مکث وین در تنش حیثیتی امریکا با روسیه
متن توافق در وین آماده شده، ولی به دلیل چند اختلاف که همه طرف‌ها تأیید می‌کنند که ربط مستقیمی هم به ایران ندارد، مذاکرات متوقف است. طرف‌های مذاکره‌کننده برای دو روز به پایتخت‌ها برگشته‌اند، ولی «انریکه مورا» مذاکره‌کننده ارشد اروپا ابراز امیدواری کرده که مذاکره‌کنندگان زودتر به وین برگردند و خیلی زود توافق شود.
انریکه مورا پنج شنبه در وین در جمع خبرنگاران اعلام کرد که مذاکرات درباره احیای برجام در وین به مقطعی رسیده که باید به دلیل عوامل خارجی مکث کرد و به پایتخت‌ها برگشت. البته آنگونه که تقریباً تمام طرف‌های مذاکره‌کننده گفته‌اند، این مکث به دلیل شکست مذاکرات یا بن‌بست نیست، بلکه آنطور که از موضع‌گیری طرف‌ها برمی‌آید، نوعی تنفس برای شکستن فضایی است که ذهن طرف‌ها در آن قفل شده است. به تعبیر یک ناظر، وضعیت مذاکرات مثل زمانی است که مذاکره‌کنندگان بعد از چند دور بحث و جلسات مکرر «نیاز به یک تنفس برای آزاد کردن فضای ذهنی دارند.» جوزف بورل، کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفته «متن نهایی» توافق برای بازگشت امریکا به توافق هسته‌ای آماده شده، اما «عوامل بیرونی» باعث توقف مذاکرات شده است. بورل با این حال تأکید کرده که با همه طرف‌ها در تماس خواهد بود تا «وضعیت فعلی» رفع شود و توافق به نتیجه برسد. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران ضمن امیدواری درباره در دسترس بودن توافق گفته که «هیچ عامل بیرونی» بر اراده مشترک برای توافق تأثیری ندارد.
این را که چه اختلاف‌هایی باعث توقف مذاکرات شده، کسی به طور رسمی اعلام نمی‌کند، دلیل آن اعلام نکردن هم مشخص است؛ هیچ کس نمی‌خواهد با انداختن تقصیر به گردن طرف مقابل، باعث پیچیده‌تر شدن مذاکرات شود. با این حال، می‌توان حدس زد که برخلاف دفعات قبل، عمده چالش‌ها نه به ایران، بلکه به روسیه و امریکا برمی‌گردد.
امریکایی‌ها توپ را به زمین روسیه انداخته‌اند و می‌گویند روس‌ها باعث تعلیق مذاکرات هستند. «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه امریکا جمعه با بیان اینکه مسائل باقی مانده در مذاکرات وین، کم‌تعداد، ولی دشوار هستند، گفت از همه طرف‌ها از جمله روسیه می‌خواهیم که بر توافق تمرکز کنند. پیش از این هم، اواسط هفته قبل ویکتوریا نولاند، معاون سیاسی وزیر خارجه امریکا، روسیه را متهم کرده بود که در تلاش است خواسته‌های خود را در مورد توافق هسته‌ای ایران افزایش دهد. با این حال، «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در مذاکرات وین دیروز در جمع خبرنگاران این مسئله را رد کرد که مذاکرات به دلیل خواسته‌های کشورش متوقف شده است. او ضمن بیان اینکه اطلاعی از وجود بن‌بست در مذاکرات ندارد، افزود تماس‌ها ادامه می‌یابد. اولیانوف گفته که «نهایی شدن توافق تنها به روسیه بستگی ندارد و بازیگران دیگری هستند که به زمان بیشتری نیاز دارند و نگرانی‌های بیشتری دارند. [موضوعات باقی‌مانده]هیچ ارتباطی با روسیه ندارد.» او در پاسخ به این پرسش که این وقفه چقدر طول خواهد کشید، گفت: «می‌توانم بگویم که ما خواستار به نتیجه رسیدن مذاکرات در زود‌ترین زمان ممکن هستیم و نهایت تلاش خود را می‌کنیم.»
اندک مسائل باقی مانده مربوط است به امریکا
طرف‌های مذاکره‌کننده تأیید می‌کنند که درخواست تضمین روس‌ها درباره آینده ارتباطات تجاری و نظامی با ایران بعد از توافق احتمالی، بخشی از اختلافات است؛ موضعی که ایران هم با آن مخالفت چندانی ندارد. با این حال، آن‌ها تأیید می‌کنند که بخش عمده مسئله این نیست و به انعطاف‌ناپذیری امریکا برمی‌گردد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در گفت‌وگوی تلفنی با جوزف بورل از اهتمام و تلاش هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مذاکرات وین و پیشرفت‌های حاصله قدردانی کرده و گفته که اگر واقع‌بینی بر رفتار همه طرف‌ها حاکم باشد، همچنان به نقطه وصول توافق خوب و قوی نزدیک هستیم. او از طرح برخی درخواست‌های جدید از طرف امریکا خبر داده و گفته که طرح برخی درخواست‌های جدید از سوی امریکا هیچ‌گونه توجیه منطقی ندارد و با مواضع این کشور در مورد دستیابی سریع به توافق در تناقض است. امیرعبداللهیان افزود: موضوعات اصلی و لغو مؤثر تحریم‌ها نباید تحت تأثیر زیاده‌خواهی طرف امریکایی قرار گیرد. برخی منابع آگاه می‌گویند که امریکا اخیراً خواستار این شده که بندی در توافق احتمالی گنجانده شود که ایران می‌پذیرد بعد از این دور از مذاکرات و توافق، برای مذاکرات درباره سایر مسائل (احتمالا بحث موشکی و مسائل منطقه) وارد گفتگو شود؛ موضوعی که ایران آن را نمی‌پذیرد. جوزف بورل در گفت‌وگوی تلفنی با امیرعبداللهیان گفته که مذاکرات وین در نقطه حساسی قرار دارد و اکنون امریکا و ایران در تبادل پیام‌ها باید انعطاف‌پذیری بیشتری از خود نشان دهند و تلاش نمایند بر محدودیت زمانی غلبه کنند. بورل گفته است: «موضوع تضمین اقتصادی برای شما (ایران) مهم است و ما از تحقق آن حمایت می‌کنیم. ما و شما به تلاش‌های خود برای رسیدن به توافق ادامه خواهیم داد، زیرا مسیر طولانی را طی کرده‌ایم. شما ایرانی‌ها مذاکره‌کننده سخت و توانمندی هستید.» «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز روز جمعه تأیید کرد که توافق هسته‌ای با ایران در وین، به تعداد بسیار کمی از مسائل باقی مانده رسیده، اما این مسائل بسیار قابل توجه و دشوار هستند.
امیرعبداللهیان: نتیجه را یکجانبه‌گرایی تعیین نمی‌کند
با وجود باقی ماندن این اختلافات، طرف امریکایی در کشاکش جنگ اوکراین با روسیه، تلاش می‌کند وقفه مذاکرات را به طرف روس نسبت دهد و در واقع، وقفه کنونی را به چالشی روسی تقلیل بدهد. یک منبع آگاه نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایرانی پیرامون این وقفه به ایرنا گفته که برخی مسائل مانند موضوعات فی‌مابین روسیه و امریکا وجود دارد که البته به مسئله مذاکرات ایران با کشور‌های ۱+۴ در وین بی ارتباط خواهد بود و مسئله‌ای که لازم است دو کشور امریکا و روسیه آن را میان خود حل کنند. ند پرایس که کوشیده ربط داشتن وقفه ایجاد شده به اختلافات مسکو-واشنگتن را رد کند، در پاسخ به سؤالی درباره تأثیر تحریم‌های امریکا علیه روسیه بر تعاملات نمایندگان دو کشور در مذاکرات وین، تأکید کرد که این تحریم‌ها هیچ تأثیری بر این گفتگو‌ها ندارد. در مقابل، «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه شامگاه چهار شنبه با بیان اینکه گفتگو‌ها هنوز نهایی نشده است، تأکید کرد حتی متن توافق نهایی هم هنوز نهایی نشده است. حسین امیرعبداللهیان بعد از گفت‌وگوی تلفنی با جوزف بورل در صفحه توئیتر نوشت: «با آقای جوزف بورل گفت‌وگوی مفید و سازنده‌ای داشتم. تلاش‌ها برای رسیدن به یک توافق خوب و پایدار در جریان است. توافق در دسترس است. اگر طرف امریکایی واقع‌بینانه و همراه با تداوم و با ثبات‌قدم رفتار کند.» وی افزود: «نتیجه مذاکرات وین را توافق جمعی تعیین می‌کند، نه رویکرد یکجانبه! تلاش مشترک نیاز است. این منطق و عقلانیت است که باید غلبه داشته باشد.»
منبع: روزنامه جوان
دیدگاه تان را بنویسید