آدرس اشتباهی!/ مورا جای سفر به تهران راهی واشنگتن شود

منابع دیپلماتیک غرب از پیشنهاد اروپایی‌ها مبنی بر سفر «انریکه مورا»، مسئول اروپایی هماهنگ‌کننده برجام به ایران خبر می‌دهند تا بلکه حضور او که احتمالاً با پیشنهاد جدیدی همراه خواهد بود، از وضعیت جاری مذاکرات احیای برجام گره‌گشایی کند. این پیشنهاد که تهران چندان تمایلی از خود برای انجام آن نشان نداده در حالی مطرح شده که به نظر می‌رسد نمی‌تواند آغاز روند بهبود گفت‌و‌گوها تعبیر شود. اگرچه تمایل سه کشور اروپایی طرف برجام به حفظ صوری این توافق پس از گشوده شدن روزنه‌هایی در این زمینه قابل درک است اما در مقابل امریکا تلاش دارد از این روزنه برای محقق کردن خواسته‌های فرابرجامی خود بهره گیرد؛ تلاشی که به اذعان رسانه امریکایی «پولیتیکو» به نقل از اعضای تیم مذاکره‌کننده امریکا تلاشی از پیش شکست خورده است و توافق با ایران بر سر مسائلی فراتر از برنامه هسته‌ای این کشور دیگر ممکن نیست.

با این وجود «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در گفت‌و‌گو با «فایننشیال تایمز»، تأکید کرده که اتحادیه اروپا قصد دارد آخرین تلاش خود را برای نجات دادن توافق هسته‌ای ایران و شکستن بن‌بست موجود بر سر درخواست تهران به منظور برداشتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست ادعایی تروریسم انجام دهد. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ادعا کرد که او در تلاش به منظور حصول به یک راه‌ میانه برای پایان دادن به بن‌بست موجود در مذاکرات به منظور احیای توافق هسته‌ای برجام است و بزودی معاون خود را با این هدف راهی تهران می‌کند. مسئول سیاست خارجی اروپا در شرایطی که تلاش دیپلماتیک را آخرین تیرترکش برای نجات مذاکرات توصیف کرده این را هم افزوده که ایران نسبت به انجام این سفر بسیار بی‌میل بوده است. پیشنهاد سفر «مورا» به تهران با هدف بن‌بست شکنی از وقفه پیش آمده در گفت‌و‌گوهای وین در حالی مطرح شده که به نظر می‌رسد آنچه در تلاش اروپایی‌ها مغفول مانده این واقعیت است که مذاکرات خواه ناخواه تحت تأثیر تنش‌هایی قرار گرفته که میان کارگزاران سیاسی امریکا پیرامون موضوع برجام به وجود آمده و مهم‌تر از آن، بهانه جویی‌ها و بدعهدی‌های مستمر دولت امریکا از یک‌سو و انفعال تروئیکای اروپایی از سوی دیگر سبب شده رویکرد این کشور درباره مذاکرات در مظان آسیب قرار گیرد.

این واقعیت را حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌و‌گوی روز گذشته خود با «آنتونیو گوترش»، دبیر کل سازمان ملل متحد مورد توجه قرار داده است. امیرعبداللهیان در این گفت‌و‌گو ضمن اشاره به تداوم تبادل پیام میان ایران و امریکا از طریق اتحادیه اروپا، سیاست غلط فشار حداکثری امریکا را مسبب وضعیت فعلی دانست‌ و با انتقاد از مصوبات غیر الزام آور اخیر کنگره، رسیدن به یک توافق پایدار، قوی و منصفانه را لازمه اتخاذ تصمیم واقع بینانه و شجاعانه دولت امریکا در جبران رویکرد اشتباه گذشته دانست.

مصوبه ضد برجامی سنا

اشاره وزیر خارجه کشورمان به اقدامات ضد برجامی کنگره اشاره به مصوبه غیرالزام‌آوری دارد که سنای امریکا چند روز پیش به تصویب رسانده است. سنای امریکا چهارشنبه هفته گذشته با حمایت شماری از سناتورهای جمهوری‌خواه و دموکرات نزدیک به «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری ایالات ‌متحده دو طرح مرتبط با جمهوری اسلامی ایران را به تصویب رساندند. طرح نخست که «تد کروز»، سناتور جمهوری‌خواه آن را ارائه کرد، خواستار حفظ تحریم‌های مرتبط با تروریسم علیه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. اجماع نمایندگان هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات از باقی ماندن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی هم موجب شد در این زمینه یک لایحه غیرالزام‌آور به تصویب برسد. این مصوبه از دولت بایدن می‌خواهد به اختلاف‌های فراتر از مسائل هسته‌ای شامل فعالیت‌های منطقه‌ای و برنامه موشکی ایران نیز رسیدگی کند.

پیشتر دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین امریکا نام سپاه را به فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی اضافه کرده بود از این رو خارج کردن آن از این فهرست در دولت «بایدن» به تأیید کنگره نیاز ندارد و او می‌تواند تنها با امضای فرمان اجرایی همه تحریم‌های فرابرجامی را لغو کند؛ اگرچه برخی کارشناسان معتقدند که این مصوبه‌ها به عنوان یک مؤلفه مهم بر بروز تردید دولت امریکا برای تصمیم‌گیری پیرامون بازگشت به برجام اثرگذار بوده است اما در واقع به عنوان اهرم فشار نیز در اختیار تیم مذاکره‌کننده دولت بایدن قرار می‌گیرد تا بر سر آنها نیز چانه‌زنی کند. با وجود این، تصویب این طرح‌های ضد برجامی از سوی «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه امریکا این گونه پاسخ گرفت که دولت «بایدن» از زمانی که در این کشور به قدرت رسیده است، ایران را با ۱۰۷ تحریم جدید روبه‌رو کرده است که ۸۶ مورد آن علیه سپاه بوده است. او همچنین معترف شده که مذاکرات وین در ارتباط با احیای برجام است و این توافق، تنها درباره برنامه هسته‌ای ایران است، نه فعالیت‌های منطقه‌ای یا برنامه موشکی؛ در حالی که مطابق آنچه روح برجام نامیده می‌شود، امریکا حق افزودن تحریم جدید نداشته و بازگشت او به این توافق نیازمند لغو همه تحریم‌هایی است که پس از خروج در سال 97 اتفاق افتاده است.

افزایش لابی صهیونیستی

تلاش‌ها علیه احیای برجام پس از آن شدت گرفته که مقام‌های صهیونیستی مذاکره با مسئولان امریکایی را علیه روند جاری مذاکرات در بالاترین سطح ممکن به جریان انداخته‌اند. چنانکه مهم‌ترین دلیل ملاقات هفته گذشته «ایال خولاطا»، مشاور امنیت ملی رژیم صهیونیستی با «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، موضوع احیای برجام بوده است. به گزارش رسانه غربی «اکسیوس»، بعد از مذاکرات تلفنی اخیر «نفتالی بنت»، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و «بایدن» و سپس نشست مشاوران امنیت ملی اسرائیل و امریکا در کاخ سفید، تنها یک رویداد شگرف باید اتفاق بیفتد تا واشنگتن با حذف نام سپاه پاسداران از فهرست سیاه امریکایی در مورد سازمان‌های تروریستی خارجی موافقت کند. اگرچه منابع امریکایی و اسرائیلی می‌کوشند تنها موضوع مورد اختلاف را تحریم‌های مرتبط با سپاه پاسداران جمهوری اسلامی نشان دهند اما به نظر می‌رسد واشنگتن برای بازگشت به برجام علاوه بر رفع تحریم‌های سپاه باید نسبت به رفع مؤثر سایر تحریم‌ها هم به طور جدی تصمیم‌گیری کند.

تعلل کاخ سفید

فارغ از آنکه دولت امریکا در چه شرایطی نسبت به تعیین تکلیف برجام تعلل می‌کند، طبیعی است ایران تمایلی به دعوت از هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا نداشته باشد خاصه آنکه کشورمان تاکنون از همه ظرفیت‌های دیپلماتیک خود جهت حل این موضوع بهره گرفته است. در چنین فضایی پیش‌بینی می‌شود «مورا» پیشنهاد جدید مورد پذیرش تهران را با خود به همراه نمی‌آورد و در مقابل می‌کوشد مقام‌های ایرانی را متقاعد کند که از درخواست‌های خود عقب‌نشینی کند. این در حالی است که با در نظر گرفتن پیشینه اجرای برجام و بدعهدی دولت امریکا در خروج یکجانبه از برجام آن هم در حالی که تهران به‌طور تمام قد به تعهدات برجامی خود پایبند مانده بود، باید به مقام‌های اروپایی توصیه کرد که برای بن‌بست شکنی از وضعیت جاری مذاکرات به جای سفر به تهران راهی واشنگتن شوند. چه آنکه موضع جمهوری اسلامی درباره تحریم‌ها به وضوح مشخص شده است و کشورمان ازسرگیری تعهدات برجامی‌اش را به رفع همه تحریم‌های برجامی و غیربرجامی منوط کرده است؛ تحریم‌هایی که به طور مستقیم مانعی جدی بر سر راه تحقق منافع اقتصادی ایران به وجود آورده است. بر همین مبنا نباید انتظار داشت سفر مقام اروپایی به تهران و طرح راه حل‌های یکطرفه، چندان نتیجه بخش باشد. از این رو مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در جست‌و‌جوی راه خود باید به واشنگتن چشم بدوزد نه تهران.

جوزپ بورل: به توافق با ایران برای تأمین نفت نیاز داریم

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر اهمیت احیای برجام برای کشورهای اروپایی تأکید کرد. «جوزپ بورل» در گفت‌و‌گو با نشریه فایننشیال تایمز با بیان اینکه امریکا و ایران خواستار توافق هستند، گفت: «ما اروپایی‌ها از این توافق بسیار ذی نفع خواهیم بود؛ اوضاع اکنون تغییر کرده و برای ما بسیار جالب است که یک تأمین کننده نفت دیگر داشته باشیم. امریکایی‌ها هم به یک موفقیت دیپلماتیک نیاز دارند.» مذاکرات احیای برجام با وقفه‌ای چند هفته‌ای روبه‌رو شده است و این در حالی است که موضوع رفع تحریم‌های سپاه یکی از اصلی‌ترین محورهای اختلافی باقی مانده است. در همین حال «بورل» در گفت‌و‌گوی اخیر خود گفته است که به‌عنوان هماهنگ کننده مذاکرات وین، قصد دارد پیشنهاد رفع این تحریم‌ها را به‌صورت رسمی روی میز مذاکره‌کنندگان بگذارد.

منبع: روزنامه ایران