تاثیر میانجی‌گری بر خروج مذاکرات برجامی از بن‌بست/چرا مذاکرات به نتیجه نمی‌رسد؟

مهدی ذاکریان درباره میانجی‌گری‌های متعدد در بحث هسته‌ای و برجام توسط برخی کشورهای منطقه و اروپایی و تاثیر آنها بر خروج از بن بست به وجود آمده در مذاکرات گفت: تعدادی از همسایگان ایران بسیار خوب هستند که تعامل و ارتباط فرهنگی و تاریخی هم با ایران داشته و دارند و تلاش کردند همواره در دوره‌های مختلف مسایل ایران با سایر کشورها را حل کنند. عمان و قطر از این دست کشورها هستند و یا الجزایر در گذشته تلاش داشت با میانجی‌گری با توجه به مشکلاتی که ایران داشت در این مسیر به تعامل و حل مسایل میان ایران و کشورهای دیگر کمک کند.

وی گفت: معتقدم میانجی‌گری حرکتی مثبت و در چارچوب منشور سازمان ملل در فصل ششم و مورد تایید است، از این رو حرکتی مشروع و بین‌المللی است. اما شاهد هستیم که ایران در فرصت هایی که از این دست ایجاد می شود نهایت بهره را نمی‌برد. این عدم بهره مربوط به تمام دولت‌های قبلی و فعلی است. 

وی معتقد است: متاسفانه در مسایل و مشکلاتی که با کشوری در منطقه یا در فرامنطقه داریم، دائم دنبال مقصر یابی هستیم اما این راه درستی نیست بلکه باید به سمت حل مساله برویم. ایران بدون توجه به بسترهای منطقه‌ای و بین‌المللی نمی‌تواند عمل کند. از این برای آنچه در حد و اندازه یک تفاهم‌نامه است نباید تقاضای بیشتری داشته باشیم یا بخواهیم از این طریق تمام مشکلات را یکجا حل کنیم. می‌توان برای دریافت ضمانت در برجام به جای ضمانت خواستن از دولت و کنگره، این طور بخواهیم که اگر آمریکا دوباره از برجام خارج شد، برای ایران امتیازاتی پیش بینی شود یا مجازاتی برای ایران در قبال عقب نشینی از تعهداتش تعیین نشود.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: به طور کلی وجود میانجی خیلی موثر است اما به نتیجه رسیدن در مساله مورد نظر به همکاری ایران و طرف مقابل بستنگی دارد.

ذاکریان تصریح کرد: متاسفانه به نظر می‌آید طرف مقابل یعنی آمریکا خیلی وقت است که دیگر تمایل فوری برای حل مساله ندارد. به نظر آمریکا سایر مسایل و مشکلاتش در منطقه و دیگر نقاط دنیا را توانسته با حضور کشورهای دیگر مدیریت کند و عدم حضور ایران در منطقه و در رویدادهای آن در زمانی طولانی کم کم، منطقه و تعاملاتش را به ادامه مسیر بدون حضور ایران سوق می دهد و این برای اعتبار و آینده ایران به ویژه در سطح منطقه خوب نیست.

وی با بیان این‌که به نظر می‌آید وجود ایران با تهدید اتمی که اسراییل و عربستان در منطقه به شدت دنبال آن بوده و هستند چندان از منظر آمریکا غیرقابل پذیرش نیست و برای مهار ایران این سناریو هم‌چنان روی میز است اظهار عقیده کرد: رویکرد اتخاذ شده توسط دولت خواسته یا ناخواسته به این سناریو کمک می کند. متاسفانه در تحلیل‌ها و اخبار و گزارش‌ها این طور به نظر می آید که عدم توافق با ایران و احیا نشدن برجام ضرر زیادی برای جامعه جهانی ندارد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد که اگر می‌خواهیم در مسایل و مشکلاتی که با آنها در سطح منطقه و جهانی رو به رو هستیم به نتیجه برسیم نیاز داریم تا هم‌صدایی بیشتر و بهتری‌ را در سطح مقامات عالی رتبه و نیز سران کشور  و دولت با مردم شاهد باشیم اظهار کرد: نباید فراموش کرد که موفقیت و مدیرست سیاست داخلی تضمین کننده موفقیت و برتری ما در سیاست خارجی است.

وی ادامه داد: متاسفانه در یکی دو ماه اخیر که بحران اوکراین اتفاق افتاد شاهد برخی صحبت‌ها و مواضع از سوی برخی افراد بودیم که بازتاب خوبی در جامعه جهانی نداشت. بالاترین مقام قانون اساسی کشورمان پیش از این گفته است، نگهداری و ساخت بمب هسته‌ای حرام است و نظر فقهی خود را اعلام کردند، اما در داخل ایران از گوشه و کنار این صدا شنیده می شود که چنین رویکردی می‌تواند سبب ساز دخالت بیگانگان شود و در بحث اوکراین برخی از این افراد این ادعا را مطرح کردند که اوکراین اگر هسته‌ای بود این اتفاق نمی‌افتاد یا لیبی اگر همکاری نمی کرد، سقوط نمی‌کرد، بنابراین در ایران این پارادوکس وجود دارد و موجب تردید و شک در جامعه جهانی نسبت به عملکرد ایران می شود، از این رو یکی از گره‌ها در رابطه با اینکه چرا در برجام به سرعت پیش نمی رویم وجود پارادوکس و عدم یکپارچگی در داخل ایران است.

ذاکریان در باره اینکه چرا مذاکرات به نتیجه نمی‌رسد؟ گره کار کجاست و برای خروج از این بن بست چه باید کرد  با بیان این اعتقاد که باید برای مشارکت حداکثری مردم در رویدادهای انتخاباتی سرمایه گذاری و هدف گذاری داشته باشیم، گفت:  هر چه صدای واحدی میان مردم و حکومت شکل گیرد، مذاکره‌کنندگان پشت میز مذاکره موفق‌تر عمل می کنند.