پرتاب اولین موشک بالستیک از ایران چگونه انجام شد؟ +تصاویر

 21 اسفند سال 1363 برای نخستین بار و در پاسخ به حملات موشکی رژیم بعث عراق به شهرها و مناطق مسکونی که تنها چند روز پس از آغاز جنگ تحمیلی شروع شده بود، موشک بالستیک اسکادB از ایران به‌ سوی عراق شلیک شد.

این موشک پس از رایزنی‌های محسن رفیق‌دوست وزیر وقت سپاه و هیئت ایرانی همراه با وی از جمله رحیم صفوی از کشور لیبی دریافت شد. گرچه جمعی از اعضای توپخانه سپاه به‌فرماندهی حسن طهرانی‌مقدم، دوره آموزشی کار با موشک اسکادB را گذرانده بودند و می‌توانستند خود موشک شلیک کنند، اما قذافی دستور داده بود که تیم لیبیایی به‌ فرماندهی ژنرال سلیمان به ایران بیایند و کار شلیک موشک‌ها را انجام بدهند.

از راست: سردار شهید حسن شفیع‌زاده - سردار شهید حسن طهرانی‌مقدم - سردار یعقوب زهدی - سردار امیرعلی حاجی‌زاده

زمستان سال 63 اولین سری از موشک‌ها به ایران رسید . در غیاب حسن طهرانی‌مقدم، امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده کنونی نیروی هوافضای سپاه مسئولیت تشکیل یگان موشکی حدید را پذیرفت و پادگانی را در غرب کشور برای فعالیت‌های موشکی آماده کرد.

حملات موشکی و هوایی عراق به شهرها در بهمن و اسفند 63 افزایش یافته بود، اما امام خمینی (ره) و مسئولان نظام هنوز دستور شلیک موشک را صادر نکرده بودند و ایران همچنان با جنگنده‌ها و توپ‌های خود به حملات موشکی عراق پاسخ می‌داد. موضوع داغ مجلس شورای اسلامی در روز 14 اسفند، تجاوز هوایی عراق به اهواز و لزوم پاسخگویی ایران بود. هاشمی رفسنجانی رئیس وقت مجلس در خاطرات خود آورده است که آن روز جلسه‌ای با حضور آیت‌الله خامنه‌ای رئیس جمهور وقت در مجلس برگزار شد که سرانجام در آن جلسه مقرر شد مقابله به مثل شود.

هاشمی رفسنجانی رئیس وقت مجلس در خاطرات خود آورده است که آن روز جلسه‌ای با حضور آیت‌الله خامنه‌ای رئیس جمهور وقت در مجلس برگزار شد که سرانجام در آن جلسه مقرر شد مقابله به مثل شود.

15 اسفند دوباره موضوع مقابله به مثل موشکی در جلسه سران قوا که در منزل موسوی اردبیلی برگزار شد، به‌ بحث گذاشته شد. به‌نقل از هاشمی رفسنجانی در آن جلسه مطرح شد که امام اظهارنظر صریح نکرده‌اند.

گرچه هنوز به‌طور رسمی دستور شلیک موشک صادر نشده بود، اما نیروهای یگان موشکی برای پرتاب موشک در تکاپو بودند و حسن طهرانی مقدم، فرمانده لیبیایی‌ها را فراخوانده بود تا 2 موشک را برای شلیک آماده کنند. موضعی به‌نام حضرت زینب (س) هم در نزدیکی کرمانشاه برای شلیک موشک انتخاب شده بود. برخی از فرماندهان سپاه همچون حسینی‌تاش و سعیدی نیز به کرمانشاه رفته بودند تا با فرماندهان یگان حدید درباره بهترین هدف برای حمله موشکی گفت‌وگو کنند که آن‌ها محدوده کاخ ریاست جمهوری صدام در بغداد را انتخاب کردند که البته خودشان هم حدس می‌زدند که ممکن است مورد تأیید قرار نگیرد.

موشک اسکاد

آیت الله خامنه‌ای روز قبل از این جلسه در خطبه‌های نمازجمعه تهران گرفته بود: «این افتخار نیست که از چند صد کیلومتری، مناطق مسکونی و شهرها را بمباران و کشتی‌های نظامی را هدف قرار می‌دهند. ما در این زمینه بارها به سازمان ملل و جهان اسلام اعلام کرده‌ایم که نگذارید صدام این شرارت‌ها را ادامه دهد... ما میل نداریم یک نفر از مردم آسیب ببینند و هرجا را که از عراق زده‌ایم مراکز اقتصادی بوده است... ما مشت را با مشت محکم‌تری پاسخ می‌دهیم... اگر رژیم عراق وقاحت را از اندازه بگذراند، هدف‌های مهم‌تر از بصره را در هم می‌کوبیم».

در نهایت در روز 18 اسفند هاشمی رفسنجانی خدمت امام رسید تا درباره پاسخ موشکی کسب تکلیف کند. او جلسه آن روز را این‌گونه روایت می‌کند: «...برای مذاکره در مورد موشک زدن به بغداد، به زیارت امام رفتم. امام می‌گویند، "ممکن است با زدن بغداد، آن‌ها روی تهران شرارت کنند و قدرت‌های بزرگ هم دستشان را باز گذارند و کمک‌شان کنند و زدن تهران {توسط عراق}، برای ما مشکل درست می‌کند."، قبول کردند که به جاهای دیگر عراق، موشک بزنیم تا آن‌ها بفهمند که موشک داریم و بغداد هم در خطر است». البته بعدها با ادامه یافتن حملات موشکی عراق به ایران، امام خمینی(ره) با شلیک موشک به‌سوی بغداد موافقت کردند.

پس از اعلام موضع امام خمینی(ره)، پالایشگاه کرکوک در 250 کیلومتری بغداد به‌عنوان اولین هدف شلیک موشک انتخاب شد و عصر روز 19 اسفند دستور شلیک موشک به یگان موشکی حدید ابلاغ شد.

عکس هوایی از پالایشگاه کرکوک که در ماه‌های نخست جنگ تحمیلی توسط هواپیماهای ایرانی گرفته شد

ساعت 8 شب 19 اسفند کاروان موشکی از پادگان شهید منتظری به‌سمت موضع حضرت زینب (س) حرکت کرد. لیبیایی‌ها مشغول آماده‌سازی مقدمات پرتاب موشک شدند، اما بخار آب در لوله‌ای که باید گاز هیدروژن را به بالن هواسنجی می‌رساند، یخ زده بود و هر کاری کردند که گرم شود، فایده‌ای نداشت. روغن هیدرولیک گهواره سکوی پرتاب موشک هم یخ زده بود و هر کاری کردند، نتوانستند موشک را عمود کنند، در نتیجه عملیات انجام نشد و نیروها به پادگان منتظری برگشتند. مقرر شد فرداشب دوباره عملیات را انجام بدهند و پیش از انجام عملیات، به‌طور طبیعی لوله‌ها را گرم نگه دارند و مانع از یخ‌زدگی شوند.

ساعت 9 و نیم شب برای دومین بار کاروان موشکی از پادگان منتظری به‌راه افتاد. همزمان با حرکت کاروان‌، رزمندگان در جبهه جنوب نیز آماده اجرای عملیات بدر در منطقه هور بودند. لیبیایی‌ها دور موشک را گرفته بودند و به هیچ کس اجازه نزدیک شدن به آن را نمی‌دادند. حدود ساعت دو و نیم شب (21 اسفند) کار گردان پرتاب تمام شد. دکمه فایر بین ژنرال سلیمان، حسن طهرانی‌مقدم و سیدعلی حسینی‌تاش (معاون وقت رحیم صفوی که جانشینی وزیر دفاع و معاونت راهبردی شورای عالی امنیت ملی را در کارنامه خود دارد) دست به دست شد که در نهایت حسینی‌تاش دکمه فایر را فشار داد و اولین موشک بالستیک از ایران پرتاب شد و موشک به پالایشگاه کرکوک اصابت کرد، اما عراقی‌ها آن را خرابکاری اعلام کردند.

سلیمان از رفیق‌دوست خواست تا یک موشک به عربستان بزند؛ اما رفیق‌دوست مخالفت کرد و گفت: فرمانده ما امام خمینی (ره) است و ما با عربستان نمی‌جنگیم.

پس از آن شلیک، چند شلیک دیگر نیز توسط لیبیایی‌ها انجام شد تا اینکه سلیمان از رفیق‌دوست خواست تا یک موشک به عربستان بزند؛ اما رفیق‌دوست مخالفت کرد و گفت: «فرمانده ما امام خمینی(ره) است و ما با عربستان نمی‌جنگیم.»، این بهانه‌ای شد تا لیبیایی‌ها که از سوی عراق تحت فشار بودند، برخی قطعات موشک‌ها را جدا سازند و به لیبی برگردند؛ حالا ایران مانده بود و چند موشک که برخی از قطعات آن را نداشت و به‌سختی می‌شد شلیک کرد. از آن پس هم لیبی به ایران موشک نداد.

پس از قطع همکاری لیبیایی‌ها، در روزهای نخست بهمن سال 65 برای نخستین بار تیم ایرانی موفق به پرتاب موشک شد. محسن رضایی فرمانده کل سپاه در این باره در نامه‌ای به امام نوشت: «...الف. افراد لیبیایی که امکانات و سیستم موشکی در اختیارشان بود بدون اطلاع برادران ما دفعتاً 25 قطعه از دستگاه‌های موشک و سکوی پرتاب را برداشته و به سفارت لیبی منتقل کردند و پس از آن از هرگونه پرتاب، خودداری نمودند. ب: فرزندان پاسدار حضرت‌عالی ظرف مدت 17 (هفده) روز هم سایت پرتاب موشک و هم موشک‌ها را آماده و عملیاتی نمودند که این خود شبیه به یک معجزه است چرا که الطاف الهی در زمینه‌های فنی و تکنولوژی پیچیده نیز به‌یاری برادران شتافت. ج: اکثر عناصر لیبیایی که در ایران هستند و در این زمینه مسئولیت دارند، پس از شلیک موشک به برادران سپاه گفتند: "حتماً یک هیئت از شوروی به اینجا آمده و این تجهیزات را راه‌اندازی کرده و امکان ندارد که خود شما توانسته باشید این کار را انجام دهید چرا که این کار به سال‌ها آموزش و تجربه عملی نیازمند است»./تسنیم