اروپا: به توافق نیازمندیم!

 آمریکا و شرکایش تکاپوی خود برای آزمودن شانس مجدد در جهت گره‌گشایی از بن‌بست موجود در مذاکرات وین را افزایش داده‌اند؛ بن‌بستی که البته واشنگتن مسؤول مستقیم آن است.

 تلاش غربی‌ها برای سفر دوباره هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپایی به تهران برای شکستن قفل موجود گویا موثر واقع شده و تهران به ‌رغم عدم تمایل به چنین ملاقاتی بار دیگر حسن‌‌نیت از خود نشان داده و قرار است انریکه مورا این هفته به ایران سفر کند تا حامل پیامی به ایران و انتقال نقطه نظرات ایران به اعضای 1+4 باشد. پس از اینکه روز گذشته «استفانی لیختن‌اشتاین» خبرنگار اتریشی در توئیتی نوشت «انریکه مورا» معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی روز سه‌شنبه به تهران سفر خواهد کرد و اضافه کرد مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپایی در مذاکرات هسته‌ای ایران، تا روز جمعه در ایران باقی خواهد ماند و با مقام‌های ارشد ایرانی گفت‌وگو خواهد کرد، پایگاه خبری نورنیوز تایید کرد «انریکه مورا» معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی سه‌شنبه هفته جاری برای ادامه گفت‌وگو با مسؤولان جمهوری اسلامی ایران به تهران سفر خواهد کرد.

این پایگاه خبری در این رابطه نوشت: «با توجه به نقش اتحادیه اروپایی در زمینه مبادله دیدگاه‌های تهران و واشنگتن، سفر انریکه مورا به تهران می‌تواند گام جدیدی برای رایزنی‌های سازنده پیرامون موضوعات اندک ولی مهم باقیمانده تلقی شود. ایالات متحده آمریکا که با خروج غیرقانونی از برجام مسؤول شکل‌گیری وضع موجود است از ابتدای دور جدید گفت‌وگوها نیز به پیگیری سیاست فشار برای امتیازگیری ادامه داده و همچنان مسؤول اصلی طولانی شدن مذاکرات است».

این در حالی است که طی هفته گذشته گزارش‌هایی به نقل از برخی دیپلمات‌های غربی منتشر شد که مقامات اروپایی به منظور نجات توافق هسته‌ای با ایران پیشنهاد کرده‌اند مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپایی به تهران برود تا برای خروج از «بن‌بست کنونی» در مذاکرات به ایران پیشنهاد دهد توافق را بدون اینکه سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی خارج شود بپذیرد. این منابع گفته بودند «انریکه مورا» هماهنگ‌کننده مذاکرات وین، به همتایان ایرانی خود گفته آماده است به تهران بازگردد تا راهی برای عبور از بن‌بست باز شود.

سفر انریکه مورا می‌تواند آخرین شانس برای احیای توافق هسته‌ای باشد که این روزها مقامات آمریکایی با علم به نیاز مبرم به زنده شدن توافق، آن را مرده فرض کرده‌اند. مذاکرات وین ذیل دور هشتم کمیسیون مشترک برجام که طولانی‌ترین دور از آغاز گفت‌وگوها در پایتخت اتریش محسوب می‌شود در جایی متوقف شد که آمریکا با خواست‌های اصلی تهران که توافق را برای کشورمان کمی قابل اتکاتر می‌کند و انتفاع اقتصادی ایران ارتباط مستقیمی با تامین آنها دارد، به مخالفت برخاست.

بر کسی پوشیده نیست که زمان به نفع طرف غربی در حال حرکت نیست و هیچ کسی از مقامات مسؤول سیاسی در پایتخت‌های اروپایی وجود ندارد که اهمیت و منافع حیاتی احیای توافق هسته‌ای با ایران برای غرب در مقطع فعلی را درک نکند. به همین دلیل هدف غربی‌ها از فرستادن مورا به تهران نه تلاشی از سر مسؤولیت برای حل مشکل، بلکه تکمیل کردن بردار فشار بر تهران است تا کشورمان با عدول از خواست‌های منطقی و قانونی به توافقی تن دهد که فقط مشکل و اضطرار کاخ سفید و طرف‌های اروپایی را برطرف می‌کند. با این حال ایران طی مدت اخیر - که بعد از وقفه در مذاکرات حضوری به ارسال پیام گذشت - به طور شفاف به همه طرفین مذاکراتی شرایط خود را برای آنچه مورد نیاز یک توافق پایدار و قابل اتکا است، اعلام کرده است و به نظر می‌رسد بار دیگر به هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپایی در مذاکرات هسته‌ای آنها را گوشزد کند.

به همین خاطر کاخ سفید طی ۲ ماه اخیر تلاش کرده است با عملیات روانی - رسانه‌ای به بازی مقصرنمایی متوسل شود و تهران را مسؤول وقفه در مذاکرات معرفی کند. این در شرایطی است که دولت بایدن در داخل آمریکا با یک شرایط بحرانی روبه‌رو است و از این رو نتوانسته است آمادگی اتخاذ تصمیم سیاسی برای رسیدن به یک نتیجه مثبت را از خود نشان دهد. این ناتوانی باعث شده حصول توافق بیش از گذشته دور از دسترس باشد. برای مقامات دولت بایدن به‌رغم نیاز حیاتی و فوری به احیای برجام که صریحا به آن اعتراف کرده‌اند تا به قول خود برنامه هسته‌ای ایران را دوباره به باکس- جعبه- برگردانند، بازگشت به برجام به یک ماموریت غیرممکن تبدیل شده است.

احیای توافق در فضای سیاسی داخل آمریکا مخالفان پرقدرت و پرشماری از هر ۲ جناح دموکرات و جمهوری‌خواه دارد. نخستین دشواری دولت بایدن اینجاست که در حال حاضر واشنگتن قادر نخواهد بود برخلاف وعده اولیه -که بازگشت به توافق هسته‌ای را سنگ بنایی برای حصول توافقی فرابرجامی قرار دهد- به یک برجام گسترده‌تر دسترسی پیدا کند. مشکل دوم بحران افت محبوبیت دولت بایدن و کاهش مشروعیت دولت دموکرات است، مشکل سوم و حادتر جو بایدن و تیمش، نزدیکی انتخابات کنگره در چند ماه آینده است. حرکت دولت به سمت احیای توافقی که صرفا همان توافق سال 2015 است می‌تواند ابزاری به جناح مقابل برای شکست بایدن و دموکرات‌ها در انتخابات بدهد و باعث واگذاری کنگره به جمهوری‌خواهان شود.

اقدام اخیر کنگره آمریکا در تصویب ۲ طرح ضدایرانی که خواستار باقی ماندن سپاه در فهرست سازمان‌های تروریستی و همچنین حفظ تحریم‌های بانک مرکزی - که رفع تحریم آن بنا بر ادعای رسانه‌های آمریکایی قول رابرت مالی، رئیس تیم مذاکره‌کننده آمریکایی در وین به ایران بوده - شده، به صراحت با هدف مخالفت با احیای برجام صورت گرفت و اگرچه غیرالزام‌آور است اما یک هشدار جدی به دولت بایدن برای ممانعت از احیای برجام است؛ توافقی که فقط مختصات سال 2015 را داشته و تمام نگرانی‌های مخالفان برجام را پوشش نخواهد داد.

دولت بایدن با وجود این موانع تلاش می‌کند دست به عصا حرکت کرده و حتی‌المقدور از هزینه تبعات احیای برجام خودداری کند، چرا که با اوضاع شکننده پایگاه رأی دموکرات‌ها، بازگشت به برجام دست مخالفان دولت بایدن را پرتر خواهد کرد. به همین خاطر آمریکایی‌ها با فرافکنی و برجسته کردن موضوع خروج سپاه از FTO، می‌کوشند ایران را مسؤول بن‌بست کنونی معرفی کنند. این در حالی است که دولت بایدن در وین دیگر شرایط کشورمان را هم برای حصول توافق که وابسته به انتفاع اقتصادی ایران است نپذیرفته است.

* به توافق نیازمندیم!

جوزپ بورل، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام در گفت‌وگویی با روزنامه فایننشال تایمز مطرح کرد به دنبال «یک راه‌حل میانه» برای شکستن بن‌بست مذاکرات وین است که خطر بی‌نتیجه گذاشتن تلاش‌های بیش از یک ساله اتحادیه اروپایی را برای انجام یک توافق در بردارد. بورل به فایننشال تایمز گفت، او از انریکه مورا خواسته است به تهران سفر کرده و درباره این موضوع با مقامات ایران رایزنی کند اما اذعان کرد ایران «تا حد زیادی» به این مساله «بی‌میل» بوده است. او از این تلاش دیپلماتیک به عنوان «آخرین تیر» یاد کرد. بورل در حال بررسی سناریویی است که نام سپاه پاسداران از «لیست سازمان‌های تروریستی خارجی» آمریکا حذف شود اما بخش‌های دیگر این نهاد باقی بمانند. مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی در ادامه گفت: به عنوان هماهنگ‌کننده [کمیسیون مشترک برجام و مذاکرات وین] من این پیشنهاد را به طور رسمی مطرح می‌کنم، این تنها نقطه تعادل ممکن می‌تواند باشد. او افزود: ما نمی‌توانیم تا ابد با این وضع ادامه بدهیم، چراکه ایران در این بین در حال توسعه برنامه هسته‌ای‌اش است. بورل همچنین با گفتن اینکه آمریکا و ایران خواهان دست یافتن به یک توافقند، با توجه به جنگ روسیه در اوکراین و قطع واردات نفت و گاز کشورهای اروپایی از روسیه به دلیل تحریم‌های اعمال شده بر آن، بیان کرد: این توافق منفعت زیادی برای ما اروپایی‌ها خواهد داشت، در حال حاضر شرایط تغییر کرده است. [در ابتدا این توافق] برای ما مثل این بود که «خب! به آن نیاز نداریم» اما الان برای‌مان خیلی خوب خواهد شد که تامین‌کننده دیگری [برای نفت خام] داشته باشیم و آمریکایی‌‎ها هم به یک موفقیت دیپلماتیک نیاز دارند.

* سیاست‌های غلط آمریکا مسبب وضع فعلی

در همین حال وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد جمعه‌شب ۱۶ اردیبهشت‌ماه تلفنی گفت‌وگو کرده و درباره برخی تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله مذاکره رفع تحریم‌ها در وین به رایزنی پرداختند. حسین امیرعبداللهیان درباره مذاکرات رفع تحریم‌ها ضمن اشاره به تداوم تبادل پیام بین ایران و آمریکا از طریق اتحادیه اروپایی (انریکه مورا، هماهنگ‌کننده گفت‌وگوها)، سیاست غلط فشار حداکثری آمریکا را مسبب وضعیت فعلی خواند‌ و با انتقاد از مصوبه غیرالزام‌آور اخیر کنگره، رسیدن به یک توافق پایدار، قوی و منصفانه را لازمه اتخاذ تصمیم واقع‌‌بینانه و شجاعانه دولت آمریکا در جبران رویکرد اشتباه گذشته برشمرد. گوترش هم در این گفت‌وگو با اشاره به اهمیت ابتکارات سیاسی در مذاکرات رفع تحریم‌ها، نسبت به تداوم مذاکرات و رسیدن به توافقی مطلوب ابراز امیدواری کرد.

منبع: وطن امروز