافت. ارزش روبل که در ابتدای اعمال تحریم‌ها کاهش یافته بود، به دلیل اعمال کنترل‌ها بر جریان سرمایه و مازاد تجاری روسیه، افزایش یافته است.

اخیرا در نشست داووس، شرکت‌کنندگان حمله روسیه به اوکراین را محکوم کردند؛ اما در جمع‌های خصوصی، همه از لطمات اقتصادی جنگ طولانی نگران بودند. این نگرانی‌ها کاملا منطقی است. حمله روسیه به اوکراین سبب شد تا فشارهای تورمی شدت پیدا کند. نرخ تورم در انگلستان ۹‌درصد، یعنی بالاترین میزان در چهار دهه اخیر است. قیمت بنزین و بسیاری از کالاها به‌شدت بالا رفته و این وضعیت در دیگر کشورهای اروپایی و آمریکا نیز مشاهده می‌شود. ‌‌‌نرخ‌های تورم، حتی قبل از جنگ اوکراین در حال افزایش بود؛ اما این جنگ بر سرعت افزایش قیمت‌ها افزوده است.

اقتصاددان‌ها معتقدند، کشورهای غربی با یک دوره رشد پایین اقتصادی و نرخ‌های بالای تورم مواجه خواهند بود؛ یعنی رکود تورمی. این همان وضعیتی است که در دهه ۱۹۷۰ مشاهده شد. اقداماتی که بانک‌های مرکزی، به‌ویژه بانک مرکزی آمریکا و بانک مرکزی انگلستان برای مهار تورم انجام می‌دهند، به اقتصاد این کشورها لطمه می‌زند و نرخ بیکاری افزایش خواهد یافت. دیگر کشورهای اروپایی نیز با مشکلات مشابهی مواجه‌اند؛ زیرا اکثر آنها بیش از انگلستان به انرژی صادراتی روسیه وابسته بوده‌اند. 

در همین حال وبسایت شبکه سی‌ان‌ان هم با تأکید بر بالا ماندن قیمت نفت در سال‌های آینده می‌نویسد: اواسط هفته پیش، قیمت هر بشکه نفت برنت به ۱۲۴دلار رسید و در پایان هفته، قیمت‌ها در سطح ۱۲۰دلار قرار گرفت. دلیل رشد دوباره قیمت نفت، انتشار خبر توافق اعضای اتحادیه اروپا بر سر تحریم ۹۰‌درصد نفت صادراتی روسیه در پایان سال‌جاری میلادی است. تحلیلگران معتقدند، قیمت نفت برای مدتی طولانی سه‌رقمی باقی خواهد ماند. 

دومین عامل بالا باقی‌ماندن قیمت‌ها، ناکافی بودن جایگزین‌های نفت روسیه است. بنا به اعلام آژانس بین‌المللی انرژی، سال پیش ۱۴‌درصد کل عرضه نفت جهان از سوی روسیه انجام شد و تحریم‌‌‌های غرب علیه روسیه سبب کمبود در بازار شده است. ماه ‌آوریل، روسیه یک‌میلیون بشکه در روز از تولید نفت خود کاست و این رقم در نیمه‌ دوم سال‌جاری به سه‌میلیون بشکه افزایش خواهد یافت. برای جبران کردن تاثیر تحریم‌های اعمال‌شده علیه روسیه ضروری است که عرضه در نیمه‌ دوم سال ۳میلیون بشکه در روز بالا رود. تحقق این افزایش بسیار سخت است؛ زیرا از مدت‌‌‌ها پیش، سرمایه‌گذاری‌‌‌ها برای بالا بردن ظرفیت تولید ناکافی بوده و حتی اوپک‌پلاس برای بالا بردن عرضه روزانه به میزان ۶۴۸‌هزار بشکه با موانعی مواجه است.

سومین عامل بالا باقی‌ماندن قیمت‌ها، تقاضای بالای جهان برای نفت است. طی سه‌ماه اخیر، قرنطینه‌ها در چین از تقاضای این کشور برای نفت کاسته؛ اما قرنطینه‌ها در حال لغو شدن است و تقاضا افزایش خواهد یافت. تقاضای سوخت در آمریکا هم با وجود افزایش قیمت همچنان بالاست. به این ترتیب، عواملی که از بالا باقی‌ماندن قیمت نفت حمایت می‌کنند، قدرتمند هستند و اگر اتفاق خاصی رخ ندهد، بعید است که قیمت‌ها کاهش یابد.