کار زار توافق/ بایدن در راه ترامپ

دولت بایدن گام‌های خود برای به شکست کشاندن پروژه احیای برجام را سرعت بخشیده است. همان‌طور که هفته گذشته برخی دیپلمات‌های اروپایی نسبت به انداختن مذاکرات وین در مسیر شکست توسط دولت آمریکا ابراز نگرانی کرده و حتی هشدار داده بودند، نماینده امور ایران در دولت بایدن و رئیس تیم مذاکره‌کننده آمریکا در وین با گفتن اینکه شانس شکست مذاکرات بیشتر از موفقیت آن است بر آن نگرانی‌ها صحه گذاشت.

دولت بایدن آنطور که انتظار می‌رود در موقعیتی نیست که بتواند تصمیمات سیاسی لازم برای احیای توافق هسته‌ای را بگیرد، در این میان نزدیکی انتخابات کنگره و شرایط ناپایدار دولت بایدن به واسطه افت محبوبیت دولت بر عدم آمادگی کاخ سفید برای بازگشت به برجام سایه انداخته است، چرا که جو شدید مخالفت با برجام در کنگره و فضای سیاسی داخلی این کشور باعث شده دولت ضعیف بایدن نخواهد هزینه تبعات بازگشت به برجام را بپردازد، اگرچه مقامات دولت بایدن صراحتاً اذعان کنند بهترین راه واشنگتن بازگشت به توافق است.

«رابرت مالی» نماینده ایالات متحده آمریکا در امور ایران در نشستی در کمیته امور خارجی مجلس سنا درباره مذاکرات وین شرکت کرد و با اذعان به شکست سیاست فشار حداکثری که از دوران ترامپ علیه ایران اعمال شده بود، گفت که بهترین مسیر، بازگشت به برجام است و افزود: «تنها راهکار واقعی که در اینجا داریم، دیپلماسی است». رابرت مالی در عین حال گفت: «فشار حداکثری دولت قبلی به جای متقاعد کردن ایرانی‌ها به دادن امتیاز آنها را به سمت تحریکات حداکثری سوق داد. ایران و گروه‌های مسلح تحت حمایت آنها حملات‌شان به شریکان‌مان در خلیج [فارس] و نیروهای خودمان را افزایش دادند». وی یادآور شد که دولت کنونی آمریکا یعنی دولت جو بایدن حتی یکی از تحریم‌های وضع‌ شده علیه ایران را هم رفع نکرده است. مالی همچنین افزود: ما تلاش می‌کنیم به توافق بازگردیم، زیرا این به نفع ماست اما اگر ایران سقف خواسته‌های خود را بالا ببرد آن را رد خواهیم کرد و به توافق نخواهیم رسید. وی ادامه داد: هر گونه توافق با ایران را برای بازبینی به کنگره ارائه خواهیم کرد. نماینده ویژه آمریکا در امور ایران همچنین گفت: ما آماده‌ایم در صورت عدم توافق تحریم‌های بیشتری علیه تهران وضع کنیم. وی ادامه داد: ما توافقی با ایران نداریم و چشم‌انداز دستیابی به آن در بهترین حالت، ضعیف است. مالی با بیان اینکه توافق وین موفق شد برنامه هسته‌ای ایران را محدود کند، گفت: از همه ابزارهای دیپلماتیک برای مهار تهدید هسته‌ای ایران استفاده می‌کنیم. نماینده آمریکا افزود: ایران از محدودیت‌های برجامی خلاص شده و قادر به تولید سوخت هسته‌ای است.

* سیگنال قوی تحریم‌های جدید

در همین حال دولت بایدن برای آنکه نشان دهد عزم خود برای به شکست کشاندن احیای برجام را جزم کرده است اقدام به وضع تحریم‌های جدید نفتی علیه ایران کرد. وزارت خزانه‌داری آمریکا اسامی ۱۰ تن با تابعیت‌های کشورهای مختلف از جمله ایران و ۹ شرکت را به بهانه همکاری با سپاه پاسداران و فروش نفت ایران در فهرست تحریمی خود قرار داد. به گزارش الجزیره، آمریکا مدعی شده که افراد تحریم شده در قالب یک شبکه بین‌المللی به رهبری نیروی قدس سپاه در حال تسهیل فروش نفت ایران بوده‌اند. در میان افراد تحریم شده نام شهروندانی از ایران، ترکیه و افغانستان به چشم می‌خورد. همچنین ۹ شرکت مستقر در هنگ‌کنگ، لبنان، چین، ایران، روسیه، کره‌جنوبی و امارات نیز در لیست تحریم‌های آمریکا قرار دارند.

* دزدی نفتی با همکاری یونان!

توقیف محموله نفتکش تحت حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در آب‌های ساحلی یونان که با فشار و مداخله دولت آمریکا در حال انجام است هم از دیگر اقدامات مکمل واشنگتن در جهت آمادگی آمریکایی‌ها برای زیستن بدون برجام صورت گرفته است. در همین زمینه کاردار سفارت سوییس در تهران، در غیاب سفیر این کشور توسط مدیرکل آمریکای وزارت امور خارجه کشورمان احضار و مراتب نگرانی و اعتراض شدید جمهوری اسلامی ایران نسبت به تداوم نقض صریح قوانین و مقررات بین‌المللی حقوق دریاها و کنوانسیون‌های بین‌المللی مربوطه بویژه اصل آزادی کشتیرانی و تجارت آزاد بین‌المللی توسط دولت آمریکا، اعلام و بر رفع فوری توقیف کشتی و محموله آن تاکید کرد. کاردار سوییس اعلام کرد مراتب را در اسرع وقت به مقامات آمریکا منتقل خواهد کرد. روز چهارشنبه چهارم خردادماه نیز کاردار سفارت یونان در تهران، در غیاب سفیر این کشور به وزارت امور خارجه احضار و مراتب اعتراض شدید دولت جمهوری اسلامی ایران به وی ابلاغ شد. چندی پیش نفتکشی در آب‌های یونان توقیف شد که داوجونز طی گزارشی در این باره نوشت: نفتکشی که ۷ هفته پیش در آب‌های یونان توقیف شد، حامل نفت ایران بوده و آمریکا به‌ بهانه تحریم‌ها این محموله را به کشتی دیگری منتقل کرده تا به این کشور انتقال دهد. همچنین خبرگزاری رویترز هم با استناد به اظهارات ۳ منبع مطلع مدعی شد که نفت توقیف شده ایران از یک کشتی در یونان به آمریکا تحویل داده شده و تحت مصادره آن است. بر اساس این گزارش، ۳ منبع آگاه مدعی شدند آمریکا محموله نفتی ایران را که توسط یونان توقیف شده بود، تحویل گرفته و مصادره کرده است. یک منبع آگاه در وزارت کشتیرانی یونان نیز گفت وزارت دادگستری آمریکا «به یونان اطلاع داده است که محموله این کشتی نفت ایران است». این منبع آگاه در ادامه بدون ارائه جزئیات بیشتری گفت: این محموله به کشتی دیگری که توسط آمریکا اجاره شده بود، انتقال داده شده است. مقامات آمریکایی به درخواست ارائه توضیحاتی در این زمینه پاسخی نداده‌اند. این در حالی است که ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به اینکه در برخی گزارش‌ها ادعا شده است آمریکا محموله نفت خام متعلق به ایران را از یک کشتی با پرچم روسیه در یونان توقیف کرده است، آیا او این خبر را تایید می‌کند یا نه، گفت که چیزی برای گفتن در این باره ندارد.

* تصمیم با آمریکاست، پنجره دیپلماسی هنوز باز است

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران پنجشنبه گذشته در مجمع جهانی اقتصاد در داووس طی گفت‌وگویی با فرید زکریا درباره تحولات برجام صحبت کرد. حسین امیر‌عبداللهیان درباره اظهارات رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران گفت: من هم مثل وزیر خارجه آمریکا و رابرت مالی در برابر پارلمان کشورم با فشارهای زیادی مواجهم. آنها طیف قوی در داخل ۲ کشور هستند که به دلایل خاص خودشان، مخالف بازگشت به برجام هستند. وی یادآور شد: البته ما پیام‌هایی را از رابرت مالی و مقامات آمریکا تا عالی‌ترین سطح آقای بایدن دریافت می‌‌کنیم که قدری متفاوت از مواضع رسانه‌ای آنهاست. این را درک می‌کنیم. برای من قابل درک است که رابرت مالی با نگاه به مسائل داخلی کشورش در سنا و کنگره چگونه باید صحبت کند اما باید بگویم ما در رفت و برگشت به صورت Non-paper پیام‌هایی از طریق انریکه مورا یا از طریق بورل و گاهی از طریق برخی وزرای خارجه در اروپا و در سطح منطقه، بین ما و آمریکا تبادل می‌شود. حسین امیرعبداللهیان بیان کرد: از ابتدای دور جدید گفت‌وگوها برای بازگشت طرف‌ها به برجام و تعهدات‌شان، ایران ابتکارات متعددی را روی میز گذاشته است و اخیرا نیز یک ابتکار جدید را روی میز گذاشتیم، ولی احساس می‌کنیم آقای بایدن دچار بی‌تصمیمی شده است. وی خاطرنشان کرد: امیدوارم طرف آمریکایی واقع‌بینانه برخورد کند. مهم‌ترین موضوع برای ما این است که ما باید در بازگشت همه طرف‌ها به برجام، از منافع اقتصادی برجام برخوردار شویم. باید عوامل فشار حداکثری ترامپ از میان برداشته شود. نمی‌توان به برجام برگشت، ولی ایران از منافع اقتصادی محروم بماند و عوامل فشار حداکثری ترامپ باقی بماند. آقای بایدن باید یکی را انتخاب کند و تصمیم بگیرد. این طرف آمریکایی است که باید تصمیم بگیرد، ما پنجره دیپلماسی را باز نگه داشته‌ایم. وی در ادامه یادآور شد: اما با کمال تاسف منافع ملی آمریکا توسط صهیونیست‌ها به گروگان گرفته شده و ادله زیادی در این زمینه هست. وزیر امور خارجه همچنین گفت: چیزی که اکنون باعث مکث در مذاکرات شده است، این است که ما نسبت به تضمین‌های اقتصادی هنوز به نقطه اطمینان از سوی آمریکا نرسیده‌ایم. نسبت به اینکه آیا عامل فشارهای حداکثری ترامپ از میان برداشته می‌شود، هنوز روی زمین و در عمل رفتار متفاوت از رفتار ترامپ در موضوع برجام از سوی بایدن ندیده‌ایم. وی افزود: نباید مسائل را به یک موضوع تقلیل داد. موضوع FTO سطحی از گفت‌وگوهای ما و طرف آمریکایی به صورت غیرمستقیم است اما قبل از این، موضوعات مهم‌تری مانده است. وقتی می‌گوییم بازگشت به برجام یعنی فعالیت اقتصادی و تجاری طبیعی ایران در مسیر اقتصاد بین‌الملل و تجارت جهانی. این برای ما مهم است و بارها به طرف آمریکایی این مساله را گفتیم ولی متاسفانه موضوع FTO را طرف اسرائیلی علنی و بزرگ‌نمایی کرد و الان این موضوع به عنوان عامل اصلی مطرح می‌شود، در حالی که به صراحت می‌گوییم عامل اصلی، نفع ایران و مردم ایران از مزایای کامل اقتصادی برجام است. رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان خاطرنشان کرد: ما در برجام به نقطه‌ای رسیده‌ایم که اگر طرف آمریکایی واقع‌بینانه تصمیم بگیرد، توافق در دسترس است و این چیزی است که صهیونیست‌ها نمی‌خواهند و در نتیجه چنین داستان‌سرایی‌هایی می‌کنند. امیرعبداللهیان در پاسخ به این پرسش فرید زکریا که چرا اجازه می‌دهید بحث سپاه شما را از رسیدن به توافق منصرف کند؟ گفت: آمریکایی‌ها خیلی خوب می‌دانند اگر بخواهند به برجام برگردند چه کار باید انجام دهند. خیلی خوب می‌دانند. آقای بایدن خیلی خوب می‌فهمد که برای بازگشت به برجام چه کار باید بکند. به اعتقاد من مهم‌ترین مساله این است که تحریم‌های اقتصادی ایران به نحو موثر برداشته شود. فشارهای حداکثری دوره ترامپ عواملش از میان برداشته شود. وزیر امور خارجه بیان کرد: آقای بایدن باید تصمیم بگیرد می‌خواهد وقت را تلف کند یا می‌خواهد شجاعانه به تعهدات آمریکا ذیل برجام برگردد. امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد: ما در تعهدات‌مان صادق‌ترین و جدی‌ترین بودیم و دقیق‌ترین اقدامات را انجام دادیم ولی این آمریکاست که باید تصمیم بگیرد. اگر لابی صهیونیست‌ها از منافع آمریکا قدری فاصله بگیرد، آقای بایدن به راحتی می‌تواند در رسیدن به توافق خوب که به نفع همه است، اقدام کند اما اگر این اتفاق نیفتاد ما در ایران طی ۴۰ سال این فشارها را تحمل کردیم و حتما گزینه‌های مختلفی روی میز داریم.

* واکنش روسیه: بایدن در راه ترامپ

همزمان با ادعاهای آمریکا مبنی بر آماده شدن برای 2 سناریوی موفقیت و شکست مذاکرات رفع تحریم‌های ایران در وین، یک دیپلمات ارشد روس خواستار موضع سازنده‌تر واشنگتن در این مذاکرات شد. «میخائیل اولیانوف» نماینده فدراسیون روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، جمعه گفت آمریکا باید رویکردی سازنده‌تر و حرفه‌ای‌تر در مذاکرات هسته‌ای وین داشته باشد. وی در صفحه شخصی توئیتر خود نوشت: «مذاکرات وین درباره برجام 2.5 ماه است که متوقف باقی مانده است. به نظر می‌رسد آمریکا سعی دارد برخی تحریم‌های اعمال شده توسط [دونالد] ترامپ بر ایران را حفظ کند». اولیانوف همچنین افزود: «اگر واشنگتن واقعا به عدم اشاعه اتمی پایبند است، باید رویکرد سازنده‌تر و حرفه‌ای [در قبال مذاکرات وین] داشته باشد».

* انتقاد پکن؛ از اشتباهات درباره ایران دست بردارید

سخنگوی وزارت خارجه چین با انتقاد از اظهارات نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران گفت آمریکا اشتباهات خود را تکرار نکند. «وانگ ون بین» در واکنش به اظهارات رابرت مالی، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران گفت: «جای تعجب است که طرف آمریکایی به رغم اذعان به شکست سیاست فشار حداکثری علیه ایران، همچنان اشتباهات خود را تکرار می‌کند و به تشدید تحریم‌ها علیه ایران ادامه می‌دهد». وی در ادامه خاطرنشان کرد این امر نه‌تنها کمکی به خروج از بن‌بست مذاکرات هسته‌ای ایران نمی‌کند، بلکه روند مذاکرات را تضعیف و اعتبار آمریکا را بیش از پیش مخدوش خواهد کرد.

منبع: وطن امروز